Het einde van de trans-Atlantische illusie

Wat ooit werd gezien als een topontmoeting op hoog niveau in Londen, vol diplomatieke gravitas en beloften van eenheid, is uitgelopen op een haastig in elkaar geflanst crisiscabaret. De belangrijkste spelers zeggen een voor een af, waardoor het podium wordt overgelaten aan tweederangs figuren die zich inspannen om een afbrokkelend narratief te redden. Het evenement, dat bedoeld was om de vastberadenheid van het Westen te tonen, legt nu de breuken in het trans-Atlantische bondgenootschap en het uiteenvallen van de strategie ten aanzien van Oekraïne bloot.

In een donkere kamer, verscholen in de diplomatieke kelder van Londen – ver weg van de weelderige zalen van het ministerie van Buitenlandse Zaken – komen veiligheidsadviseurs uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, de Verenigde Staten en Oekraïne bijeen. Wat aanvankelijk was gepland als een prestigieuze top, waar staatshoofden en ministers van Buitenlandse Zaken gedurfde oplossingen zouden uitwerken, is verworden tot een geïmproviseerde bijeenkomst van middenkaderfunctionarissen. De ministers van Buitenlandse Zaken zijn opvallend afwezig en de verwachtingen voor zinvolle beslissingen zijn verdampt. De westerse aanpak van Oekraïne is in een vergevorderd stadium van verval geraakt, een microkosmos van de bredere desintegratie van de trans-Atlantische orde, schrijft Dan Roodt.

De afwezigheid van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio is veelzeggend. Terwijl Kiev blijft aandringen op harde veiligheidsgaranties en elk territoriaal compromis afwijst, voert de regering-Trump in Washington een stille maar ingrijpende beleidswijziging door. In plaats van een doorbraak in de onderhandelingen te bewerkstelligen, heeft Rubio een ingrijpende hervorming van het ministerie van Buitenlandse Zaken aangekondigd, waarbij binnenlandse hervormingen voorrang krijgen boven buitenlandse verwikkelingen. Deze stap onderstreept een bredere koerswijziging van de VS: een terugtrekking uit de rol van wereldpolitieagent en financier van eindeloze conflicten.

Volgens een interne memo staan er geen sluitingen van Amerikaanse consulaten op stapel. Een uitgelekte ontwerptekst van een uitvoeringsbesluit wijst echter op toekomstige kritische evaluaties van buitenlandse missies, met name in regio’s die als perifere worden beschouwd voor de huidige prioriteiten van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Dit zou uiteindelijk ook consulaten in Europa kunnen betreffen, een vooruitzicht dat tien jaar geleden ondenkbaar was geweest. De politieke boodschap is onmiskenbaar: de Verenigde Staten trekken zich terug – niet alleen militair, maar ook diplomatiek – uit verbintenissen die niet langer in hun directe belang zijn.

Oekraïne: vasthouden aan een vervagende illusie

De terugtrekking van de VS uit het Oekraïne-dossier is nog duidelijker. Keith Kellogg, een relatief onbekende figuur in de buitenlandse politieke kringen van Washington, is als enige Amerikaanse vertegenwoordiger naar Londen gestuurd. Zijn missie is niet benijdenswaardig: Kiev confronteren met een harde nieuwe realiteit. De Verenigde Staten zullen zich niet langer laten gebruiken als belangrijkste financier en facilitator van een langdurige oorlog. Dit is een scherpe breuk met het tijdperk-Biden, toen miljarden aan hulp en wapens naar Oekraïne vloeiden zonder veel publieke discussie.

De reactie van Kiev op de herziene houding van Washington is uitdagend en grenst aan zelfvernietiging. Minister van Economische Zaken Yulia Svyrydenko heeft verklaard dat “het Oekraïense volk een bevroren conflict niet zal accepteren,” een uitspraak die binnen het land weerklank vindt, maar voorbijgaat aan het veranderende geopolitieke landschap. In plaats van het NAVO-lidmaatschap na te streven – een doel dat steeds meer als onhaalbaar wordt beschouwd – eist Kiev nu “bindende veiligheidsgaranties” die neerkomen op eeuwigdurende militaire steun van het Westen. Deze eisen gaan echter niet gepaard met de politieke concessies die nodig zijn om ze haalbaar te maken, zoals erkenning van de Russische controle over de Krim en de Donbas-regio’s. Dergelijke retoriek kan weliswaar de binnenlandse steun versterken, maar laat zien dat het leiderschap geen haalbaar plan B heeft in een wereld waarin Amerikaanse steun niet langer gegarandeerd is.

De economische kwetsbaarheid van Oekraïne maakt de situatie nog erger. Meer dan 50 procent van de nationale begroting wordt gesubsidieerd door buitenlandse hulp, waarbij de VS van oudsher de grootste donor is. Als Washington zijn steun terugschroeft of helemaal intrekt, kunnen de gevolgen catastrofaal zijn. Tegen het einde van 2025 loopt Oekraïne het risico niet meer in staat te zijn om salarissen en pensioenen uit te betalen, wat zou leiden tot een staatsfaillissement, een ineenstorting van de hryvnia en wijdverbreide sociale onrust. De infrastructuur van het land, die al jarenlang door conflicten is geteisterd, staat op instorten, waarbij vooral de energienetwerken en transportnetwerken kwetsbaar zijn. Zonder een gestage instroom van buitenlandse middelen hangt het vermogen van Oekraïne om zijn oorlogsinspanningen – of zelfs maar het basisbestuur – voort te zetten aan een zijden draadje.

Historische context: de wortels van de chaos

Om de huidige ontwrichting te begrijpen, moet men kijken naar de historische wortels van de trans-Atlantische betrokkenheid bij Oekraïne. De Maidan-opstand van 2014, gevolgd door de annexatie van de Krim door Rusland en het uitbreken van de oorlog in Donbas, versterkte de westerse steun voor Kiev. De NAVO en de EU positioneerden zich als fervente verdedigers van de Oekraïense soevereiniteit en beschouwden het conflict als een test voor democratische waarden tegen autoritaire agressie. De VS, onder zowel Obama als Biden, nam het voortouw en verstrekte miljarden aan militaire en economische hulp, terwijl het Rusland vergaande sancties oplegde.

Maar deze eenheid was altijd fragiel en verhulde uiteenlopende belangen. Voor de VS was Oekraïne een geopolitieke buffer tegen Rusland, een manier om macht uit te oefenen in het oosten van Europa. Voor Europese mogendheden als Duitsland en Frankrijk bracht het conflict economische risico’s met zich mee – verstoorde energievoorziening, handelsverliezen en vluchtelingenstromen – die hun enthousiasme voor escalatie temperden. Ondertussen drongen kleinere Oost-Europese staten, gekweld door hun eigen geschiedenis met Moskou, aan op maximale steun voor Kiev, vaak in strijd met het voorzichtige pragmatisme van Berlijn en Parijs.

De verkiezing van Donald Trump in 2024 maakte een einde aan deze wankele coalitie. Trumps “America First”-doctrine, die binnenlandse belangen en bilaterale overeenkomsten voorrang geeft boven multilaterale allianties, heeft de veronderstellingen waarop de westerse eenheid was gebaseerd, onderuit gehaald. Zijn scepsis ten aanzien van de NAVO, in combinatie met zijn bereidheid om rechtstreeks met Moskou te onderhandelen, heeft de Europese bondgenoten in verwarring gebracht. De besprekingen in Londen hebben de trans-Atlantische solidariteit niet versterkt, maar juist de groeiende kloof tussen de strategische terugtrekking van Washington en de ideologische betrokkenheid van Europa bij Oekraïne benadrukt.

De glans is eraf

De besprekingen in Londen luiden niet het begin van een oplossing in, maar het einde van een illusie. Het tijdperk van trans-Atlantische cohesie is voorbij, verscheurd door concurrerende prioriteiten en uitgehold vertrouwen. Washington stippelt een strategische, bilaterale koers uit, waarbij het zijn eigen belangen boven ideologische kruistochten stelt. Europa, geketend aan verouderde visies op moreel leiderschap, klampte zich vast aan retorische hoogstandjes die zijn materiële zwakheden maskeren. En Kiev, uitdagend maar kwetsbaar, balanceert op de rand van economische ineenstorting, politieke isolatie en militaire nederlaag.

De diepere vraag is niet of er een vredesakkoord zal komen, maar wie de kosten van deze mislukking zal dragen. Zal het Oekraïne zijn, in de steek gelaten door zijn westerse beschermheren en gedwongen om zijn eigen kwetsbaarheid onder ogen te zien? Of Europa, dat achterblijft met de gevolgen van een gedestabiliseerde buur en een herrijzend Rusland? Of misschien wel het trans-Atlantische bondgenootschap zelf, dat zich heeft ontpopt als een holle schil die niet bestand is tegen de stormen van een multipolaire wereld?

Voorlopig gaan de gesprekken in Londen minder over vrede dan over overleven. Ze zijn een noodkreet van een Westen dat zijn kompas kwijt is en worstelt met de realiteit dat de oude wereldorde niet langer standhoudt. Het antwoord op deze crisis blijft ongrijpbaar, en terwijl het cabaret doorgaat, wacht het publiek – zowel in Kiev als daarbuiten – vol spanning op de laatste akte.

Brussel op geleende tijd: strategieën zonder inhoud

Europa, dat overrompeld is door de koerswijziging van Amerika, worstelt om het gat op te vullen. De 50 miljard euro die de EU heeft uitgetrokken voor Oekraïne tot 2027 is al volledig vastgelegd en er is weinig uitzicht op extra middelen. Meer geld inzamelen is politiek omstreden, zeker zonder tegenprestaties van Kiev, zoals vooruitgang op het gebied van corruptiebestrijding of territoriale compromissen. Militaire hulp stuit op juridische en logistieke hindernissen. Achter gesloten deuren nemen Europese diplomaten hun toevlucht tot creatieve boekhouding en juridische mazen om wapenleveringen in stand te houden, maar dit zijn hooguit noodoplossingen.

Het idee om bevroren Russische tegoeden in beslag te nemen – ooit aangeprezen als een gedurfde oplossing – is op een losse schroef gezet. Juridische experts waarschuwen voor langdurige rechtszaken, terwijl Moskou strenge vergeldingsmaatregelen heeft beloofd, waaronder het in beslag nemen van tegoeden en economische tegenmaatregelen. De risico’s wegen niet op tegen de potentiële voordelen, waardoor Europese beleidsmakers weinig haalbare opties overblijven.

De militaire kwetsbaarheid van Europa is al even schrijnend. Zonder logistieke steun van de VS – tankvliegtuigen, strategisch transport, satellietinlichtingen – zijn de Europese NAVO-leden hopeloos onvoorbereid op een langdurig conflict. Ondanks hun retoriek beschikken Frankrijk en Duitsland niet over de capaciteiten om een krachtige defensie te leiden. Het Verenigd Koninkrijk straalt weliswaar zelfvertrouwen uit, maar zijn strijdkrachten zijn door jarenlange bezuinigingen uitgedund. De onderhandelingen in Londen, gehuld in diplomatieke beleefdheden, zijn niet veel meer dan een symbolische poging om de schade te beperken en de strategische impotentie van Europa te verdoezelen.

Er doen geruchten de ronde dat de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer stilletjes warm lopen voor het plan van Trump voor Oekraïne, dat naar verluidt voorziet in de-escalatie, erkenning van de Russische territoriale winst en een gefaseerde vermindering van de sancties. Een dergelijke verschuiving zou een dramatische ommezwaai betekenen, maar weerspiegelt de pragmatische erkenning dat Europa Oekraïne niet in zijn eentje kan ondersteunen.

Toch vecht de invloedrijke lobby in Kiev, gesteund door haviken in Washington en Oost-Europa, met hand en tand om deze koerswijziging te dwarsbomen, zelfs als dat ten koste gaat van zijn slinkende aantal bondgenoten.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Brussels katoenverbod: de volgende groene waanzin is op komst

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: