Oorlogspropaganda over Oekraïne wordt steeds militaristischer, autoritairder en roekelozer

Elke bruikbare of wenselijke bewering over de oorlog, hoe onbevestigd of ontkracht ook, verspreidt zich snel, terwijl andersdenkenden worden verguisd als verraders of agenten van het Kremlin.

In de weken vóór de Russische inval in Oekraïne werd degenen die waarschuwden voor de mogelijke gevaren van betrokkenheid van de VS verzekerd dat die bezorgdheid ongegrond was. De heersende opvatting was dat niemand in Washington zelfs maar overweegt, laat staan ervoor pleit, dat de VS militair betrokken raken bij een conflict met Rusland. Dat de bezorgdheid niet gebaseerd was op de overtuiging dat de V.S. actief naar zo’n oorlog zouden streven, maar veeleer op de vaak onbedoelde gevolgen van het overspoeld worden met oorlogspropaganda en het hoge niveau van tribalisme, jingoïsme en emotionalisme dat daarmee gepaard gaat, werd genegeerd. Het deed er niet toe hoeveel oorlogen men in de geschiedenis kon aanwijzen die onbedoeld begonnen, met ongecontroleerde, gevaarlijke spanningen die uit de hand liepen. Iedereen die waarschuwde voor deze overduidelijk gevaarlijke mogelijkheid, kreeg te maken met het “stropop”-cliché: u argumenteert tegen een standpunt dat letterlijk niemand in D.C. verdedigt, schrijft Glenn Greenwald.

Minder dan een week in deze oorlog kan dat niet meer gezegd worden. Een van de meest geliefde leden van het Congres in de media, Rep. Adam Kinzinger (R-IL), heeft er vrijdag uitdrukkelijk en nadrukkelijk op aangedrongen dat het Amerikaanse leger naar Oekraïne wordt gestuurd om een “no-fly zone” in te stellen – d.w.z. dat Amerikaanse soldaten Rusland zouden bevelen het Oekraïense luchtruim niet binnen te gaan en rechtstreeks alle Russische jets of andere militaire eenheden zouden aanvallen die zich daar niet aan zouden houden. Dat zou er per definitie en door opzet onmiddellijk voor zorgen dat de twee landen met verreweg de grootste nucleaire voorraden van de planeet elkaar overal in Oekraïne zouden bestrijden.

De fantasie van Kinzinger dat Rusland op grond van rationele berekeningen onmiddellijk de bevelen van de V.S. zou opvolgen, staat haaks op alle gangbare narratieven over Poetin die nu een irrationele gek zou zijn geworden die afscheid van zijn zinnen genomen heeft – niet alleen metaforisch, maar ook medisch – en bereid is alles op het spel te zetten voor verovering en erfenis. Dit was niet de eerste keer dat een dergelijk krankzinnig voorstel ter sprake werd gebracht; dagen voordat Kinzinger zijn plan onthulde, vroeg een verslaggever aan Pentagon-woordvoerder John Kirby waarom Biden tot nu toe deze confronterende houding heeft geweigerd. Ben Wittes van het Brookings Institution eiste op zondag: “Regimeverandering: Rusland.” De voorzitter van de Raad voor buitenlandse betrekkingen, Richard Haass, vierde dat “nu het gesprek verschoven is naar de mogelijkheid van een gewenste regimewisseling in Rusland.”

Dat de V.S. een wereldwijde nucleaire vernietiging riskeren over Oekraïne is een onbeschrijflijk krankzinnige visie, zoals men zich realiseert na een paar seconden nuchter nadenken. Wij werden daar zondagmorgen aan herinnerd toen “Poetin zijn kernwapens in hoge staat van paraatheid liet brengen, en de wereld eraan herinnerde dat hij de macht heeft om massavernietigingswapens te gebruiken, nadat hij zich beklaagd had over de reactie van het Westen op zijn invasie in Oekraïne” – maar het is totaal niet verwonderlijk dat het nu al gesuggereerd wordt.

Er is een reden waarom ik het eerste kwartier van mijn live video-uitzending van donderdag over Oekraïne niet gewijd heb aan de geschiedenis die ons hierheen geleid heeft en aan de inhoud van het conflict (daar ben ik in de tweede helft op ingegaan), maar in plaats daarvan aan het klimaat dat ontstaat telkens als er een nieuwe oorlog uitbreekt, waardoor er onmiddellijk een door propaganda gestuurde, dissidente consensus ontstaat. Er is geen propaganda zo krachtig of machtig als oorlogspropaganda. Het schijnt dat men het minstens één keer moet hebben meegemaakt, als een geëngageerde volwassene, om te begrijpen hoe het functioneert, hoe het manipuleert en vervormt, en hoe men zich ertegen kan verzetten erdoor verteerd te worden.

Zoals ik in het eerste deel van die videobespreking heb onderzocht, stimuleert oorlogspropaganda de krachtigste aspecten van onze psyche, ons onderbewustzijn, onze instinctieve driften. Zij zorgt ervoor dat wij, met opzet, de rede verlaten. Het lokt een golf van tribalisme, jingoïsme, morele rechtschapenheid en emotionalisme uit: allemaal krachtige drijfveren die door millennia evolutie zijn ingebed. Hoe meer eenheid er ontstaat ter ondersteuning van een overkoepelend moreel narratief, hoe moeilijker het voor iemand wordt om het kritisch te evalueren. Hoe geslotener het propagandasysteem is – hetzij omdat elke afwijkende mening ervan door brute censuur wordt uitgesloten, hetzij omdat het zo doeltreffend gedemoniseerd wordt door beschuldigingen van verraad en ontrouw – hoe moeilijker het voor wie dan ook, voor ons allemaal, wordt om zelfs maar te herkennen dat men er middenin zit.

Wanneer het kritisch vermogen opzettelijk uitgeschakeld wordt op grond van een overtuiging dat absolute morele zekerheid bereikt is, worden de delen van onze hersenen die gewapend zijn met het vermogen om te redeneren uitgeschakeld. Daarom eisen de leidende anti-Rusland haviken, zoals voormalig Obama ambassadeur Michael McFaul en anderen, dat “Poetin propagandisten” (d.w.z. iedereen die afwijkt van zijn visie op het conflict) niet eens een platform krijgen, en daarom zijn velen boos dat Facebook niet ver genoeg is gegaan door veel Russische media te verbieden te adverteren of geld te verdienen. Sen. Mark Warner (D-VA), die gebruik maakt van de nu gebruikelijke tactiek van regeringsfunctionarissen die aan social mediabedrijven dicteren welke inhoud zij wel en niet moeten toestaan, kondigde zaterdag aan: “Ik maak me zorgen over de Russische desinformatie die zich online verspreidt, dus vandaag heb ik de CEO’s van grote techbedrijven geschreven om hen te vragen de verspreiding van Russische propaganda te beperken.” Afwijkende meningen onderdrukken of de bevolking op zijn minst conditioneren om ze als verraderlijk te negeren, is hoe propagandistische systemen sterk blijven.

Het is werkelijk moeilijk te overschatten hoe overweldigend de eensgezindheid en de consensus in de Amerikaanse politieke en mediakringen is. Het is het dichtste bij een unaniem en dissonantloos discours sinds mensenheugenis, zeker sinds de dagen na 9/11. Marco Rubio klinkt precies als Bernie Sanders, en Lindsay Graham wijkt niet eens minimaal af van Nancy Pelosi. Elk woord dat op CNN wordt uitgezonden of in The New York Times over het conflict gedrukt staat, stemt perfect overeen met de berichtgeving van de CIA en het Pentagon. En de publieke opinie in de V.S. heeft dientengevolge een radicale en snelle verandering ondergaan; terwijl uit recente peilingen was gebleken dat grote meerderheden van de Amerikanen tegen een grote rol van de V.S. in Oekraïne waren, bleek uit een nieuwe Gallup peiling die vrijdag werd vrijgegeven dat “52% van de Amerikanen het conflict tussen Rusland en Oekraïne als een kritieke bedreiging voor de vitale belangen van de V.S. beschouwt”, met bijna geen partijdige verdeling (56% van de Republikeinen en 61% van de Democraten), terwijl “85% van de Amerikanen [Rusland] nu ongunstig beoordeelt, terwijl 15% er een positieve mening over heeft.”

Het doel van deze punten, en ook van dit artikel, is niet om iemand ervan te overtuigen dat hij morele, geopolitieke en strategische opvattingen over Rusland en Oekraïne heeft gevormd die niet juist zijn. Het is, in plaats daarvan, om te benadrukken wat een radicaal gesloten en gehomogeniseerd informatiesysteem de meeste Amerikanen consumeren. Hoe overtuigd men ook is van de rechtschapenheid van zijn opvattingen over om het even welk onderwerp, men moet er toch voor op zijn hoede zijn hoe gemakkelijk die rechtschapenheid kan worden uitgebuit om ervoor te zorgen dat er geen afwijkende mening in overweging wordt genomen of zelfs maar wordt gehoord, en men moet zich ervan bewust zijn hoe vaak zo’n overweldigende maatschappelijke consensus wordt gemanipuleerd om iemand ertoe te brengen onware beweringen te geloven en afschuwelijk verkeerde reacties te omhelzen.

Geloven dat dit een conflict is van zuiver Goed tegen zuiver Kwaad, dat Poetin alle schuld voor het conflict draagt en de V.S., het Westen en Oekraïne niets, en dat de enige manier om dit conflict te begrijpen het prisma is van oorlogsmisdadigheid en agressie, brengt iemand slechts tot op zekere hoogte. Dergelijke overtuigingen zijn maar beperkt bruikbaar om het optimale gedrag van de V.S. te bepalen en waarheid van fictie te onderscheiden, zelfs als zij helemaal juist zijn – net zoals men met de overtuiging dat 9/11 een morele gruweldaad was en Saddam (of Gaddafi of Assad) een barbaarse tiran was, maar tot op zekere hoogte verder komt. Zelfs met die morele overtuigingen stevig op een rijtje, zijn er nog een hele reeks vitale geopolitieke en feitelijke vragen die overwogen en vrijelijk bediscussieerd moeten worden, waaronder:

Nogmaals, hoe zeker men ook is over zijn morele conclusies over deze oorlog, dit zijn dringende vragen die niet opgelost worden of zelfs maar noodzakelijkerwijs geïnformeerd worden door de morele en emotionele investering in een bepaald narratief. Maar wanneer men gevangen zit in een systeem van een volledige consensus die in stand gehouden wordt door een onophoudelijke golf van versterkende propaganda, en wanneer elke vraag of elk meningsverschil gelijk staat met verraad of “de kant van de vijand kiezen”, is er geen ruimte voor dergelijke discussies, vooral niet in ons hoofd. Wanneer men gedwongen wordt – door emotionele tactieken en maatschappelijke vindingrijkheid – om zich slechts aan één script te houden, kan niets wat buiten dat script valt, ontvangen worden. En dat is allemaal met opzet.

Naast 9/11 en de aanloop naar de invasie van Irak, zijn de Amerikanen aan talrijke stortvloeden van oorlogspropaganda blootgesteld, o.a. in 2011 toen toen toenmalig president Obama er eindelijk mee instemde om de VS opdracht te geven deel te nemen aan een door Frankrijk en Groot-Brittannië geleide NAVO-operatie om het regime in Libië te veranderen, en gedurende de hele Obama en vroege Trump jaren toen de CIA een clandestiene en uiteindelijk mislukte regime-verandering oorlog voerde in Syrië, aan dezelfde kant als Al-Qaeda, om Bashar al-Assad omver te werpen. In beide gevallen waren desinformatie en emotionele manipulatie door de regering en de media alomtegenwoordig, zoals in elke oorlog. Maar die episodes waren niet eens in hetzelfde universum van intensiteit en alomtegenwoordigheid als wat er nu gebeurt en wat er na 9/11 gebeurde – en dat is van groot belang om te begrijpen waarom zovelen kwetsbaar zijn voor de machinaties van de oorlogspropaganda zonder zelfs maar te beseffen dat zij erdoor getroffen worden.

Een besef dat ik voor het eerst had tijdens Russiagate was dat de geschiedenis zich eindeloos kan herhalen, maar dat degenen die zo’n geschiedenis niet hebben meegemaakt of er eerder geen aandacht aan hebben besteed, er niets van zullen weten en dus het meest vatbaar blijven voor revisionisme of andere tactieken van bedrog. Toen Russiagate voor het eerst werd onthuld als een belangrijk campagnethema van 2016 – via een reclamespotje van de Clinton-campagne vol duistere en sinistere muziek en insinuaties, vermomd als “vragen” over de relatie tussen Trump en het Kremlin – had ik, toen ik er voor het eerst over schreef, aangenomen dat de meeste Amerikanen, vooral diegenen ter linkerzijde die geleerd hebben te geloven dat het McCarthyisme een van de donkerste momenten voor de burgerlijke vrijheden was, onmiddellijk zouden begrijpen hoe agressief de CIA en de FBI desinformatie verspreiden, hoe dienstbaar de media zijn aan die veiligheidsdiensten, hoe de neocons altijd in het centrum van zulke manipulatieve tactieken te vinden zijn, en hoe machtig dit soort propaganda is. Het gemeenschappelijke thema is het creëren van een buitenlandse schurk waarvan gezegd wordt dat hij van een ongeëvenaard kwaad is, of tenminste van een kwaad dat sinds Hitler niet meer gezien is, en dan de politieke tegenstanders ervan beschuldigen dat zij erdoor gefascineerd of erdoor gegrepen zijn. Wij zijn getuige geweest van ontelbare identieke cycli in de geschiedenis van de V.S.

Maar ik besefte ook al snel dat miljoenen Amerikanen – hetzij door leeftijd, hetzij door eerdere politieke onverschilligheid – in 2016 voor het eerst op de politiek begonnen te letten uit angst voor Trump, en dus weinig tot niets wisten van alles wat eraan voorafgegaan was. Zulke mensen hadden geen verweer tegen het propagandaverhaal en de bedrieglijke tactieken, want voor hen was het allemaal nieuw. Zij hadden het nog nooit meegemaakt en hadden dus geen idee wie zij toejuichten en hoe zulke officiële desinformatiecampagnes van regering/media in elkaar zitten. Elke generatie wordt dus gemakkelijk geprogrammeerd en uitgebuit door dezelfde propagandasystemen, hoe in diskrediet gebracht die vroeger ook waren.

Hoewel dergelijke episodes vaak voorkomen, moet men terugreizen naar de periode 2001-2003, na de aanslag van 9/11 op Amerikaans grondgebied, en door de invasie van Irak, om een gebeurtenis te vinden die wedijvert met het huidige moment in termen van emotionele intensiteit en lockstep berichtgeving in het hele Westen. Het is frappant om die historische episode te vergelijken met nu, omdat de thema’s die toen werden gebruikt identiek zijn aan die nu; dezelfde mensen die de opbouw van dat narratief en de bijbehorende retorische tactieken hebben geleid, zijn degenen die nu een soortgelijke rol spelen; en de reacties die deze thema’s teweegbrengen, zijn praktisch niet te onderscheiden.

Velen die als volwassene het blijvende trauma en de massale woede van 9/11 hebben meegemaakt, hoeven er niet aan herinnerd te worden hoe dat was en waar het uit bestond. Maar miljoenen Amerikanen die zich nu op Oekraïne richten, hebben dat niet meegemaakt. En velen die dat wel hebben meegemaakt, hebben in de loop van twee decennia veel van de belangrijke details van wat er is gebeurd, herzien of herinneren zich die nu verkeerd. Het is dus de moeite waard om de grote lijnen in herinnering te brengen van wat wij geconditioneerd waren om te geloven, om te zien hoe nauw het nu overeenkomt met het consensuskader.

Zowel de aanslag van 11 september als de invasie in Irak werden gezien als een duidelijk manicheïstische strijd: een strijd van absoluut Goed tegen absoluut Kwaad. Dat kader werd grotendeels gerechtvaardigd door het begeleidende prisma: de daaropvolgende “War on Terror” en specifieke oorlogen (in Irak en Afghanistan) vertegenwoordigden de krachten van vrijheid en democratie (de V.S. en zijn bondgenoten) die zich verdedigden tegen despotisme en krankzinnige, primitieve barbaarsheid. Wij werden aangevallen, niet vanwege tientallen jaren van inmenging en agressie in hun deel van de wereld, maar omdat zij ons haatten om onze vrijheid. Dat was alles wat men hoefde te weten: het was een oorlog tussen verlichte democraten en psychotische wilden.

Als gevolg daarvan was geen nuance toegestaan. Hoe kan er ruimte zijn voor nuance of zelfs maar vragen stellen, wanneer er zulke duidelijke morele lijnen te trekken zijn? Er werd dus een binair kader opgelegd: “Of u bent met ons, of u bent met de terroristen,” verordonneerde president George W. Bush in zijn toespraak tot de Gemengde Zitting van het Congres op 20 september 2001. Iedereen die ook maar een deel van het verhaal of van het in naam daarvan gevoerde beleid van de VS in twijfel trok of betwistte, werd automatisch beschuldigd van verraad of van het aan de kant staan van de terroristen. David Frum, vers van zijn baan als speechschrijver voor het Witte Huis, die de oorlogstoespraken van Bush schreef, waarin Bush verkondigde dat de V.S. tegenover een “As van het Kwaad” stonden, publiceerde in 2003 een artikel in National Review over rechtse tegenstanders van de invasie van Irak, met de toepasselijke titel: “Unpatriotic Conservatives.” Ga maar eens kijken hoe goedkoop en gemakkelijk mensen ervan beschuldigd werden aan de kant van de terroristen te staan of verraders te zijn bij de geringste afwijking van het overheersende narratief.

Zoals alle effectieve propaganda, hadden de consensusbeweringen over 9/11 en Irak een toetssteen voor de waarheid. Sommige van de fundamentele morele beweringen waren inderdaad waar. De aanval van 9/11 op burgers was een morele gruweldaad, en de Taliban en Saddam waren echt barbaarse despoten (ook toen de V.S. hen eerder gesteund en gefinancierd hadden). Maar met die morele beweringen kwam men niet ver, om precies te zijn, men kwam er helemaal niet ver mee. Velen die deze morele stellingen enthousiast omhelsden, omhelsden uiteindelijk ook talrijke onwaarheden die van de regering van de V.S. en van loyale media afkomstig waren, en steunden ontelbare reacties die zowel moreel ongerechtvaardigd als strategisch onverstandig waren. Uit opiniepeilingen aan het begin van de oorlog in Irak bleek dat grote meerderheden voorstander waren van en geloof hechtten aan regelrechte onwaarheden (zoals dat Saddam persoonlijk geholpen zou hebben bij het plannen van de aanslag van 9/11), terwijl opiniepeilingen jaren later een “grote meerderheid” aan het licht brachten die de invasie nu als een vergissing beschouwt. Evenzo is het nu schering en inslag te horen hoe eens onbetwist beleid – van massale NSA-spionage, tot wetteloze detentie, tot het machtigen van de CIA om te martelen, tot het blindelings vertrouwen op beweringen van inlichtingendiensten – tot grote fouten wordt verklaard door degenen die die standpunten in de beginjaren van de oorlog tegen het terrorisme het luidst hebben toegejuicht.

Met andere woorden, het juist inschatten van belangrijke morele dimensies van het conflict bood geen immuniteit tegen propaganda en misleiding. Het tegendeel was waar: juist die morele ijver maakte het mogelijk dat zoveel mensen zich zo lieten meeslepen, dat zij zo kwetsbaar waren dat hun (vaak terechte) emoties van woede en morele afkeer werden omgebogen in het geloven van onwaarheden en het toejuichen van morele wreedheden in naam van wraak of rechtvaardige gerechtigheid. Die morele rechtschapenheid verdrong het vermogen om te redeneren en kritisch te denken en verenigde grote aantallen Amerikanen in kuddegedrag en groepsdenken dat hen tot vele conclusies bracht die zij, twee decennia later, als verkeerd erkennen.

Het zou niet moeilijk moeten zijn, zelfs voor degenen die deze gebeurtenissen niet hebben meegemaakt, maar die nu kunnen terugkijken, om de overweldigende gelijkenissen te zien tussen toen en nu. De rol van Bin Laden en Saddam – als losgeslagen, geestelijk niet in orde zijnde, tomeloze massamoordenaars en despoten, de verpersoonlijking van het pure kwaad – wordt nu ingenomen door Poetin. “Poetin is het kwaad. Iedere Amerikaan die kijkt naar wat er in Oekraïne gebeurt zou dat moeten weten,” instrueerde Rep. Liz Cheney (R-WY), dochter van de auteur van de vrijwel identieke 9/11 en Irak moraliteitsscripts. Omgekeerd zijn de VS en hun bondgenoten de schuldloze, moreel rechtschapen verspreiders van vrijheid, verdedigers van de democratie en getrouwen die zich houden aan een op regels gebaseerde internationale orde.

Dit precieze kader blijft bestaan; alleen de partijen zijn veranderd. Wie dit narratief nu geheel of gedeeltelijk in twijfel trekt, of de feitelijke beweringen van het Westen betwist, of vraagtekens zet bij de wijsheid of rechtvaardigheid van de rol die de VS spelen, wordt onmiddellijk geacht niet “aan de kant van de terroristen” te staan, maar “aan de kant van Rusland”: hetzij om corrupte monetaire redenen, hetzij om lang verborgen en moeilijk uit te leggen ideologische sympathie voor het Kremlin. “Er is geen excuus om Poetin te prijzen of te sussen,” kondigde Rep. Cheney aan, waarmee zij – net als haar vader voor haar en McFaul nu – iedereen bedoelt die op enigerlei wijze afwijkt van het volledige arsenaal van Amerikaanse beweringen en antwoorden. Wyoming’s vintage neocon paste deze beschuldigende verraadmatrix ook onmiddellijk toe op ex-president Trump, met het argument dat hij “onze vijanden helpt” en dat zijn “belangen niet lijken te stroken met de belangen van de Verenigde Staten van Amerika.”

Iedereen die deze week andersdenkenden zag afmaken, begreep de boodschap en de stimulansen: meedoen of zwijgen, anders wordt u ook verguisd. En dat betekende weer dat er steeds minder mensen bereid waren om de heersende narratieven openlijk in twijfel te trekken, wat het op zijn beurt voor ieder ander veel moeilijker maakte om zich los te maken van het eensgezinde groepsdenken.

Een propaganda-instrument dat in 2003 nog niet bestond, maar nu zeker wel, zijn de sociale media, en het is moeilijk te overschatten hoezeer die al deze propagandapathologieën verergeren. De eindeloze stroom van moreel rechtschapen berichten, de jacht op en de daaropvolgende massa-aanvallen op ketters, het spervuur van prettig-maar-onware verhalen over moed en verraad, maken dat men bijna hulpeloos is om waarheid van fictie te scheiden, emotioneel manipulatieve sprookjes van kritisch onderzochte bevestiging. Het is nauwelijks nieuw om vast te stellen dat de sociale media het groepsdenken en de groepsdynamiek meer in de hand werken dan vrijwel alle andere vroegere vernieuwingen, en het is dan ook niet verwonderlijk dat zij al deze processen hebben geïntensiveerd.

Een andere nieuwe factor die de nasleep van 9/11 scheidt van het huidige moment is Russiagate. Vanaf medio 2016 was de politieke en mediaklasse in Washington geobsedeerd om de Amerikanen ervan te overtuigen dat Rusland een ernstige bedreiging voor hen en hun leven is. Zij schiepen in Washington een klimaat waarin elke poging om betere betrekkingen met het Kremlin te smeden of zelfs maar een dialoog te openen met Russische diplomaten en zelfs maar gewone Russische onderdanen als inherent verdacht, zo niet misdadig, werd afgeschilderd. Dat alles heeft de Amerikaanse politieke cultuur klaargestoomd om uit te barsten van minachting en woede jegens Rusland, en toen dat land eenmaal Oekraïne was binnengevallen, was er vrijwel geen moeite meer nodig om die lang gekweekte vijandigheid om te zetten in een ongecontroleerde zoektocht naar wraak en vernietiging.

Daarom is het allesbehalve verrassend dat ongelooflijk gevaarlijke voorstellen, zoals dat van Rep. Kizinger om het Amerikaanse leger naar Oekraïne te sturen, zo snel de kop opsteken. Deze orgie in hoogdravendheid van oorlogspropaganda, moraalridderij, en een constante stroom van desinformatie brengt een vorm van collectieve hysterie en morele paniek teweeg. In zijn roman Brave New World uit 1931 heeft Aldous Huxley perfect beschreven wat er met de mens en ons redeneringsproces gebeurt, wanneer wij ondergeschikt worden gemaakt aan de gevoelens en dynamiek van de menigte:

Wij hebben soortgelijke uitbarstingen in de laatste decennia vele malen gezien, maar niets veroorzaakt het met grotere zekerheid dan oorlogsgevoelens en de stammentrouw die daarmee gepaard gaat. En niets verergert het als het dagdurende doem scrollen door Twitter, Facebook en Instagram, waar zo’n groot deel van de wereld momenteel mee bezig is. De platforms van de sociale media zijn zo ontworpen dat zij het mogelijk maken alle onaangename informatie of dissidente stemmen te blokkeren en zich alleen te voeden met inhoud en beweringen die valideren wat zij wensen te geloven.

De oproep van Kinzinger tot een door de VS ingesteld vliegverbod is lang niet de enige ongehoorde bewering of claim die door de opinievormende klasse in de VS wordt gedaan. Wij zijn ook getuige van een radicale toename van bekende autoritaire voorstellen van Amerikaanse politici. Twee andere door de media meest geliefde Congresleden, Rep. Eric Swalwell (D-CA) en Rep. Ruben Gallego (D-AZ), hebben voorgesteld dat alle Russen onmiddellijk uit de V.S. gedeporteerd moeten worden, ook Russische studenten die aan Amerikaanse universiteiten studeren. De redenering lijkt op die welke FDR’s beruchte internering in de Tweede Wereldoorlog van alle mensen van Japanse afkomst – burgers of immigranten – in kampen dreef: namelijk, in tijden van oorlog verdienen alle mensen die uit het schurken- of vijandelijke land komen straf of moeten als verdacht beschouwd worden. Een columnist van de Washington Post, Henry Olsen, stelde voor om alle Russische atleten de toegang tot de V.S. te verbieden: “Geen Russische NHL-, voetbal-, of tennisspelers zolang de oorlog en de aanspraken op Oekraïens grondgebied bestaan.”

Sen. Mike Lee (R-UT), lange tijd een uitgesproken voorstander van het verplicht stellen van de goedkeuring van het Congres voor het inzetten door de president van strijdkrachten in oorlogsgebieden, betoogde vrijdag dat de troepenbewegingen van Biden naar Oost-Europa oorlogsbeslissingen zijn die grondwettelijk de goedkeuring van het Congres behoeven. “De eenzijdige inzet van onze strijdkrachten door president Biden in het Europese theater, waarvan we nu weten dat er vijandelijkheden op handen zijn, brengt de War Powers Act in werking, die vereist dat de president binnen 48 uur verslag uitbrengt aan het Congres,” zei hij. Sen. Lee voegde daaraan toe: “De grondwet vereist dat het Congres moet stemmen om elk gebruik van onze strijdkrachten in een conflict toe te staan.”

Voor dit eenvoudige en elementaire beroep op de grondwettelijke beginselen werd Lee alom verguisd als een verrader en een Russische agent. “Stelt u zich kandidaat als senator van Moskou? Want daar hoort u thuis,” vroeg een Democratische Congreskandidaat, de zelfverklaarde socialist en linkse Joey Palimeno (D-GA), retorisch. De onafhankelijke kandidaat Evan McMullin, vroeger een CIA-agent in Syrië, noemde Lee een “Moskou Mike” omdat hij dit grondwettelijke punt aan de orde had gesteld, en beweerde dat hij dat niet uit overtuiging deed, maar “om de aandacht af te leiden van het feit dat hij naar Rusland reisde en schaamteloos Vladimir Poetin gunstig gezind was voor zijn eigen politiek gewin”.

Behalve dat Lee een betaalde Russische agent en verrader werd genoemd, was de voornaamste reactie dat Bush/Cheney zich beriepen op de ruime theorieën over de uitvoerende macht in artikel II, om erop aan te dringen dat de president het onbetwiste recht heeft om troepen te sturen, behalve naar een actief oorlogsgebied – alsof de mogelijkheid om de strijd aan te binden met de Russische strijdkrachten niet een primair motief was voor deze uitzendingen. Het Pentagon heeft namelijk zelf gezegd dat de troepen ingezet werden om ervoor te zorgen dat de troepen “paraat zullen zijn als er een beroep op hen gedaan wordt om deel te nemen aan de NATO Response Force” en dat “een deel van dat Amerikaanse personeel ook opgeroepen kan worden om deel te nemen aan eventuele unilaterale acties die de VS ondernemen.” Zelfs als men het niet eens is met Lee’s ruime opvatting van de War Powers Act en de noodzaak dat het Congres alle beslissingen van de president goedkeurt die het land in een gevaarlijke oorlog kunnen verwikkelen, dan nog is het feit dat Lee een agent van het Kremlin en een landverrader zou zijn alleen maar omdat hij een rol voor het Congres bepleit bij deze uiterst belangrijke beslissingen, een weerspiegeling van hoe intolerant en dissidentie-verbiedend het klimaat al geworden is.

Er wordt nu ook op agressieve wijze desinformatie en volslagen bedrog verspreid. Zowel Rep. Kinzinger als Rep. Swalwell hebben het narratief van het zogenaamde “”Ghost of Kiev,””, een Oekraïense gevechtspiloot die eigenhandig zes Russische vliegtuigen zou hebben neergeschoten, bekrachtigd en verspreid. Verhalen en memes ter herdenking van zijn heldenmoed gingen viraal op de sociale media, en werden uiteindelijk bekrachtigd door deze leden van het Congres en andere prominente stemmen. Het probleem? Het is een complete hoax en oplichterij, verzonnen door een combinatie van nepvideo’s gebaseerd op beelden uit een populair videospelletje. Maar tot nu toe hebben weinigen die dit bedrog verspreid hebben het ingetrokken, terwijl censuurbeluste Big Tech bedrijven hebben toegestaan dat de meeste van deze frauduleuze berichten blijven staan zonder dat er een etiket van desinformatie op staat. Wij zijn absoluut op het punt gekomen – zelfs nu de eisen voor systematische censuur door Big Tech van alle zogenaamde “pro-Russische” stemmen escaleren – waar desinformatie en nepnieuws als edel worden beschouwd, mits zij een pro-Oekraïens narratief bevorderen.

Ook de Westerse media hebben hun rol als oorlogspropagandisten volledig omarmd. Zij bevestigen elk narratief, mits het de pro-Oekraïense propaganda bevordert, zonder ook maar het minste idee te hebben of het waar is. Een charmant en inspirerend verhaal over een kleine groep Oekraïense soldaten die een installatie op een eiland in de Zwarte Zee bewaken, ging zaterdag wild viraal en werd uiteindelijk door meerdere grote Westerse nieuwszenders als waarheid bevestigd. Een Russisch oorlogsschip eiste dat ze zich overgaven en in plaats daarvan antwoordden ze met: “fuck you, Russisch oorlogsschip,” hun heldhaftige laatste woorden voordat ze al vechtend stierven. Oekraïne zei “dat het postuum een groep Oekraïense grenswachten zal eren die gedood werden bij de verdediging van een piepklein eiland in de Zwarte Zee tijdens een meervoudige Russische invasie”. Toch is er geen enkel bewijs dat zij omgekomen zijn; de Russische regering beweert dat zij zich overgegeven hebben, en het Oekraïense leger heeft vervolgens dezelfde mogelijkheid erkend.

Het is duidelijk dat noch de Russische, noch de Oekraïense versie zonder bewijs als waar moet worden aangenomen, maar de oorspronkelijke, plezante Oekraïense versie evenmin. Hetzelfde geldt voor:

• het even inspirerende verhaal dat het Oekraïense leger twee Russische Il-76s transportvliegtuigen zou hebben neergeschoten (geen bewijs);
• een Russische tank die opzettelijk en willekeurig een burgerauto overreed (de video suggereert een mogelijk ongeluk en, wat belangrijker is, latere nieuwsverslagen erkenden: “het was niet meteen duidelijk of het pantservoertuig Russische of Oekraïense hardware was, of wanneer deze crash plaatsvond”);
• een mega-virale draad van een lid van het EU-parlement die beweert dat Russische oligarchen en Poetin elkaar in een bunker wanhopig toeschreeuwden (door de VS-intelvriendelijke en fel anti-Rusland site Bellingcat uitgeroepen tot “waarschijnlijk disinfo”);
• een verheugend verhaal dat Turkije aan Oekraïne verteld heeft dat het Rusland meegedeeld heeft dat het de Turkse zeestraten niet mag gebruiken om de Zwarte Zee binnen te varen (Turkije ontkende dit aan president Zelensky verteld te hebben en zei dat ze dat niet konden en wilden doen, en zei toen zondag dat ze vastgesteld hadden dat deze gebeurtenissen een “oorlog” vormen, zodat ze de macht zouden kunnen hebben om zowel Oekraïne als Rusland te verbieden, maar nog niet besloten hadden dat te doen);
• een opwindende foto van Zelensky in kogelvrije vesten aan het front tegen Rusland (die was van maanden geleden), en,
• beweringen dat Rusland een flatgebouw voor de burgerbevolking met een raket heeft bestookt (het lijkt op zijn minst mogelijk dat de raket een misplaatst Oekraïens luchtverdedigingswapen was).

Maar wij zijn al lang voorbij het punt dat iemand zich nog bekommert om wat al dan niet feitelijk waar is, ook corporate nieuwsorganen. Alle oorlogspropaganda – video’s, foto’s, ongeverifieerde berichten op de sociale media – die bedoeld is om de harten van de pro-Oekraïners in het Westen te strelen of hen te doen voorkomen als dappere en nobele verzetsstrijders, of de Russen als barbaarse maar falende massamoordenaars, wordt gedachteloos overal verspreid, zonder dat men zich ook maar een beetje bekommert om de vraag of het waar is. Wie op social media zit of berichtgeving van westerse nieuwszenders leest, plaatst zich in een niet aflatende draaikolk van eenzijdige, dissidente oorlogspropaganda. Sommige van de hierboven aangehaalde verhalen kunnen inderdaad waar blijken te zijn, maar ze verspreiden voordat er enig bewijs voor is, is meer dan roekeloos, vooral voor media die geacht worden het tegendeel van propagandisten te zijn.

Dit alles betekent niet dat de meningen die u over de oorlog in Oekraïne hebt gevormd juist of onjuist zijn. Het is natuurlijk mogelijk dat de westerse consensus de overwegend juiste is en dat het omarmde morele kader het juiste prisma is om dit conflict te begrijpen. Alle partijen in een oorlog voeren propaganda, en dat geldt zeker ook voor de Russen en hun bondgenoten. Dit artikel is niet bedoeld om aan te dringen op het ene of het andere standpunt.

Het is veeleer bedoeld om aan te dringen op de erkenning van wat de gevolgen zijn van het ondergedompeld zijn in eenzijdige, intense en sterk geëmotioneerde oorlogspropaganda – gevolgen voor uw denken, uw redeneren, uw bereidheid om beweringen te onderschrijven of beleid te steunen, uw comfort met het feit dat afwijkende meningen ofwel verbannen ofwel inherent gelegitimeerd zijn. Juist omdat deze propaganda eeuwenlang gecultiveerd is om zo krachtig en bedreven onze meest viscerale reacties te manipuleren, is het iets waartegen men zich moet verzetten, zelfs als – misschien vooral als – het komt van de kant of het standpunt waar men achter staat.

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

MSM oorlogspropaganda: “Snake Island” verhaal valt in duigen nadat video toont dat Oekraïense soldaten levend in krijgsgevangenschap zijn

Volg Frontnieuws op Telegram