De oorlog is nog maar pas begonnen

Ik probeer al enkele dagen mijn gedachten over de Russisch-Oekraïense oorlog te verzamelen en in een nieuw analysestuk samen te vatten, maar mijn pogingen werden voortdurend gefrustreerd door de hardnekkige weigering van de oorlog om stil te zitten. Na een langzame, trage sleur gedurende een groot deel van de zomer, zijn de gebeurtenissen in een stroomversnelling geraakt, wat doet denken aan een beroemde kwinkslag van Vladimir Lenin: “Er zijn decennia waarin niets gebeurt, en er zijn weken waarin decennia gebeuren”, schrijft Big Serge.

Dit was een van die weken. Het begon met het begin van de referenda in vier voormalige Oekraïense oblasts om te bepalen of zij zich al dan niet bij de Russische Federatie wilden aansluiten, vergezeld van de aankondiging van Poetin dat reservisten zouden worden opgeroepen om de troepenmacht in Oekraïne uit te breiden. Verdere opwinding borrelde op uit de Baltische zeebodem met de mysterieuze vernietiging van de Nordstream-pijpleidingen. Nucleaire geruchten doen de ronde, en ondertussen gaat de oorlog op de grond gewoon door.

Al met al is het duidelijk dat we ons momenteel in de overgangsperiode naar een nieuwe fase van de oorlog bevinden, met een grotere inzet van Russische troepen, uitgebreidere gevechtsregels en een grotere intensiteit die opdoemt. Seizoen 2 van de Speciale Militaire Operatie komt eraan, en daarmee de Winter van Joeri:

Laten we proberen alle ontwikkelingen van de afgelopen weken te verwerken en het traject in Oekraïne in kaart te brengen.

Annexatie

De belangrijkste gebeurtenis in het hart van de recente escalatie was de aankondiging van referenda in vier regio’s (Donetsk, Lugansk, Zaporizhia en Kherson) om de kwestie van toetreding tot de Russische Federatie te bepalen. De implicatie was natuurlijk dat als de referenda zouden slagen (een vraag die nooit in twijfel werd getrokken), deze regio’s bij Rusland zouden worden gevoegd. Hoewel er enkele geruchten de ronde deden dat Rusland de annexatie zou uitstellen, was dit nooit echt aannemelijk. Deze regio’s laten stemmen voor aansluiting bij Rusland om ze vervolgens in de kou te laten staan, zou enorm impopulair zijn en ernstige twijfels oproepen over de betrokkenheid van Rusland bij zijn bevolking in Oekraïne.

Formele annexatie is een zekerheid, zo niet op 30 september zoals het gerucht gaat, dan toch binnen een week.

Dit alles is vrij voorspelbaar, en completeert de eerste laag van annexaties die ik in eerdere analyses heb opgemerkt. De redenering is niet bijzonder ingewikkeld: de Donbas ontruimen en de Krim veiligstellen waren de absolute minimumdoelstellingen van Rusland voor de oorlog, en de Krim veiligstellen vereist zowel een landbrug met weg- en spoorverbindingen (oblast Zaporizhia) als controle over de waterbronnen van de Krim (Kherson). Deze minimumdoelen zijn nu formeel toegekend, hoewel Oekraïne natuurlijk enige militaire activiteit op deze gebieden handhaaft en zal moeten worden verdreven.

Ik denk echter dat men de aandacht heeft verloren voor wat de referenda en de daaruit voortvloeiende annexatie betekenen. Westerse discussiepunten richtten zich op de onwettigheid van de stemmen en de onwettigheid van elke annexatie, maar dit is niet echt interessant of belangrijk. De legitimiteit van de annexatie vloeit voort uit de vraag of het Russische bestuur in deze regio’s kan slagen. Legitimiteit als zodanig is slechts een kwestie van doeltreffendheid van de staatsmacht. Kan de staat beschermen, ontginnen en rechtspreken?

Wat in ieder geval veel interessanter is dan de technische details van de referenda, is wat het besluit om deze regio’s te annexeren zegt over de Russische bedoelingen. Zodra deze regio’s formeel zijn geannexeerd, zullen zij door de Russische staat worden beschouwd als soeverein Russisch grondgebied, dat moet worden beschermd met alle Russische middelen, inclusief (in het ergste en meest onwaarschijnlijke scenario) kernwapens. Toen Medvedev hierop wees, werd dit op bizarre wijze opgevat als een “nucleaire bedreiging”, maar wat hij eigenlijk probeerde over te brengen is dat deze vier oblasten deel zullen gaan uitmaken van Ruslands minimale definitie van staatsintegriteit – niet-onderhandelbaar, met andere woorden.

Ik denk dat dit het beste als volgt kan worden geformuleerd:

Degenen die zich fixeren op de “wettigheid” van de referenda (alsof zoiets bestaat) en de vermeende nucleaire chantage van Medvedev missen dit punt. Rusland vertelt ons waar het momenteel de grens trekt voor zijn absolute minimumvoorwaarden voor vrede. Het loopt niet weg zonder ten minste deze vier oblasts, en het beschouwt het volledige scala van staatscapaciteiten als inzet om dat doel te bereiken.

Kracht Genereren

Het besluit om referenda te houden en uiteindelijk de zuidoostelijke rand te annexeren ging gepaard met de langverwachte aankondiging van Poetin van een “gedeeltelijke mobilisatie”. Ogenschijnlijk roept het eerste bevel slechts 300.000 man met eerdere militaire ervaring op, maar de deur staat open voor verdere uitbreidingen naar goeddunken van het kabinet van de president. Impliciet kan Poetin de mobilisatie nu naar eigen goeddunken opvoeren zonder verdere aankondigingen te doen of meer papierwerk te ondertekenen. Dit is vergelijkbaar met de Amerikaanse Lend-Lease of de “Authorization for Use of Military Force” in Amerika, waarbij de deur één keer wordt opengezet en de president vervolgens vrij is om naar believen te handelen zonder het publiek daarvan op de hoogte te stellen.

Het werd steeds duidelijker dat Rusland zijn troepeninzet moest verhogen. De succesvolle rit van Oekraïne naar de Oskil-rivier werd mogelijk gemaakt door de Russische krachtsinspanning. Het Russische leger had de oblast Kharkiv volledig uitgehold, waardoor alleen een dunne beschermingsmacht van nationale garde en LNR-militie overbleef. Op plaatsen waar het Russische leger ervoor heeft gekozen omvangrijke reguliere formaties in te zetten, zijn de resultaten voor Oekraïne desastreus geweest – het beruchte tegenoffensief in Kherson veranderde in een schiettent voor Russische artillerie, waarbij het Oekraïense leger lukraak manschappen naar een hopeloos bruggenhoofd bij Andriivka stuurde.

Tot dusver heeft Oekraïne in deze oorlog twee grote successen geboekt bij de herovering van grondgebied: eerst in het voorjaar, rond Kiev, en nu de herovering van de oblast Charkov aan het eind van de zomer. In beide gevallen hadden de Russen de sector preventief uitgehold. We hebben nog geen succesvol Oekraïens offensief gezien tegen het Russische leger in een defensieve houding. De voor de hand liggende oplossing is dan ook het opvoeren van de troepenmacht, zodat het niet langer nodig is om delen van het front uit te hollen.

De aanvankelijke toename van 300.000 man wordt een beetje vertroebeld. Niet alle opgeroepen mannen zullen naar Oekraïne worden gestuurd. Velen blijven in Rusland in garnizoen, zodat bestaande parate formaties naar Oekraïne kunnen worden gerouleerd. Daarom is het waarschijnlijk dat er veel eerder dan verwacht meer Russische eenheden in het theater zullen aankomen. Bovendien zijn veel van de eenheden die oorspronkelijk aan Oekraïne waren toegewezen, van het front weggeweest om bij te tanken en te rusten. De omvang en het tempo van de nieuwe Russische troepenmacht zullen de mensen waarschijnlijk choqueren. Over het geheel genomen valt de timing van de Russische troepenmacht samen met de uitputting van de Oekraïense capaciteiten.

Oekraïne heeft de zomer doorgebracht met het sturen van zijn tweede rang dienstplichtigen naar het front in de Donbas, terwijl het met liefde door de NAVO gedoneerde wapens verzamelde en eenheden in de achterhoede trainde. Met genereuze hulp van de NAVO kon Oekraïne strijdkrachten verzamelen voor twee grootschalige offensieven – een in Cherson (dat spectaculair mislukte) en een in Charkov (dat erin slaagde de Russische beschermingsmacht te passeren en de Oskil te bereiken). Veel van die zorgvuldig opgebouwde gevechtskracht is nu verdwenen of aangetast. Er circuleren geruchten over een derde offensief in de richting van Melitipol, maar Oekraïne lijkt niet over de gevechtskracht te beschikken om dit te bereiken, en sterke Russische troepen bevinden zich in de regio achter voorbereide verdedigingslinies.

Over het geheel genomen is het venster van Oekraïne voor offensieve operaties dus gesloten, en wat overblijft sluit snel. De laatste zone met intensieve Oekraïense operaties ligt rond Lyman, waar agressieve Oekraïense aanvallen er tot dusver niet in zijn geslaagd de stad te bestormen of te omsingelen. Het is nog steeds mogelijk dat zij Lyman innemen en de controle over Kupyansk consolideren, maar dit zou waarschijnlijk het hoogtepunt van het Oekraïense offensieve vermogen betekenen. Voorlopig is het gebied rond Lyman een dodenzone die aanvallende Oekraïense troepen blootstelt aan Russisch lucht- en artillerievuur.

De krachtsverhoudingen zien er op grote schaal als volgt uit:

Tegelijkertijd staat het vermogen van de NAVO om Oekraïne te bewapenen op het punt van uitputting. Laten we dit nader bekijken.

Uitputting van de NAVO

Een van de meer fascinerende aspecten van de oorlog in Oekraïne is de mate waarin Rusland erin geslaagd is de militaire uitrusting van de NAVO uit te putten zonder een rechtstreekse oorlog te voeren met de NAVO-strijdkrachten. In een eerdere analyse noemde ik Oekraïne een vampirische kracht die de logica van de proxy-oorlog heeft omgedraaid; het is een zwart gat dat NAVO-materiaal opzuigt voor vernietiging.

Er zijn nu zeer beperkte voorraden waaruit kan worden geput om Oekraïne te blijven bewapenen. Military Watch Magazine merkte op dat de NAVO het oude tankpark van het Warschaupact heeft leeggehaald, waardoor er geen Sovjettanks meer zijn om aan Oekraïne te schenken. Zodra deze reservoirs volledig zijn aangesproken, is de enige optie Oekraïne westerse tankmodellen te schenken. Dit is echter veel moeilijker dan het klinkt, want het zou niet alleen een uitgebreide opleiding van tankbemanningen vereisen, maar ook een geheel andere selectie van munitie, reserveonderdelen en reparatiefaciliteiten.

Tanks zijn echter niet het enige probleem. Oekraïne wordt nu geconfronteerd met een ernstig tekort aan conventioneel artilleriegeschut. Eerder in de zomer schonken de Verenigde Staten 155mm houwitsers, maar omdat de voorraden van zowel houwitsers als granaten slinken, zijn ze onlangs gedwongen hun toevlucht te nemen tot getrokken rommel van een lager kaliber. Na de aankondiging van nog een hulptranche op 28 september hebben de VS nu vijf opeenvolgende pakketten samengesteld die geen conventionele 155mm granaten bevatten. De granaten voor Oekraïense Sovjet-artillerie waren in juni al bijna op.

In feite heeft de poging om het Oekraïense artillerie-apparaat draaiende te houden een aantal fasen doorlopen. In de eerste fase werden de voorraden Sovjetgranaten van het Warschaupact aangesproken om het bestaande geschut van Oekraïne te bevoorraden. In de tweede fase kreeg Oekraïne westerse middelen van gemiddeld niveau, met name de 155mm houwitser. Nu de 155mm granaten opraken, moet Oekraïne het doen met 105mm artilleriegeschut, die zwaar overtroffen wordt door Russische houwitsers en in één woord: gedoemd bij elke vorm van contra-artillerie.

Als vervanging voor adequaat loopgeschut bevat het nieuwste hulppakket wel 18 extra van het favoriete meme-wapen van het internet – het HIMARS Multiple Launch Rocket System. Wat in het persbericht niet uitdrukkelijk wordt vermeld, is dat de HIMARS-systemen niet voorkomen in de huidige Amerikaanse voorraden en moeten worden gebouwd, en dus waarschijnlijk pas over enkele jaren in Oekraïne zullen aankomen.

De toenemende moeilijkheden bij de bewapening van Oekraïne vallen samen met het snel sluiten van de operationele mogelijkheden van Oekraïne. De strijdkrachten die in de zomer zijn opgebouwd, zijn uitgedund en uitgeput, en elke volgende wederopbouw van de Oekraïense strijdkrachten van het eerste niveau zal moeilijker worden naarmate de mankracht wordt vernietigd en de NAVO-arsenalen worden uitgeput. Deze uitputting komt precies op het moment dat de Russische strijdkrachten sterk toenemen, wat de winter van Joeri voorspelt.

De Winteroorlog

Iedereen die verwacht dat de oorlog in de winter zal vertragen, komt voor een verrassing te staan. Rusland zal in de late herfst/winter een offensief beginnen en aanzienlijke winst boeken. De boog van de krachtontwikkeling (zowel de toenemende krachtopbouw van Rusland als de degradatie van Oekraïne) valt samen met de nadering van het koude weer.

Laten we een korte opmerking maken over gevechten in de kou. Rusland is perfect in staat tot effectieve operaties in de sneeuw. In de Tweede Wereldoorlog was het Rode Leger meer dan capabel om in de winter offensieve successen te boeken, te beginnen in 1941 met het algemene tegenoffensief bij Moskou, in 1942 met de vernietiging van het Duitse 6e leger bij Stalingrad, en in 1943-44 met twee succesvolle grootschalige offensieven die in de winter begonnen. Nu is de Tweede Wereldoorlog natuurlijk niet in alle opzichten direct toepasbaar, maar we kunnen vaststellen dat er vanuit technisch oogpunt een duidelijk vermogen bestaat om operaties uit te voeren bij koud weer.

We hebben ook recentere voorbeelden. In 2015, tijdens de eerste Donbas-oorlog, lanceerden LNR- en DNR-troepen een tangoperatie die met succes een Oekraïens bataljon omsloot bij de Slag om Debaltseve. En natuurlijk begon de Russisch-Oekraïense oorlog in februari, toen een groot deel van Noord-Oekraïne onder het vriespunt lag.

Goede Zet

Winterweer is om meerdere redenen gunstig voor een Russisch offensief. Een van de paradoxen van militaire operaties is dat vriesweer de mobiliteit vergroot – voertuigen kunnen vast komen te zitten in de modder, maar niet op bevroren grond. In 1941-43 vierden de Duitse troepen de komst van de lente, omdat de dooi het Rode Leger in de modder zou doen vastlopen en hun momentum zou vertragen. Het afsterven van het gebladerte in de winter vermindert ook de beschikbare dekking voor troepen in een defensieve houding. En natuurlijk is koud weer in het voordeel van de partij die betrouwbaarder toegang heeft tot energie.

Wat betreft de vraag waar Rusland zijn nieuwe troepen zal inzetten, zijn er vier realistische mogelijkheden, die ik in willekeurige volgorde opsom:

1. Heropening van het Noordelijk Front met een operatie rond Charkov. De aantrekkelijkheid van deze optie is duidelijk. Een Russische troepenmacht in de richting van Charkov zou onmiddellijk alle verworvenheden van Oekraïne in de richting van de Oskil tenietdoen door hun achtergebieden te compromitteren.

2. Een offensief op Nikolajev vanuit de regio Cherson. Dit zou het doel van een door land ingesloten Oekraïne dichterbij brengen, en gebruik maken van het feit dat de Oekraïense troepen in deze regio ernstig verzwakt zijn na hun eigen mislukte offensief.

3. Massale inzet in de Donbas om de bevrijding van het DNR-gebied te voltooien door Slovyansk en Kramatorsk te veroveren. Dit is minder waarschijnlijk, aangezien Rusland zich comfortabel heeft getoond met het trage tempo van de operaties aan dit front.

4. Een aanval naar het noorden vanuit Melitopol naar Zaparozhia. Dit zou de kerncentrale veiligstellen en een einde maken aan elke geloofwaardige bedreiging van de landbrug naar de Krim.

Andere mogelijkheden acht ik onwaarschijnlijk. Een tweede opmars naar Kiev zou operationeel gezien weinig zin hebben, omdat het geen van de bestaande fronten zou ondersteunen. Ik verwacht alleen actie rond Kiev als de nieuwe troepenmacht aanzienlijk groter is dan het nominale aantal van 300.000 man. Anders zullen de Russische winteroffensieven zich waarschijnlijk concentreren op fronten die elkaar ondersteunen. Ik denk dat enige beweging om het noorden te heropenen waarschijnlijk is, aangezien dit de winst van Oekraïne in de richting Izyum-Kupyansk volledig in gevaar zou brengen. Er gaan geruchten dat er troepen naar Wit-Rusland worden verplaatst, maar ik denk dat de as Tsjernigov-Soemy waarschijnlijker is dan een nieuwe Kiev-operatie, omdat die een offensief op Charkov zou kunnen ondersteunen.

Op het breedste niveau is het duidelijk dat het venster van Oekraïne om offensieve operaties uit te voeren bijna ten einde is, en dat de krachtsverhoudingen op de grond tijdens de winter beslissend in het voordeel van Rusland zullen uitvallen.

Nordstream en Escalatie

Terwijl wij over deze ontwikkelingen ter plaatse nadachten, dook er onder water nog een andere plotlijn op. De eerste aanwijzing dat er iets mis was, was het nieuws dat de druk in de Nordstream 1-pijpleiding op mysterieuze wijze afnam. Vervolgens werd bekend dat de pijpleiding – samen met de niet-operationele Nordstream 2 – ernstige schade had opgelopen. Zweedse seismologen registreerden explosies op de bodem van de Oostzee, en het bleek dat de pijpleidingen zwaar beschadigd zijn.

Laten we hier eerlijk over zijn. Rusland heeft zijn eigen pijpleidingen niet opgeblazen, en het is belachelijk om te suggereren dat ze dat wel hebben gedaan. Het belang van de pijpleiding voor Rusland was gelegen in het feit dat deze kon worden aan- en uitgezet, waardoor een mechanisme ontstond om druk uit te oefenen en te onderhandelen met Duitsland. In de klassieke formule van wortel en stok kan men de ezel niet bewegen als de wortel wordt opgeblazen. Het *enige* haalbare scenario waarin Rusland verantwoordelijk zou zijn voor de sabotage, zou zijn dat een hardliner factie binnen de Russische regering vond dat Poetin te langzaam handelde, en een escalatie wilde forceren. Dit zou echter impliceren dat Poetin de interne controle verliest, en er is geen enkel bewijs voor een dergelijke theorie.

En dus keren we terug naar de elementaire analyse en vragen we: Cui bono? Wie heeft er baat bij? Nou, gezien het feit dat Polen nog maar een paar dagen geleden de opening van een nieuwe pijpleiding naar Noorwegen vierde, en een zeker voormalig Pools parlementslid de Verenigde Staten cryptisch bedankte op Twitter, is het eerlijk om een paar keer te gissen.

Laten we even stilstaan bij de feitelijke gevolgen van de ondergang van Nordstream.

1. Duitsland verliest het beetje autonomie en flexibiliteit dat het had, waardoor het nog afhankelijker wordt van de Verenigde Staten.

2. Rusland verliest een punt van hefboomwerking op Europa, waardoor de stimulansen voor onderhandelingen afnemen.

3. Polen en Oekraïne worden nog belangrijkere doorvoerpunten voor gas.

Rusland beschouwt dit duidelijk als een sabotageactie van de NAVO, bedoeld om het land in een hoek te drijven. De Russische regering heeft dit afgedaan als een daad van “internationaal terrorisme” en betoogd dat de explosies plaatsvonden in gebieden “die door de NAVO worden gecontroleerd” – de aaneenschakeling van deze verklaringen is dat zij de NAVO de schuld geven van een daad van terrorisme, zonder dat dit expliciet wordt gezegd. Dit leidde tot een nieuwe vergadering van de Russische Nationale Veiligheidsraad.

Veel westerse landen hebben hun burgers geadviseerd Rusland onmiddellijk te verlaten, wat erop wijst dat zij zich zorgen maken over escalatie (dit valt samen met de krankzinnige bewering van Oekraïne dat Rusland op het punt staat kernwapens te gebruiken). Voorlopig verwacht ik dat de Russische escalatie beperkt blijft tot Oekraïne zelf, waarschijnlijk samenvallend met de inzet van extra Russische grondtroepen. Als Rusland zich gedwongen voelt tot een escalatie buiten het theater, blijven Amerikaanse satellieten, digitale infrastructuur of troepen in Syrië de meest waarschijnlijke optie.

Aan de Afgrond

Ik ben me er terdege van bewust dat mijn standpunten zullen worden opgevat als “coping” na de winst van Oekraïne in de oblast Charkov, maar de tijd zal het leren. Oekraïne loopt op zijn laatste benen – ze hebben alles wat bruikbaar is uit de NAVO-voorraden gehaald om in de zomer een eersterangs troepenmacht op te bouwen, en die troepenmacht is onherstelbaar aangetast, net nu de Russische troepenmacht enorm zal toenemen. De winter zal niet alleen de teloorgang van het Oekraïense leger, de vernietiging van vitale infrastructuur en het verlies van nieuw grondgebied en bevolkingscentra met zich meebrengen, maar ook een ernstige economische crisis in Europa. Uiteindelijk zullen de Verenigde Staten overblijven om te heersen over een gedeïndustrialiseerd en gedegradeerd Europa en een Oekraïens vuilnisland ten westen van de Dnjepr.

Voorlopig bevinden we ons echter in het interregnum terwijl de laatste vlammen van de Oekraïense gevechtskracht doven. Dan komt er een operationele pauze, en daarna een Russisch winteroffensief. Er zullen enkele weken zijn waarin niets gebeurt, en dan zal alles gebeuren.

Tijdens die operationele pauze bent u misschien geneigd te vragen – “is het klaar, Joeri?”

Nee, kameraad Premier. Het is nog maar pas begonnen.

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

De waarheid en de geschiedenis achter de huidige gebeurtenissen

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: