Nieuw denken over Massavormingspsychose

Nu mensen langzaam tevoorschijn komen uit de mist die in maart 2020 op hen neerdaalde, is het gevoel van desoriëntatie en angst voelbaar. Sommige van degenen die deelnamen aan het fanatisme en de pesterijen herschrijven of vergeten wat ze daadwerkelijk hebben gezegd en gedaan. Anderen hebben een pandemie-amnestie voorgesteld, alsof iedereen net wakker wordt na een dronken nacht en zich vaag herinnert dat ze dingen hebben gedaan die ze waarschijnlijk niet hadden moeten doen, maar hé, het was allemaal goed bedoeld. Iedereen maakt fouten, dus laten we verder gaan, schrijft Brownstone.org.

Wat gebeurde er eigenlijk met de miljoenen mensen die het covid-circus gaande hielden? Welke krachten werkten op hun geesten die nu eindelijk beginnen af te nemen? Zal er een nieuwe waanzin neerdalen, en zo ja, waarom en wanneer?

In zijn boek The Psychology of Totalitarianism spreekt professor in de klinische psychologie Matthias Desmet over de “massavormingspsychose”, een fenomeen dat historisch gezien de naam “crowd formation” heeft gekregen. Desmet beweert dat het grootste deel van de wereldbevolking in het begin van 2020 samensmolt tot een menigte. Het narratief van die menigte ging de publieke sfeer, de politieke sfeer en de privésfeer beheersen, waardoor het klassiek “totalitair” werd, een gebeurtenis die Desmet in een breed historisch en technologisch perspectief plaatst. De kwesties die hij aan de orde stelt, zijn van fundamenteel belang om te begrijpen wat er hierna waarschijnlijk gaat gebeuren, en om onze eigen rol als leden van Team Gezond verstand in de komende jaren in kaart te brengen.

Begin 2020 ontstond er een menigte

De centrale stelling van Desmet is er een waar wij het van harte mee eens zijn, en ze is bijna identiek aan wat in onze eigen artikelen staat: de bevolking van veel landen werd in februari-maart 2020 een menigte, geobsedeerd door het zoeken naar bescherming tegen een nieuw virus. De elites reageerden op de roep tot opoffering en veiligheid door propaganda te maken en gezondheidsrituelen te bevelen die gretig werden omarmd en versterkt door hun bevolking. Mensen lieten hun individualiteit en kritisch denken varen en gebruikten hun verstand niet om de totalitaire controles die hun fundamentele vrijheden wegnamen in twijfel te trekken, maar om ze te rationaliseren en te evangeliseren.

Om te beschrijven hoe individuen in deze menigten denken en zich gedragen, put Desmet uit eeuwen sociologisch denken, waaronder het werk van Elias Canetti, Gustav Le Bon, Hannah Arendt, en vooral de Frankfurter Schule. Hij gaf in zijn interview van juli 2022 met John Waters (en opnieuw in een bijna identiek interview met Tucker Carlson in september 2022) toe dat het hem in 2020 een paar maanden kostte om te herkennen dat er zich mensenmassa’s hadden gevormd. Ook wij herkenden de menigtevorming pas enkele maanden na de waanzin, rond juni 2020. Het was in het Westen zo lang geleden dat dit fenomeen zich op deze schaal had voorgedaan, dat de mogelijkheid zelf uit ons collectieve bewustzijn lijkt te zijn verdwenen. Wij kennen geen enkele commentator die de menigtevorming meteen aan het begin signaleerde en erover schreef.

Hoewel de covid-massa’s nu langzaam verdwijnen, is de schade zo groot en zijn de lessen die de acties van de mensheid in deze periode ons hebben geleerd zo onverteerbaar en uitdagend dat ze een huivering veroorzaken bij degenen onder ons die er niet aan hebben deelgenomen.

De bevolking leidde de regering, niet andersom

Een belangrijke implicatie van de dynamiek van de menigte is dat er niet één schuldige is, geen slangenkop, geen vijand die de covid saga eeuwen geleden heeft gepland. In menigten raken zowel de bevolking als haar leiders verstrikt in de maalstroom van de aangenomen narratieven, die hen allemaal meesleuren in een wilde rit die, anders dan een rit in een pretpark, geen voorspelbaar pad of einde heeft. Ja, de elites nemen de rollen van bewakers en alleenheersers op zich, maar dat zijn rollen die hun eigen bevolking van hen eist. Als ze weigeren te spelen zoals gevraagd, worden ze snel aan de kant gezet en vervangen door anderen die bereid zijn de zaken te doen. Zoals Desmet opmerkt, zou het verwijderen van een deel van de elites geen verschil hebben gemaakt, zoals het ook nu geen verschil zou maken.

