Oekraïne in de tegenaanval! Blijf alstublieft kalm

De afgelopen 72 uur is de pro-Russische kant van het Internet in paniek geraakt over een nieuw Oekraïens tegenoffensief dat momenteel in de regio Charkov gelanceerd wordt, met de bedoeling de Russische legergroepering bij Izyum in gevaar te brengen. De paniek is ontstaan door beweringen dat Oekraïne ongehinderd oprukt, de stad Balakliya omsingelt – of misschien zelfs verovert – en op het punt staat de aanvoerlijnen naar Izyum af te snijden, schrijft Big Serge.

Als u het mij toestaat, zou ik graag een beetje optimisme willen opwekken.

Mijn standpunt is vrij eenvoudig: Oekraïne kan en zal geen zinvolle doelstellingen bereiken – wat wij “operationele diepte” noemen – en heeft in feite een groot deel van zijn zorgvuldig opgebouwde premium-reserves in een gevaarlijke positie gebracht. Ik denk dat het zeer waarschijnlijk is dat deze Oekraïense eersteklas formaties op het punt staan te worden afgeslacht – maar dit is toch een belangrijk leermoment voor Rusland.

Laten we er maar meteen induiken, te beginnen met een overzicht van de geografie van dit gebied, waarom Izyum belangrijk is, en waarom Oekraïne zeer slechte vooruitzichten heeft om zinvolle operationele doelstellingen te bereiken.

Izyum: Toegangspoort tot de Donbas

Izyum, een bescheiden stadje met een vooroorlogse bevolking van misschien 50.000 mensen, was altijd al voorbestemd om een brandpunt in deze oorlog te worden, vanwege zijn ligging op een kritisch kruispunt. De topografie van Noordoost-Oekraïne wordt gedomineerd door een paar kritieke kenmerken die de bewegingspatronen bepalen. Daartoe behoort de cruciale autosnelweg E40/M03, die de metropool Charkov verbindt met de stedelijke agglomeratie van Slovyansk en Kramatorsk, de grootste en belangrijkste steden in het westen van Donbas. De regio wordt verder gevormd door de Severodonetsk-rivier – ook wel eenvoudigweg de Donets genoemd (waaraan de Donbas, of Donetsbekken, zijn naam ontleent) – die lui rond de vlakte slingert.

De Donets vormt een geografische barrière tussen de Donbas in het zuiden en de regio Charkov in het noorden, terwijl de autosnelweg E40/M03 de belangrijkste verkeersader vormt tussen Charkov en de stedelijke centra van de westelijke Donbas. Izyum is een strategisch cruciale stad, omdat hier de snelweg de rivier kruist; als extra kers op de taart komt de rivier Oskil – een belangrijke zijrivier van de Donets – minder dan 8 km ten oosten van Izyum samen met de Donets, wat betekent dat de stad in feite direct op het kruispunt van alle belangrijkste geografische kenmerken van de regio ligt. Een sterk vereenvoudigde kaart van het gebied ziet er als volgt uit:

De verovering van Izyum was een belangrijk doel voor Rusland in de eerste weken van de oorlog (zoals ik in een vorig stuk heb betoogd, was dit een belangrijke reden voor de speldenprik op Kiev), omdat het niet alleen de bevoorrading van de Oekraïense troepen in de Donbas verstoort en bemoeilijkt, maar Rusland ook een vroege positie op de Donets geeft.

Het is duidelijk waarom Oekraïne Rusland uit Izyum zou willen verdrijven. Dit zou de communicatielijnen naar Slovyansk vereenvoudigen en veilig stellen, en de Russische opmars in de Donbas sterk bemoeilijken door de noordflank van Oekraïne vrij te maken. Om dit te bereiken proberen zij een aanval uit te voeren op Kupyansk, met als doel de verbindingslijn tussen Izyum en Belgorod in het noorden door te snijden. Deze operatie is volgens mij gedoemd tot een spectaculaire mislukking.

Operationele diepte

De paniek die aan Russische zijde uitbrak (op het internet althans, want er is geen bewijs dat de Russische strijdkrachten in paniek raakten) was het gevolg van de waarneming dat Oekraïne ongehinderd oprukte naar het oosten, snel Kupjansk naderde en… iets deed, naar Balaklija. Of dat iets omsingelen, veroveren, of slechts afschermen is, moet nog blijken, want er zijn op het ogenblik tegenstrijdige berichten in overvloed. Het is echter verstandig om na te denken over wat het betekent om “op te rukken”. Dit is een zeer contextgebonden vraag, die geheel afhangt van de mate van weerstand die geboden wordt en de nabijheid van operationele doelen.

Hier kunnen wij een begrip uit de militaire theorie introduceren dat wij “Operationele Diepte” noemen. Let wel, dit is geen bepaalde afstand – het is geen 20, 50, of 100 km, maar het zou elk van die afstanden kunnen zijn, afhankelijk van de situatie. Wij zullen het als volgt definiëren:

In de praktijk betekent dit dat de aanvallende strijdmacht niet langer vecht tegen de gevechtseenheden van de vijand, maar rechtstreeks de communicatielijnen, bevoorradingsdepots, commandocentra, reserves en verzamelpunten, en alle andere facetten van het achtergebied aanvalt. Kortom, dit is de fase waarin een offensief wordt uitgebuit. In plaats van eenvoudigweg de strijdkrachten van de vijand te bestrijden, begint u zijn vermogen om troepen in stand te houden en te ontplooien totaal te vernietigen.

Nu zijn er een paar belangrijke factoren die tot de onvermijdelijke conclusie leiden dat Oekraïne in dit tegenoffensief geen operationele diepte kan bereiken – bovendien zullen zij, als dat niet lukt, worden afgeslacht en afschuwelijke verliezen lijden. Laten we de punten hier eens langslopen.

Izyum: De onzalige

In militair jargon betekent een “salient” gewoon een uitstulping in de frontlinie, waar één kant op een bepaald punt een zekere penetratiegraad heeft bereikt. Een saillant is een klassiek kwetsbare positie – een overduidelijk operationeel brandpunt, omdat gelijktijdige aanvallen aan de basis van de uitstulping deze gemakkelijk kunnen afsnijden en de troepen erbinnen in de val kunnen lokken. In wezen is een saillant een positie waar een troepenmacht al aan 3 kanten omsingeld is, zodat alleen de uitgang nog dichtgeklapt hoeft te worden.

In de beginfase van de oorlog was Izyum inderdaad een salient. Rusland had een onbeschutte positie veroverd die uitsteekt op Oekraïens grondgebied, en er was sprake van een Oekraïens tegenoffensief om daar voordeel uit te halen. Bovendien liep de enige veilige aanvoerlijn naar Izyum door Kupyansk, waardoor dit inderdaad een kwetsbare positie was. Hier is een kaart van Ukraine War Mapper van begin mei, ter referentie:

In de loop van de volgende weken nam Rusland echter de controle over het gebied direct ten oosten van Izyum, met inbegrip van de stad Lyman. Dit verstevigde de Russische flank en zorgde voor extra communicatielijnen naar Izyum, waardoor de snelweg vanuit Kupyansk overbodig werd. Ziehier de kaart in augustus:

De mogelijkheid om Izyum gemakkelijk te omsingelen of de bevoorrading te verhinderen eindigde toen Rusland alle Oekraïense troepen van de noordkant van de Donets opruimde. De aanvoerlijnen naar Izyum worden nu vanuit het zuiden afgeschermd door de Donets, en vanuit het westen door de Oskil.

Omdat Rusland overtollige aanvoerlijnen naar het noordoosten van Izyum heeft, moet Oekraïne, wil het de operationele diepte bereiken, de rivieren Donets en Oskil oversteken. Zelfs het onderdrukken van Kupyansk is niet voldoende om het vermogen van Rusland om hier kracht te projecteren te verstoren. De Oskil-rivier – die overigens op sommige plaatsen meer dan een kilometer breed is – vormt een grote barrière, die Oekraïne zal verhinderen hun vroege opmars uit te buiten. Zij zijn min of meer tegen een muur opgetrokken, en op de kaart tekent zich nu al een catastrofe voor hen af. Met dank aan Rybar:

Kortom, de Oekraïense opmars is te traag geweest en mist een duidelijk pad om de operationele doelstellingen te bereiken. Rusland is al begonnen met het inzetten van enorme reserves in dit theater, en de angst begint duidelijk te worden onder de meer operationeel bewuste Oekraïners. Een Oekraïense journalist aan het front had het volgende te zeggen:

“Er wordt zwaar gevochten in de buurt van Kupyansk, erger dan in Balakleysky. Wij lijden zware verliezen. De vijand is bezig een stel reserves door de lucht over te brengen. De “Wagnerieten” zijn al in de stad zelf aangekomen. De lucht is gevuld met vliegtuigen. Als ik dit alles hoor, ontstaat er in de ziel een spookachtig gevoel van een hinderlaag. Wat als dit alles werkelijk een hinderlaag op strategisch niveau blijkt te zijn?”

Ik geloof niet dat dit per se een “hinderlaag” van het Russische leger is. Het woord hinderlaag impliceert dat de Russische strijdkrachten reeds in positie waren, en de Oekraïners in een bepaald manoeuvre-plan lokten, waarbij zij vanuit voorbereide posities aangevallen konden worden. Dat is absoluut niet wat er gebeurt – de Russische troepen komen vers uit de reserve binnen en waren niet vooraf in de sector ingezet. De operatie weerspiegelt de voorkeur van Rusland voor een mobiele verdediging met veel vuurkracht. De frontlijnposities zijn, relatief gezien, dun bemand, waardoor krachtige mobiele reserves worden achtergehouden. Dit is een flexibele, vuurbestrijdende aanpak, die de Oekraïners in staat stelt op te rukken naar kwetsbare stellingen, zodat die vernietigd kunnen worden.

Voor Oekraïne is een van de fundamentele problemen dat Rusland zo’n enorm voordeel heeft in vuurkracht – vliegtuigen, artillerie, raketten, en tanks – dat elk offensief snel een operationele diepte moet bereiken om Rusland te verstoren in zijn vermogen om deze vuurkracht in te zetten. In de Izyum-sector is dat eenvoudig niet mogelijk.

Aangezien Oekraïne niet in staat is de Russische troepen hier operationeel in gevaar te brengen, zal het in een traditioneel vuurgevecht verwikkeld raken tegen een vijand met een veel grotere vuurkracht – en dat niet alleen, het is in feite Oekraïne dat nu met operationele complicaties te kampen heeft, omdat het zich een salient heeft binnengewerkt zonder vooruitzichten om de Oskil met geweld over te steken en uit te buiten.

Wat gebeurt er nu?

Het lijkt mij waarschijnlijk dat de opmars van Oekraïne zijn hoogtepunt heeft bereikt of bijna heeft bereikt, nu Russische reserves het gebied binnenstromen, Russische raketaanvallen de Oekraïense commandopost in Chuguev aanvallen, en de Russische luchtmacht en artillerie het er vol op beginnen te gooien. De keuze waar Oekraïne nu voor staat is of het doorgaat met troepen te zenden naar de salient die het voor zichzelf gecreëerd heeft – met andere woorden, Oekraïne mag nu zelf bepalen hoe groot zijn verliezen zullen zijn. Volgens Oekraïense ingewijden zijn zij op het ogenblik van plan om het vuur te verdubbelen en meer reserves in te zetten, met de belofte van een navenant grotere nederlaag.

Ik hou er niet van om concrete voorspellingen te doen over data of aantallen slachtoffers. Er zijn veel te veel onbekenden om werkelijk te denken dat men zulke bijzonderheden kan voorspellen. Maar wat het algemene traject betreft, voorspel ik met vertrouwen dat het offensief van Oekraïne de hoogwaterlijn nadert en spoedig een massaslachtoffergebeuren voor het Oekraïense leger zal worden. Het kan nog een paar dagen duren voordat de situatie zich helemaal stabiliseert, maar dat punt komt snel naderbij en veel van de beste eenheden van Oekraïne staan voor vernietiging.

Ik zou echter nalatig zijn als ik geen passende kritiek zou leveren op de manier waarop Rusland deze operatie heeft uitgevoerd. Er zijn nog belangrijke lessen te leren.

Toekomstig verloop van de oorlog

Hoewel het eigenlijke tegenoffensief voor Oekraïne op een catastrofe uitdraait, heeft het feit dat zij deze operatie überhaupt hebben kunnen lanceren belangrijke implicaties, met name wat de Oekraïense mankracht betreft.

Rusland heeft een operatie van “economy of force” gevoerd, die erop gericht is het Oekraïense leger door uitputting te vernietigen. Het vermogen van Oekraïne om twee tegenoffensieven te lanceren (Kherson en Kupyansk-Izyum) wijst op twee belangrijke redenen om de inzet van de Russische strijdkrachten te wijzigen.

1) De ontoereikendheid van de Tripwire-verdediging

Vele sectoren van het Russische front zijn dun bemand, met troepen die in reserve worden gehouden om een mobiele verdediging te voeren. De eigenlijke troepen aan het front zijn niet meer dan een reeks symbolische troepen die daar in de eerste plaats zijn om te proberen de vijand af te remmen, terwijl de reserves naar voren worden gebracht. Hoewel het aanhouden van een mobiele reserve de juiste aanpak is, gezien de strijdkrachten die Rusland heeft ingezet, is dit problematisch, omdat het de Oekraïners in staat stelt tijdelijke winsten te boeken.

In operationele zin is dit geen ramp. Rusland heeft de vuurkracht en de mobiliteit om deze offensieven te verpletteren. Het probleem is dat Oekraïne daardoor tijdelijk nederzettingen kan heroveren, waardoor de burgers in die gebieden worden blootgesteld aan moordpartijen als represaille, zoals in Boetsja is gebeurd. In het huidige voorbeeld kunnen wij kijken naar Balakliya. Op zichzelf heeft deze stad geen grote operationele waarde, maar er wonen wel Russische burgers in die blootgesteld zouden worden aan Oekraïense wraakacties als de stad tijdelijk heroverd zou worden. Rusland moet zijn troepenmacht heroverwegen, zodat het nederzettingen aan de frontlijn steviger kan vasthouden, in het belang van deze burgers.

2) De opbouw van de Oekraïense strijdkrachten

De metastrategie van Oekraïne is tot nu toe gebaseerd op een leger van twee rangen. De onderste laag bestaat uit slecht opgeleid kanonnenvoer dat verdedigingsgordels bemand en het Russische leger met hun lichamen vertraagt, door een uitwisseling van artilleriegranaten voor hun leven te forceren. Dit is het leger dat Rusland in de Donbas met afschuwelijke verliespercentages aan het afslachten is. Het eersterangs-niveau van het Oekraïense leger zijn de strijdkrachten die door westerse handlangers worden opgeleid en uitgerust. Het Oekraïense plan is om Rusland te vertragen door hun dienstplichtige kanonnenvoer te verhandelen, terwijl zij de eersterangs strijdkrachten samenstellen voor tegenoffensieven.

Oekraïne heeft laten zien dat, ook al hebben zij die eersterangs troepen niet bekwaam gebruikt, zij nog steeds in staat zijn om met westerse hulp echte aanvalspakketten samen te stellen, zolang het leger van het lagere niveau maar tijd kan winnen. De Russische uitputtingsstrategie komt daardoor op losse schroeven te staan, want dat betekent dat Rusland soldaten uitroeit waar Oekraïne niets om geeft. Het is waarschijnlijk onverstandig om het westen toe te staan nog een leger in de achterhoede op te bouwen voor nog een golf van tegenoffensieven.

Rusland zou moeten nagaan hoe het Oekraïne de toegang tot zijn manschappenpool kan ontzeggen en zijn troepenmacht met dat doel opvoeren. Nikolajev, Dnepropetrovsk, Zjaparozjia, Odessa en Charkov moeten daartoe van Oekraïne worden afgenomen, en het Russische leger moet serieus werk maken van de vernietiging van de Oekraïense infrastructuur en logistiek om te voorkomen dat Oekraïne doorgaat met de opbouw van eersterangs strijdkrachten in de achterhoede.

Rusland blijft proberen de oorlog met lichte hand te winnen – een minimum aan strijdkrachten en precisie-aanvallen, waarbij de kritieke infrastructuur gespaard blijft. Hoewel de nederlaag van de huidige tegenoffensieven aantoont dat het nog steeds goed op weg is naar de overwinning, wijst het bestaan van deze tegenoffensieven er alleen al op dat Rusland zijn troepenmacht moet opvoeren – gebruik makend van zijn aanzienlijke macht om troepen op te bouwen – en Oekraïne de toegang tot zijn bevolkingsbassins moet ontzeggen, anders zou de overwinning wel eens langzamer en duurder kunnen verlopen dan nodig is.

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

Oeps… “Tank” die bejaarde burger bruut overrijdt, blijkt van Oekraïense leger te zijn

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: