Het Romeinse Rijk ging ten onder als Europa

In het voorjaar van 376 na Christus verscheen een afgezant van de Visigoten uit de provincie Moesia bij de monding van de Donau aan het Romeinse keizerlijke hof in Antiochië, Syrië. De Germaanse stammen meldden dat een wild ruitervolk, de Hunnen, uit Binnen-Azië was verschenen, die de Ostrogoten ten noorden van de Zwarte Zee had verslagen en de Visigoten met hetzelfde lot had bedreigd. Ze waren gevlucht, stonden nu op de noordelijke oever van de Donau en vroegen om als vreedzame vluchtelingen te worden toegelaten tot het Rijk.

In de Kroonraad werden zorgen geuit, maar de voorstanders hadden de overhand. Het Rijk kon immigranten gebruiken als kolonisten, belastingbetalers en huurlingen, en bovendien had de keizer in de christelijke naastenliefde de plicht om niet alleen te denken aan het welzijn van de Romeinen, maar ook om te zorgen voor al diegenen die hulp nodig hebben. De toestemming werd verleend, de grens werd geopend en de Goten kwamen. De Romeinse gouverneur probeerde de aangekomenen te tellen, maar de actie liep uit de hand. Dag na dag pendelden de veerboten over de rivier, waar de tijdgenoot Ammianus Marcellinus over schrijft: Talloze, zoals de vonken van de Etna.

Al snel waren er bevoorradingsproblemen. Romeinse zakenlieden eisten buitensporige prijzen, schrijft Ammianus, een vorstenloon werd gevraagd voor een dode hond. De Goten begonnen te plunderen, er braken schermutselingen uit. De Goten werden versterkt door de Romeinse mijnwerken, waarin grote aantallen Germaanse gevangenen werkten. Zij sloten zich aan bij hun landgenoten. Er werd gevochten, de grenstroepen werden geslagen, de keizer riep om hulp. Valens verscheen met het keizerlijke leger van het Oosten. Op 9 augustus 378 was Adrianopel, nu de Turkse Edirne, het toneel van een slag. Het Romeinse leger werd door de Germanen afgeslacht, de keizer viel. Zijn opvolger Theodosius moest in 382 aan de buitenlanders land toewijzen, waar zij volgens hun eigen wetten woonden. Maar de Donau-grens was en bleef open. Er kwamen voortdurend nieuwe groepen het rijk binnen. In het jaar 406 kon de Rijngrens niet meer worden gehandhaafd. De volksverhuizing was aan de gang. De landinname eindigde pas met de ineenstorting van de Lombarden in Italië in 568. De toelating van de gotische vluchtelingen in 376 was politiek gezien niets nieuws. Rome is altijd vriendelijk geweest voor buitenlanders. Immers, volgens de overlevering van Aeneas, was de stamvader die de stad had opgericht zelf een immigrant uit Troje. Toen Romulus de stad stichtte, opende hij op de Palatin een asiel, bevolkte hij de stad met asielzoekers van welke herkomst dan ook en maakte er Romeinen van. In de daaropvolgende, historische periode was het een principe van de Romeinse politiek om iedereen, die duchtig was, te accepteren. Daaronder bevond zich onder andere de grote, beroemde Claudier patriciër-dynastie, waaruit later vier keizers voortkwamen. Een van hen, keizer Claudius, gaf de Galliërs het volledige staatsburgerschap. De regionale uitbreiding van het Romeinse Rijk betekende dat de Romeinen geen etnische natie waren, maar een rechtsgemeenschap, verenigd door keizer, leger en bestuur, door taal en een sterk ontwikkelde beschaving. De economie bloeide op, maar wekte nu ook de begeerte van de barbaren buiten de grenzen, met name de Teutonen. Ze waren arm, met veel kinderen, oorlogszuchtig en streefden naar het Rijk, waar land en buit hen lokte. Dit begon rond 100 voor Christus met de Cimbren en de Teutonen, die met hun vrouwen en kinderen op weg gingen en slechts met moeite konden worden afgeweerd.

Omdat Caesar het Germaanse beleid liet schommelen tussen afweer en opname, was de bevolkingsdruk vanuit het noorden een permanent thema. Caesar verjaagde de Sueben koning Ariovist, die Gallië was binnengevallen, maar huurde Germaanse ruiters voor zijn hulptroepen. Onder Augustus kwam het tot de eerste opname van gehele stammen, zoals de Ubier in het achterland van Keulen. De keizers tot aan Nero hielden een Germaanse lijfwacht, verdere nederzettingen volgden, onder Tiberius veertigduizend, onder Nero naar verluidt honderdduizend. Dat ging verder. De nieuwkomers kregen grond en leefden als boeren. Door de handel met de steden en de militaire dienstplicht leerden ze Latijn, mengden ze zich samen met de provincialen, aanbaden ze dezelfde goden als zij en waren ze in de tweede generatie geïntegreerd. Met het Constitutio Antoniniana in 212 kregen zij de Romeinse nationaliteit.

De naturalisatie van de Germaanse stammen verminderde de bevolkingsdruk op de grenzen, maar kon deze niet wegnemen. Van Augustus tot Domitianus waren er altijd nieuwe ideeën. Het plan om Germanië tot aan de Elbe te onderwerpen is mislukt in het Teutoburger Wald. Rond 80 na Christus voelde Domitian zich genoodzaakt de Limes op te richten, een militaire grens tegen het ongecontroleerd binnendringen van buitenlanders. Het was niet helemaal te voorkomen. Sinds Marc Aurel begonnen de plunderingen weer op gang te komen en werden ze bedreigend, toen in de 3e eeuw de grote stammen van de Alamannen, Franken en Saksen zich vormden, de Limes doorbraken, Gallien en Italië getroffen werden, terwijl in het oosten de Goten woonden en in 251 keizer Decius versloegen. De Romeinen waren altijd superieur in oorlogstechniek, maar door de huurlingendienst en de toegang tot Romeinse wapens waren de Germanen nu op hetzelfde niveau. Zij moderniseerden hun oorlogsvoering met Romeinse ontwikkelingshulp, om zo te zeggen.

De Romeinen probeerden het probleem met de buitenlanders homeopathisch op te lossen door op de beproefde manier Germaanse stammen op te hitsen tegen Germaanse stammen. Dit leverde geen problemen op, want tijdens de inheemse vetes van Germaanse stammen in het binnenland vochten Germanen sowieso altijd tegen Germaanse stammen. Het gebruik van huurlingen was economisch zinvol. De provincialen, die zeer impopulair waren voor de militaire dienstplicht, konden zich aan de productie wijden; en de Teutonen, die liever bloed vergoten dan zweet, dienden en verdienden in het leger. Op bevelsniveau kwam het tot verzwagering [familieverwantschappen], zelfs met de keizerlijke familie. Het resultaat was een Romeins-Germaanse militaire aristocratie, een genealogisch netwerk van verbindingen waardoor alle besluitvormers op de een of andere manier aan elkaar verstrikt waren. Gedurende de laatste honderd jaar van het Romeinse Rijk lag de politieke leiding bij Germaanse volkeren als Merobaudes, Bauto, Stilicho, Rikimer en Gundobad. De keizers in hun goed verwarmde paleizen in Ravenna, Rome en Constantinopel verloren hun binding met het leger en daarmee hun macht. In 476 stuurde Odovakar, als Romeinse officier, de laatste keizer van het Westen met pensioen.

Men zou nu kunnen aannemen dat de inburgering van vreemdelingen moet leiden tot integratie, zoals al driehonderd jaar het geval was. Maar hoe meer Germaanse stammen kwamen en hoe hoger de posities die zij innamen, hoe moeilijker het werd. Jaloezie kwam in beeld. De wrok werd voelbaar. De baardige Teutonen in hun lange broek en bont konden zich niet ontdoen van het odium van barbaarsheid, hun verschijning markeerde hen als vreemden en hun Arische religie werd als ketterij beschouwd. Wetten tegen gemengde huwelijken, buitenlandse kostuums en valse overtuigingen tonen de stemming. Xenofobe literatuur, bloedbaden en moorden richtten zich tegen de Teutonen, maar ze konden niet meer worden verwijderd en konden niet meer worden afgeschaft, omdat ze de beste contingenten boden. De regering verloor de controle over de provincies en het staatswapenmonopolie kon niet in stand worden gehouden. Er werden talloze decreten uitgevaardigd, maar deze werden niet meer uitgevoerd, de uitvoerende macht faalde, de al te ingewikkelde bureaucratie stortte in.

De Saksen namen Groot-Brittannië, de Franken Gallië, de Alamanni Opper-Duitsland over. Italië werd bezet door de Ostrogoten, Spanje door de Visigoten, Noord-Afrika door de Vandalen. Turbulentie heerste in de Balkan, het Oosten werd verscheurd door religieuze strijd. De provincialen, overal in de grote meerderheid, waren politiek onbekwaam, gewend om in de lange keizerlijke vrede bestuurd en beschermd te worden. Nu, in nood, ging de zorg voor het zielenheil voorop. De kerk verving de staat, de kloosters behielden de resten van het educatieve bezit. De steden waar de landeigenaren woonden, werden verarmd. De cultuurondersteunende middenklasse verdween – de Germanen waren meer geïnteresseerd in wapens dan in boeken – en het onderwijssysteem bleef voor hen als vreemden vreemd. Zowel de transportwegen over land als over zee waren niet langer veilig en de langeafstandshandel, die belangrijk was voor de welvaart, verstarde. Natuurlijke economie verspreidde zich. De waterleidingen stortte in, de baden konden niet meer worden verwarmd, wegen en bruggen konden niet meer worden gerepareerd, er waren alleen nog maar veerboten over de Rijn.

Het is een oude vraag waarom de rijke, hoogontwikkelde Romeinse beschaving niet bestand was tegen de druk van arme, barbaarse buren. Men leest van decadentie, van een in welvaart comfortabel voelende samenleving, die streefde naar het zoete leven van het individu, maar niets tegenover de vitale en actieve Germaanse hordes kon zetten toen ze, gedreven door nood, over de grens stroomden. Beheersbare aantallen immigranten zouden kunnen worden geïntegreerd. Zodra ze een kritische massa overschreden en als onafhankelijke groepen waren georganiseerd, die in staat waren om te handelen, verschoof de machtsstructuur en werd de oude orde opgeheven.

De elite van Europa is vastbesloten zelfmoord te plegen door middel van Diversiteit