Een sprekend voorbeeld van deze dynamiek speelde in maart 2020 in Londen. Rishi Sunak, de toenmalige Britse minister van Financiën (nu premier), herinnerde ons er onlangs aan wat er toen gebeurde: het medisch establishment en de politici probeerden in feite de ontvangen wijsheid van 100 jaar medische wetenschap te volgen en verzetten zich tegen de lockdown, maar het tumult onder de Britse bevolking was zo groot dat de regering zwichtte en toch tot lockdowns overging.

Een van ons was toen in Londen en kan uit eigen ervaring bevestigen dat het precies zo ging. Het zwakke verzet van de Britse regering bezweek onder een vloedgolf van angst. Nadat de politici waren gezwicht voor de druk van het publiek, sloten de institutionele medici zich aan, waardoor mediajagers als Neil Ferguson, die een bijzondere voorliefde hadden voor het uitspelen van apocalyptische scenario’s die zich leenden voor totalitaire maatregelen op de voorgrond traden.

Desmet verwerpt dan ook het idee dat de Chinezen achter dit alles zitten, of dat het World Economic Forum, de CIA, de WHO, of een groepje kliekerige pro-lockdown medici de ramp hebben beraamd als de kwade genieën die je ziet in James Bond-films. Zeker, verschillende groepen roken een kans op meer macht toen de stormloop eenmaal aan de gang was, of bevorderden hun lang gekoesterde agenda’s en wensenlijstjes, maar niemand zag het überhaupt aankomen of had bedacht hoe ze miljarden mensen konden manipuleren om erin te trappen.

Het verloop van de aandelen in die eerste dagen was een voorbeeld van de verrassingen: enorme dalingen (waaronder bijvoorbeeld in de Big Tech sector) in februari-maart 2020, gevolgd door enorme stijgingen voor bepaalde sectoren (zoals bijvoorbeeld Big Tech) na mei 2020, toen de markten begonnen uit te werken wat er werkelijk was gebeurd en wie van de nieuwe realiteiten profiteerde. Als iemand van tevoren had geweten hoe alles zou vallen, zou die persoon nu de rijkste persoon ter wereld zijn.

Wij zijn het helemaal eens met Desmet’s denkwijze over dit alles, hoewel de implicatie van geen “grote samenzwering” irritant is voor velen in Team Gezond verstand die houden van de eenvoud van een schuldige aan wie alles kan worden toegeschreven. Het is de gemakkelijke uitweg. Maar is het echt waarschijnlijk dat de vele Amerikaanse rechters in het hele land die aarzelden om de Amerikaanse grondwet te handhaven, op de een of andere manier allemaal werden gestuurd door snode Chinezen?

Heeft het zin te denken dat de beslissingen van individuele EU-landen om jonge kinderen tot op de rand van hun leven te maskeren en te injecteren allemaal deel uitmaken van een WEF-complot van 20 jaar geleden? Nee. Men moet die Amerikaanse rechters en EU-wetgevers zelf de schuld geven voor wat zij besloten hebben te doen, zowel omdat het alternatief van het “grote complot” buitengewoon onwaarschijnlijk is als omdat het toewijzen van individuele schuld voor individuele daden een pijler is van het westerse rechtsdenken. Mensen ter verantwoording roepen voor wat ze hebben gedaan is veel meer confronterend en politiek moeilijker dan de schuld naar buiten schuiven, maar het is wat er moet gebeuren om het recht te herstellen.

Heeft te veel “verlichting” de bevolking voorbereid op de massavorming?

Desmet betoogt – en hier scheiden onze wegen – dat bevolkingen de afgelopen decennia psychologisch klaargestoomd zijn voor menigten. Hij stelt ook oplossingen voor die wij niet overtuigend vinden.

Desmet wijst rationalisme, mechanistisch denken en atomisering in de moderne samenleving aan als de gezamenlijke oorzaak van een hoog omgevingsniveau van eenzaamheid en angst. Vervolgens beweert hij dat de toename van deze verschijnselen een grote groep mensen heeft gecreëerd die een gemeenschappelijk doel nastreven om de leegte in hun leven op te vullen. Dit is in feite een oud argument, ook van Theodor Adorno van de Frankfurter Schule, die in de jaren 1950 schreef. De briljante film Modern Times van Charlie Chaplin had een soortgelijke strekking: een fabrieksarbeider aan de lopende band, die zich vervreemd voelt van anderen, eenzaam en beïnvloedbaar, wordt een sitting duck voor de roep van de menigte.

Het is gemakkelijk om Desmet gelijk te geven als je alleen naar de VS of China kijkt. Men kan gemakkelijk aanvoeren dat in deze twee landen in de aanloop naar covid de vervreemding toenam en mechanistisch was, en dat het “rationele” denken het geloof had gecreëerd dat complexe sociale problemen konden worden gecontroleerd en verholpen met technologie. Verdere trends in consumentisme vóór 2020 en de geleidelijke vervanging van veel sociale relaties door directe interacties met de staat op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en andere domeinen kunnen worden beschouwd als katalysator voor het ontstaan van een geatomiseerde en eenzame bevolking, die wanhopig op zoek is naar gemeenschappelijke bedreigingen om hen te binden.

De opkomst van wat wij elders “bullshit jobs” hebben genoemd, waardoor mensen geen gevoel van waarde of waardigheid hebben, digitale vervangers voor persoonlijke relaties en gemeenschappen die niet de zekerheid en bevestiging kunnen bieden die de persoonlijke varianten bieden, en hoge niveaus van ongelijkheid waardoor veel mensen zich minderwaardig voelen, waren aantoonbaar als brandstof op het vuur. Deze elementen stroken allemaal met Desmet’s stelling dat de moderniteit zelf de mensheid had klaargestoomd voor een nieuw tijdperk van massa’s.

Maar laten we het breder bekijken, waarbij deze redenering minder geldig begint te lijken als verklaring voor wat er begin 2020 gebeurde.

Ten eerste ging de covid-paniek de hele wereld rond, over veel verschillende culturen en veel verschillende soorten economieën. Wil Desmet’s verhaal kloppen, dan moet hetzelfde “droge tondel van de moderniteit”-argument overal gelden, en moet het ook waar zijn dat de paar landen waar de waanzin werd afgewend (Zweden, Nicaragua, Tanzania, Wit-Rusland) verenigd zijn in het ontbreken van die droge tondel.

Toch veranderde de paniek niet alleen de volkeren van het eenzame Westen in massa’s, maar ook die in de emotioneel warmere streken van Latijns-Amerika, de grotendeels agrarische samenlevingen van Afrika bezuiden de Sahara, de sterk religieuze en gezinsgerichte Arabische golfstaten en de superseculiere staat Singapore.

Waarom zijn sommige landen aan de waanzin ontsnapt, zo niet omdat ze aan de bijtende elementen van de moderniteit waren ontsnapt? De belangrijkste redenen lijken meer te maken te hebben met toeval dan met de relatie van deze landen met technologie of met de rationalistische overtuigingen van de Verlichting. De president van Tanzania ging onmiddellijk in tegen het narratief en probeerde zijn land te beschermen. Nicaragua was op zijn hoede voor elk medisch verhaal van buiten zijn grenzen.

Wit-Rusland werd geleid door een dictatuur die zijn eigen land op dat moment niet wilde verzwakken. Zweden had veel mechanistische rationele denkers, maar toevallig ook een heel eigenaardige reeks gezondheidsinstellingen die werden bemand door bepaalde mensen, Anders Tegnell en Johan Giesecke, die terugkwamen voor de mensen die zij dienden. Als we deze afzonderlijke verhalen onder één noemer zouden moeten brengen, zou dat “moedig patriottisme dat op het juiste moment op de juiste plaats opduikt” kunnen zijn.

Als empiristen kunnen we niet anders dan opmerken dat het internationale patroon van de vorming van massa’s in 2020 niet strookt met het argument dat de moderniteit de “droge tondel” heeft gecreëerd die nodig zou zijn voor de vorming van de covid-massa’s. Het strookt niet met de bewering van onze collega Thorsteinn Siglaugsson van Brownstone, die het argument van Desmet volgde, dat “een gezonde samenleving niet bezwijkt onder massavorming.” Wij vinden dit te optimistisch, en bovendien te gemakkelijk.

De empirische gegevens kloppen ook niet met Giorgio Agamben’s verklaring voor wat er is gebeurd. Hij merkt op dat decennia van machtsgrepen onder het mom van veiligheid een bevolking hebben gecreëerd die gewend is om door angst geregeerd te worden en heersers die gewend zijn om angst te hanteren. Dat verhaal gaat op voor Italië (waar Agamben commentaar op gaf), maar verklaart niet de opkomst van covid-massa’s overal ter wereld in 2020.

Een ander feit dat niet strookt met de Desmet-hypothese is dat het welzijn en de sociale banden in Europa in de aanloop naar 2020 juist decennialang verbeterden, zoals blijkt uit bovenstaande grafiek. Het begin van de jaren 2000 was een gouden eeuw van de positieve psychologie, met duizenden zelfhulpboeken over mindfulness en welzijn die miljoenen exemplaren verkochten, en hele landen die een beleid van gemeenschapsvorming invoerden, zoals de welzijnsinitiatieven van de Nationale Loterij van het Verenigd Koninkrijk. De VS zijn misschien eenzamer geworden in de afgelopen 30 jaar, maar dat geldt niet voor een groot deel van Europa, dat leek te hebben uitgevonden hoe je vreedzame en welvarende samenlevingen kunt hebben. Samenlevingen met veel corrupte regeringen en grote ongelijkheid, ja, maar toch gelukkige en gezellige bevolkingen.

Een goed voorbeeld van een extreem sociaal verbonden en gelukkige plek vol zelfverzekerde burgers die in zichzelf geloven, was Denemarken, een land dat al tien jaar lang consequent in de top vijf van gelukkigste landen ter wereld staat. Toch was Denemarken een zeer vroege lockdowner (na Italië). De Denen kwamen er relatief snel uit, maar ze werden aanvankelijk net als iedereen meegesleurd, ondanks hun hoge sociale cohesie, lage corruptieniveaus en gebrek aan eenzaamheid.

Wij leiden daaruit af dat er niets bijzonders was aan de mentaliteit van de mensheid in januari 2020 dat haar vatbaarder maakte voor massavorming. Een meer overtuigend narratief, in onze ogen, is dat het potentieel altijd aanwezig is in elke groep en elke samenleving om in een massa te veranderen, alleen maar om gewekt te worden door een sterke emotionele golf. In het geval van covid was dat een golf van angst, gewekt door een sneeuwstorm van overdreven doemberichten in de massamedia over een nieuw ademhalingsvirus.

De belangrijkste verklaring voor het overslaan van de covid-angst is de (social) media. Dankzij nieuwe informatiesystemen kon een zichzelf versterkende golf van angst op grote schaal van persoon tot persoon worden doorgegeven via de media voor het delen van informatie, in een uitgebreid en dodelijk wereldwijd supergebeuren.

Ja, die golf werd om allerlei redenen gemanipuleerd en versterkt, maar het bestaan van gedeelde social media over de hele wereld was de echte oorzaak van de opkomst van de covid-massa. Massamedia zijn de tondel voor wereldwijde massavorming, niet een mechanistische kijk op de wereld, het rationalisme van de Verlichting, of de vermeende eenzaamheid van mensen met zinloze banen. Volgens ons hoeft de mensheid niet angstig te zijn om zich tot een massa te laten vormen. Het enige dat nodig is, is een of andere megafoon, een medium waarmee opwinding met velen wordt gedeeld. Nu de massamedia de hele wereld bestrijken, kon een grote wereldwijde paniek niet uitblijven.

Moeten we de “verlichting” de rug toekeren?

Desmet verzet zich expliciet tegen de idealen van de Verlichting, en volgt daarmee dezelfde gedachtegang als de Frankfurter Schule. Het argument luidt dat het proces van redeneren over anderen een “othering” (anders-zijn) creëert, doordat het anderen tot een object van analyse maakt en dus iets dat enigszins buiten het bereik van meer directe empathie wordt geplaatst. Desmet merkt op dat deze ‘othering’ mensen loskoppelt van hun eigen empathie.

Hij heeft gelijk over de effecten van “othering”, maar dat effect is niet uniek voor de rede. Elke vorm van commentaar op anderen, zoals het gedrag van anderen proberen te verklaren in termen van bijvoorbeeld hun relatie tot een god, heeft datzelfde effect dat andere mensen tot object van denken worden gemaakt. Het religieus verontschuldigde “anders-zijn” van ketters in de Middeleeuwen stelde menigten in staat hun medemensen op de brandstapel te zetten.

Een soortgelijk argument geldt voor mechanistische wereldbeelden. De mens gebruikt al duizenden jaren werktuigen om de natuur te beïnvloeden en verandert zijn omgeving doelgericht en voortdurend. Hoewel de Verlichting de doorbraak betekende van een specifieke manier van denken over anderen en een hele reeks nieuwe instrumenten, heeft zij niet het anders-zijn en het vormgeven van de omgeving uitgevonden, maar eerder geleid tot de vervanging van eerdere manieren om deze dingen te doen die niet minder “anders-zijn” of losstaan van de natuur.

Als eenvoudig voorbeeld kan men denken aan het feit dat Engeland vrijwel bedekt was met bos voordat de mens het koloniseerde, waarna de bosbedekking eeuwenlang gestaag afnam omdat het land werd gebruikt voor landbouw, en de bosbedekking pas de laatste 100 jaar weer toenam (zie hieronder). Het is moeilijk te verdedigen dat de periode van de Verlichting (na 1700) bijzonder “los van de natuur” is.

Mechanistisch en rationalistisch denken hebben de mensheid ook enorme voordelen gebracht waarvan we ons niet kunnen voorstellen dat onze soort die opgeeft. Gemechaniseerde landbouw, gemechaniseerd massatransport, massaonderwijs, massa-informatie, massaproductie: dit zijn essentiële onderdelen van de moderne economie die de mensheid hebben helpen groeien van 300 miljoen armen in de Romeinse tijd tot bijna 8 miljard veel rijkere en langer levende mensen vandaag de dag.

Er is eenvoudigweg geen weg terug op die vooruitgang. De mensheid geeft de bijl die ze heeft uitgevonden om hout te hakken niet zomaar op omdat die bijl ook gebruikt zal worden om anderen te doden. In plaats daarvan ontwikkelt de mensheid schilden, als tegenmaatregel tegen het verhoogde moordpotentieel, terwijl ze de bijl verder perfectioneert als gereedschap om hout te hakken. Dat is zeker wat we deze keer ook gaan doen. We gaan niet terugvallen op technologie, inclusief technologieën van de geest die nu op zoveel gebieden zo goed voor ons werken.

Hoewel wij sympathiseren met en instemmen met Desmet’s zielsvolle oproep tot erkenning van de grenzen van rationaliteit, de menselijke behoefte aan mystiek en empathische verbondenheid, en het goede dat voortkomt uit moedige, principiële besluitvorming, denken wij niet dat dergelijke oproepen samenlevingen veel verder helpen. Ten eerste klinken morele oproepen vanaf de zijlijn altijd een beetje wanhopig. De echt machtigen hebben legers en media om hun wil op te leggen en dergelijke oproepen de vergetelheid in te jagen. En als de samenleving zich lessen wil herinneren die ver in de toekomst liggen, zoekt zij iets om in de geschiedenisboeken te schrijven dat minder wispelturig is dan de moraal.

Edmund Burke, de Engelse conservatieve filosoof, vatte dit feit mooi samen met zijn stelling dat wij ons via ons onderwijs, wetten en andere instellingen de diepgaande kennis herinneren die wij in de loop der eeuwen hebben opgedaan over wat werkt en wat niet. Leren van onze huidige fouten zal ook op lange termijn effect hebben door onze instellingen te veranderen. We zullen niet stoppen met massaal onderwijs, massavervoer, nationale belastingen, of de meeste andere activiteiten die samenlevingen in de loop van duizenden jaren hebben ingevoerd om te kunnen gedijen in de concurrentie met andere samenlevingen. We zullen gewoon de instellingen die betrokken zijn bij de huidige reeks problemen aanpassen met behulp van de inzichten die we hebben opgedaan bij de fouten en successen van de laatste ronde van de geschiedenis.

Op de lange termijn is de naam van het spel dus niet morele oproepen maar institutionele evolutie. Zelfs de Franse revolutionairen en de bolsjewieken, die beide brutale methoden gebruikten om hun samenleving te hervormen, hebben in werkelijkheid de overgrote meerderheid van de bestaande instellingen in stand gehouden. De Franse revolutionairen vernietigden niet de bestaande bureaucratie of legerstructuren die zij erfden van het koninklijk hof van de Bourbons, maar breidden deze uit en moderniseerden ze.

De Sovjets hebben de grote landbouwbedrijven die zij van de Russische aristocratie hadden geërfd niet afgeschaft, maar gecollectiviseerd. De Fransen schaften de bestaande wetenschappelijke instellingen van het einde van de 18e eeuw, die in koninklijke opdracht waren gegeven, niet af, maar gaven ze andere taken.

De Sovjets braken de havens en andere infrastructuur die de tsaren hen hadden nagelaten niet af, maar bouwden er meer. Op dezelfde manier mogen wij verwachten dat onze tijd zijn stempel drukt op de instellingen die aan toekomstige generaties worden overgedragen. Voor ons is nadenken over hoe we onze instellingen kunnen veranderen en aanpassen het belangrijkste intellectuele programma van Team Gezond verstand: goede plannen klaar hebben over hoe we de zaken op veel gebieden kunnen verbeteren, zowel lokaal als nationaal.

Hoewel Desmet openlijk droomt over het “einde” van het mechanistische, rationalistische en verlichtingsdenken, zien wij die elementen niet snel een eeuw verdwijnen. Ja, de mensheid zou kunnen struikelen over betere narratieven voor de gemeenschap, en erin slagen een grotere algemene waardering van de grenzen van de rede en controle in te bouwen – een gebied waarop wij veel suggesties te bieden hebben – maar dat is niet echt een einde van de moderniteit.

Zijn massa’s echt gek?

Nog dieper zijn wij het enigszins oneens met Desmet dat mensenmassa’s van nature psychotisch zijn. Na getuige te zijn geweest van de verwoestingen die de covid- massa’s over de hele wereld aanrichten, is het aantrekkelijk om het fenomeen van de menigte zelf “anders” te noemen en het, en degenen die eraan bezwijken, in een hokje te stoppen met het label “slechte geestelijke gezondheid”. Maar massa’s zijn eerder high-octane groepen: ze draaien op een ongewoon hoog niveau van intensiteit en verbondenheid, ze zijn extreem gefocust en laten geen diversiteit toe van openlijk geuite meningen of nagestreefde interesses.

Massa’s kunnen leiden tot vernietiging, maar ze zijn slechts intenser, sneller in actie en agressiever tegenover niet-gelovigen dan ‘gewone’ groepen. Ze zijn waanzinnig vanuit het oogpunt van degenen die niet met hen meegaan, maar ontstaan of overleven ze door een disfunctie – een psychose? Zo ja, dan is het grootste deel van de wereld psychotisch, wat de vraag oproept of dat woord dan werkelijk iets betekent.

Massa’s kunnen in feite agenten van creatieve vernietiging zijn, die hun landen vaak achterlaten met nieuwe instellingen die een nuttige functie blijken te hebben en eeuwenlang behouden blijven. Denk maar aan onze systemen van massaal onderwijs die een gemeenschappelijke kijk op de geschiedenis bevorderen, gecombineerd met één taal, één reeks idealen die zijn gecodeerd in de wet, nationale festiviteiten, trouw aan de vlag, enzovoort.

Sociologen en schrijvers als Elias Canetti erkennen al lang dat dit allemaal propaganda is die door de menigte wordt verspreid. Het wordt de “socialisatie”-functie van het onderwijs genoemd, en het maakt deel uit van de erfenis van de nationalistische massa’s van de 18e tot 20e eeuw, die in stand wordt gehouden omdat het zo efficiënt is om volkeren tot natiestaten te smeden.

Desmet’s visie op massa’s is gemedicaliseerd, maar in de lange boog van de geschiedenis kunnen massa’s en de oorlogen die ze ontketenen worden gezien als mechanismen van creatieve sociale vernietiging. Massa’s zijn zeker uiterst gevaarlijk, maar men moet er niet alleen bang voor zijn. Net als onze voorouders worden wij geconfronteerd met diepe sociale problemen, zoals ongelijkheid, waarvoor op hol geslagen massa’s wellicht de enige realistische oplossing zijn.

Waarheen de stormloop?

Wij zijn het volledig eens met Desmet’s oordeel dat de stormloop nog niet voorbij is, ook al loopt de covid-waanzin op verschillende plaatsen duidelijk ten einde. Net als hij geloven wij dat de bevolking nu vatbaar is voor nog draconischer en gewelddadiger vormen van totalitarisme, deels omdat de elites bezig zijn steeds meer totalitaire controlestructuren te installeren, deels omdat de bevolking nu graag de waarheid van wat zij heeft meegemaakt wil vermijden, en deels omdat misschien wel 95% van de mensen armer en bozer is geworden als gevolg van de uitbuiting in hun “massastaat”.

Desmet’s belangrijkste constatering is dat in veel westerse landen en regio’s de politieke, bestuurlijke en bedrijfselites inmiddels gewend zijn aan totalitaire controle. Die elites gebruiken propaganda om het onafhankelijke denken van de bevolking te overweldigen, en houden zo de massa in leven. Die uiteindelijke onttroning vereist een grote ineenstorting van hun totalitaire structuren, dus het is heel goed mogelijk dat dat pas gebeurt als de massa nog destructiever wordt.

In een recent interview oordeelde Desmet dat we in een groot deel van het Westen gemakkelijk nog acht jaar waanzin van de massa tegemoet kunnen zien. Wij denken in vergelijkbare tijdsbestekken, en om dezelfde fundamentele reden: de structuren van het totalitarisme zijn sterker geworden, met name door de genormaliseerde aanvaarding van overheidspropaganda door particuliere mediabedrijven en het meedogenloos delen van die propaganda via sociale mediaplatforms, die ook druk bezig zijn met het censureren van alternatieve standpunten. De elites beseffen nu de ware omvang van de macht die ze hebben en ze zijn hongerig naar meer. Ze zullen niet stoppen tot ze zijn verdreven. Mensen met dat soort macht doen dat zelden of nooit.

Net als Desmet geloven ook wij dat het totalitarisme uiteindelijk ten val zal komen, omdat totalitarisme zeer inefficiënt is en het aflegt tegen andere samenlevingsmodellen. Er staan ons echter donkere tijden te wachten, zeker nog jaren.

Wat te doen?

Dit brengt ons bij het laatste en meest speculatieve aspect van Desmet’s denken: zijn oproep tot “Truth Speak”. Hij wil dat Team Gezond verstand oprecht de waarheid spreekt tegen de massa, in de overtuiging dat massa’s ideologische rivalen van binnenuit beginnen uit te roeien zodra de onwelkome waarheid niet langer rondzoemt, en dat dit proces zal leiden tot de uiteindelijke breuk van de massa.

Wij zijn het helemaal eens met de manier waarop Desmet de rol van de Waarheidsspreker beschrijft. Wij hebben elk deze rol gespeeld in deze tijden en hebben persoonlijk de poëtische en empathische tendensen gevoeld die daaruit voortvloeien. Dit is en blijft een diep spirituele reis.

Maar die rol spelen is niet genoeg om onszelf intellectueel te voeden of anderen te inspireren. We moeten handelen in de veronderstelling – het geloof – dat we uiteindelijk zullen winnen.

Dit betekent dat Team Gezond verstand zijn mentale energie moet richten op het ontwerpen van andere of gewijzigde instellingen die de hele samenleving kan overnemen wanneer de waanzin is neergestort. We moeten waar mogelijk concurreren om ruimte met de totalitairen. Lokale groepen die hun eigen kinderen opvoeden zijn belangrijk, ook al vormen zij een open en dus enigszins riskante uitdaging voor het totalitarisme. Hetzelfde geldt voor gezondheidsorganisaties, Team Gezond verstand consumenteninitiatieven, nieuwe vrije academies en andere structuren waarin we allemaal vrijer kunnen leven.

Hoewel de innerlijke wereld van de Waarheidsspreker ons laatste toevluchtsoord kan zijn, zelfs als we het gevoel hebben dat we niets anders hebben en volledig overmeesterd worden door fanatieke totalitairen die ons alle andere ruimte en gezelschap ontzeggen, moeten we veel groter denken en handelen. Wij zijn niet zo klein of onderdrukt, noch zo geïsoleerd. We kunnen winnen, en dat zullen we ook doen.

Copyright © 2021 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

COVID MASSAPSYCHOSE DOSSIER

Massavormingspsychose: Jogger aangevallen in park wegens ‘overtreding’ van sociale afstand

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: