Pepe Escobar: Het Amerikaanse schuldenimperium stevent af op instorting

Het nieuwe boek van Prof. Michael Hudson, “The Collapse of Antiquity: Greece and Rome as Civilization’s Oligarchic Turning Point” is een belangrijke gebeurtenis in dit Jaar van het Gevaarlijke Leven waarin, om Gramsci te parafraseren, de oude geopolitieke en geo-economische orde sterft en de nieuwe in razend tempo wordt geboren, schrijft Pepe Escobar.

De belangrijkste stelling van professor Hudson is absoluut vernietigend: hij toont aan dat de economische/financiële praktijken in het oude Griekenland en Rome – de pijlers van de westerse beschaving – de weg hebben geëffend voor wat er vandaag voor onze ogen gebeurt: een imperium dat is gereduceerd tot een rentenierseconomie die van binnenuit instort.

En dat brengt ons bij de gemene deler van elk afzonderlijk westers financieel systeem: het draait allemaal om schulden, die onvermijdelijk groeien door samengestelde rente.
Ay, dat is het probleem: vóór Griekenland en Rome hadden we bijna 3000 jaar beschavingen in West-Azië die precies het tegenovergestelde deden.

Deze koninkrijken wisten allemaal hoe belangrijk het was om schulden kwijt te schelden. Anders zouden hun onderdanen in slavernij geraken, hun land verliezen aan een stel beslagleggende schuldeisers, en deze zouden meestal proberen de heersende macht omver te werpen.

Aristoteles vatte het bondig samen: “In een democratie beginnen schuldeisers leningen te verstrekken en de schuldenaars kunnen niet betalen en de schuldeisers krijgen steeds meer geld, en uiteindelijk veranderen ze een democratie in een oligarchie, en dan maakt de oligarchie zichzelf erfelijk, en heb je een aristocratie.”

Prof. Hudson legt scherp uit wat er gebeurt als schuldeisers de macht overnemen en “de rest van de economie tot slavernij brengen”: dat is wat men tegenwoordig “bezuinigingen” of “schulddeflatie” noemt.

Dus “wat er nu gebeurt in de bankencrisis is dat de schulden sneller groeien dan de economie kan betalen. En dus toen de Federal Reserve eindelijk de rente begon te verhogen, veroorzaakte dit een crisis voor de banken.”

Prof. Hudson stelt ook een uitgebreide formulering voor: “De opkomst van financiële en grondbezittende oligarchieën maakte schuldpacht en slavernij permanent, ondersteund door een pro-crediteur juridische en sociale filosofie die de westerse beschaving onderscheidt van wat er aan voorafging. Vandaag de dag zou dit neoliberalisme worden genoemd.”

Vervolgens zet hij in ondraaglijk detail uiteen hoe deze stand van zaken in de Oudheid in de loop van meer dan 5 eeuwen is gestold. Men kan de hedendaagse echo’s horen van “gewelddadige onderdrukking van volksopstanden” en “gerichte moord op leiders” om schulden kwijt te schelden en “land te herverdelen onder kleine boeren die het verloren hebben aan grootgrondbezitters.”

Het oordeel is genadeloos: “Wat de bevolking van het Romeinse Rijk verarmde” liet een “op schuldeisers gebaseerd geheel van rechtsbeginselen na aan de moderne wereld”.

Roofzuchtige oligarchieën en “Oosters despotisme”

Professor Hudson ontwikkelt een vernietigende kritiek op de “sociaal-darwinistische filosofie van het economisch determinisme”: een “zelfgenoegzaam perspectief” heeft ertoe geleid dat “de huidige instellingen van individualisme en zekerheid van krediet en eigendomscontracten (die crediteurenvorderingen bevoordelen boven schuldenaren, en verhuurdersrechten boven die van huurders) worden teruggevoerd naar de klassieke oudheid als “positieve evolutionaire ontwikkelingen, die de beschaving wegleiden van het ‘Oosters despotisme’.”

Dat alles is een mythe. De werkelijkheid was een heel ander verhaal, met de extreem roofzuchtige oligarchieën van Rome die “vijf eeuwen oorlog voerden om de bevolking van haar vrijheid te beroven, en die het verzet van het volk tegen de strenge pro-crediteurswetten en de monopolisering van het land in latifundia-landgoederen blokkeerden.”

Rome gedroeg zich dus in feite als een “mislukte staat”, met “generaals, gouverneurs, belastinginners, geldschieters en carpetbaggers“ die zilver en goud afpersten “in de vorm van militaire buit, schatting en woeker van Klein-Azië, Griekenland en Egypte.” En toch wordt deze Romeinse woestenij in het moderne Westen rijkelijk afgeschilderd als een missie civilisatrice in Franse stijl voor de barbaren – terwijl ze de spreekwoordelijke white man’s burden dragen.

Prof. Hudson laat zien hoe de Griekse en Romeinse economieën feitelijk “eindigden in bezuinigingen en instortten nadat krediet en land waren geprivatiseerd in de handen van oligarchieën van renteniers.” Doet dat een – hedendaags – belletje rinkelen?

Dit is waarschijnlijk de kern van zijn betoog:

“In het contractenrecht van Rome werd het fundamentele beginsel van de westerse rechtsfilosofie vastgelegd dat schuldeisers voorrang gaf op het eigendom van schuldenaars – tegenwoordig eufemistisch aangeduid als ‘zekerheid van eigendomsrechten’. De overheidsuitgaven voor sociale voorzieningen werden geminimaliseerd – wat de huidige politieke ideologie het overlaten van zaken aan ‘de markt’ noemt. Het was een markt die de burgers van Rome en zijn Imperium voor hun basisbehoeften afhankelijk hield van rijke mecenassen en geldschieters – en voor brood en spelen, van de openbare liefdadigheid en van arenaspelen die werden betaald door politieke kandidaten, die vaak zelf leenden van rijke oligarchen om hun campagnes te financieren.”

Elke gelijkenis met het huidige systeem onder leiding van de Hegemon is niet louter toeval. Hudson: “Deze pro-rentenier ideeën, beleid en principes zijn die welke de huidige verwesterde wereld volgt. Dat maakt de Romeinse geschiedenis zo relevant voor de economieën van vandaag die onder vergelijkbare economische en politieke druk staan.”

Prof. Hudson herinnert ons eraan dat Rome’s eigen historici – Livy, Sallust, Appianus, Plutarch, Dionysius van Halicarnassus, onder anderen – “de onderwerping van burgers aan schuldslavernij hebben benadrukt.” Zelfs het Orakel van Delphi in Griekenland, evenals dichters en filosofen, waarschuwden tegen de hebzucht van schuldeisers. Socrates en de Stoïcijnen waarschuwden dat “verslaving aan rijkdom en de bijbehorende geldzucht de grootste bedreiging vormden voor de sociale harmonie en dus voor de samenleving.”

En dat brengt ons bij hoe deze kritiek volledig uit de westerse geschiedschrijving is verdwenen. “Zeer weinig classici,” merkt Hudson op, volgen Rome’s eigen historici die beschrijven hoe deze schuldstrijd en landjepik “hoofdzakelijk verantwoordelijk waren voor de Neergang en Verval van de Republiek.”

Hudson herinnert er ook aan dat de barbaren altijd aan de poort van het Imperium stonden: Rome was in feite “van binnenuit verzwakt”, door “eeuw na eeuw van oligarchische excessen.”

Dit is dus de les die we allemaal moeten trekken uit Griekenland en Rome: schuldeisende oligarchieën “proberen op roofzuchtige wijze inkomen en land te monopoliseren en brengen welvaart en groei tot stilstand.” Plutarch was er al mee bezig: “De hebzucht van schuldeisers brengt hun plezier noch winst en ruïneert degenen die zij onrecht aandoen. Zij bewerken niet de velden die zij van hun schuldenaren afpakken, noch wonen zij in hun huizen nadat zij hen hebben uitgezet.”

Pas op voor pleonexia

Het zou onmogelijk zijn om zoveel kostbaarheden volledig te onderzoeken als jade offers die het hoofd narratief voortdurend verrijken. Hier zijn slechts enkele goudklompjes (En er zullen er meer zijn: Prof. Hudson vertelde me: “Ik werk nu aan het vervolg, dat verder gaat met de kruistochten.”)

Prof. Hudson herinnert ons eraan hoe geldzaken, schulden en rente vanuit West-Azië naar de Egeïsche en Mediterrane landen kwamen, door handelaren uit Syrië en de Levant, rond de 8e eeuw v.C. Maar “zonder de traditie van schuldkwijtschelding en herverdeling van land om het persoonlijk streven naar rijkdom in te tomen, legden Griekse en Italiaanse stamhoofden, krijgsheren en wat sommige classici maffiosi hebben genoemd [tussen haakjes, Noord-Europese geleerden, niet Italianen) afwezig landbezit op boven afhankelijke arbeid.”

Deze economische polarisatie werd steeds erger. Solon schold aan het eind van de 6e eeuw wel de schulden in Athene kwijt – maar van een herverdeling van land was geen sprake. De monetaire reserves van Athene kwamen voornamelijk uit zilvermijnen – waarmee de marine werd gebouwd die de Perzen bij Salamis versloeg. Pericles mag dan de democratie hebben gestimuleerd, maar de dramatische nederlaag tegen Sparta in de Peloponnesische Oorlog (431-404 v. Chr.) opende de poorten naar een oligarchie die zwaar gebukt ging onder schulden.

Ieder van ons die op de universiteit Plato en Aristoteles heeft bestudeerd, herinnert zich wellicht hoe zij het hele probleem kaderden in de context van pleonexia (“rijkdomverslaving”) – wat onvermijdelijk leidt tot roofzuchtige en “maatschappelijk schadelijke” praktijken. In Plato’s Republiek stelt Socrates voor om alleen niet-vermogende managers aan te stellen om de samenleving te besturen – zodat ze geen gijzelaars worden van overmoed en hebzucht.

Het probleem met Rome is dat er geen geschreven vertelsels bewaard zijn gebleven. De standaardverhalen werden pas geschreven nadat de Republiek was ingestort. De Tweede Punische Oorlog tegen Carthago (218-201 v. Chr.) is bijzonder intrigerend, gezien de hedendaagse Pentagon boventonen: Prof. Hudson herinnert ons eraan hoe militaire aannemers op grote schaal fraude pleegden en de Senaat met hand en tand verhinderden hen te vervolgen.

Prof. Hudson laat zien hoe dat “ook een gelegenheid werd om de rijkste families te begiftigen met openbare grond toen de staat Rome hun ogenschijnlijk patriottische schenkingen van juwelen en geld om de oorlogsinspanningen te helpen, behandelde als met terugwerkende kracht terug te betalen openbare schulden.”

Nadat Rome Carthago had verslagen, wilden de elitaire set hun geld terug. Maar de enige troef die de staat nog had, was land in Campania, ten zuiden van Rome. De rijke families lobbyden bij de Senaat en pikten alles in.

Met Caesar was dat de laatste kans voor de arbeidersklasse om een eerlijke deal te krijgen. In de eerste helft van de 1e eeuw v. Chr. stelde hij wel een faillissementswet op, waarbij schulden werden kwijtgescholden. Maar van een algemene kwijtschelding van schulden was geen sprake. Dat Caesar zo gematigd was, weerhield de oligarchen van de Senaat er niet van hem te vermoorden, “uit angst dat hij zijn populariteit zou gebruiken om ‘het keizerschap na te streven'” en voor veel populairdere hervormingen te gaan.

Na Octavianus’ triomf en zijn benoeming door de Senaat tot Princeps en Augustus in 27 v. Chr. werd de Senaat slechts een ceremoniële elite. Prof. Hudson vat het in één zin samen: “Het Westerse Imperium viel uiteen toen er geen land meer voor het grijpen lag en er geen geld meer was om te plunderen.” Nogmaals, men mag gerust parallellen trekken met de huidige benarde situatie van de Hegemon.

Tijd om “alle arbeid te verheffen”

In een van onze uiterst boeiende e-mail uitwisselingen merkte Prof. Hudson op dat hij “onmiddellijk een gedachte had” over een parallel met 1848. Ik schreef in de Russische zakenkrant Vedomosti: “Dat bleek überhaupt een beperkte burgerlijke revolutie te zijn. Ze was tegen de rentenierende landherenklasse en bankiers – maar was nog lang niet pro-arbeid. De grote revolutionaire daad van het industriële kapitalisme was inderdaad de bevrijding van de economie van de feodale erfenis van afwezige landeigenaren en roofzuchtig bankieren – maar ook die viel terug toen de renteniersklasse een comeback maakte onder het financiële kapitalisme.”

En dat brengt ons bij wat hij beschouwt als “de grote test voor de huidige tweedeling”: “Of landen zich moeten bevrijden van de Amerikaanse/NAVO-controle over hun natuurlijke hulpbronnen en infrastructuur – wat kan worden gedaan door de huur van natuurlijke hulpbronnen te belasten (en daarmee de kapitaalvlucht door buitenlandse investeerders die hun natuurlijke hulpbronnen hebben geprivatiseerd, weg te belasten). De grote test zal zijn of landen in de nieuwe Global Majority zullen proberen om alle arbeid te verheffen, zoals het Chinese socialisme beoogt.”

Het is geen wonder dat “socialisme met Chinese kenmerken” de oligarchie van de Hegemon-schuldeisers zo bang maakt dat ze zelfs een hete oorlog riskeren. Zeker is dat de weg naar soevereiniteit in het Mondiale Zuiden revolutionair zal moeten zijn: “Onafhankelijkheid van Amerikaanse controle is de Westfaalse hervormingen van 1648 – de doctrine van niet-inmenging in de zaken van andere staten. Een rent tax is een sleutelelement van onafhankelijkheid – de belastinghervormingen van 1848. Hoe snel zal de moderne 1917 plaatsvinden?”

Laat Plato en Aristoteles meewegen: zo snel als menselijkerwijs mogelijk is.

Copyright © 2023 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

GREAT RESET DOSSIER

Het Romeinse Rijk ging ten onder als Europa

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: