Zoals de recente provocaties laten zien, lijkt het Westen er nu van uit te gaan dat een nucleaire oorlog toch niet zo erg zou zijn, zelfs als de Russen niet bluffen. Deze opvatting zou echter gebaseerd kunnen zijn op volledig verkeerde vooronderstellingen.
Er bestaat een hele reeks concepten en theorieën rond een nucleaire oorlog; bij de meeste daarvan, vooral de ideeën die geassocieerd worden met “wederzijds verzekerde vernietiging” (MAD), krijg je de indruk, tenminste bij westerse politici, dat ze het allang vergeten zijn, schrijft Dagmar Henn.
Per slot van rekening was de perceptie dat een nucleaire aanval van de ene partij onvermijdelijk een tegenaanval van de andere zou uitlokken, met als resultaat dat beide tegenstanders grotendeels vernietigd zouden worden, ooit het uitgangspunt voor onderhandelingen over nucleaire wapenbeheersing en ontwapening, die vervolgens werden gebruikt om te proberen een redelijk stabiel evenwicht tot stand te brengen dat in ieder geval de barrières voor het gebruik van deze wapens aanzienlijk verhoogde. Natuurlijk zijn al deze kwesties vandaag de dag niet verdwenen, integendeel; het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne, waar het Westen naar streeft, doet sterk denken aan de Cubaanse Rakettencrisis. Maar dat is niet het punt dat ik probeer te maken.
Voor en naast al deze ideeën over de balans van de verschrikking zijn er heel andere overwegingen die, onder andere, de keuze van doelwitten bepalen. Het gaat om de vraag wat er van de eigen kant overblijft na een nucleair conflict, en in welke toestand. Dit moet geenszins gezien worden als een soort vergezochte, volledig afstandelijke gedachtenspinsels. Integendeel, precies zulke overwegingen stonden aantoonbaar absoluut centraal in de Verenigde Staten als het ging om nucleaire planning.
Een van de producten van deze planning wordt in deze tekst openbaar gemaakt, want het internet is ooit ontwikkeld als communicatienetwerk dat een nucleaire aanval kon weerstaan. En het is ook een goed voorbeeld van hoe en waarom sommige cruciale fouten in het heden kunnen gebeuren. Maar daarover later meer.
Wanneer men de documenten leest die te vinden zijn onder het trefwoord SIOP (wat “single integrated operational plan” betekent en verwees naar de nucleaire oorlogsplannen van de VS van 1961 tot 2003), dan kan men, hoewel veel details in deze documenten nog steeds zwart zijn gemaakt, ruwweg herkennen welke ideeën ze volgden. En wat wordt gedefinieerd als overwinning volgens deze ideeën. Hier is een citaat uit de SIOP van 1962:
“Als de VS bijvoorbeeld 20 procent van zijn industriële capaciteit en 30 procent van zijn bevolking heeft verloren, maar het Chinees-Sovjetblok 40 procent van zijn industriële capaciteit en 60 procent van zijn bevolking, dan heeft de VS op de een of andere manier de oorlog gewonnen.”
Met andere woorden, alle overwegingen, vooral de keuze van doelwitten, zijn gebaseerd op het idee om de meest gunstige uitgangssituatie te creëren voor een denkbeeldige tijd daarna. Want uiteindelijk zou degene die als eerste de status van hoogontwikkelde industriële samenleving kon heroveren, hebben gewonnen.
Het SIOP4 van 1969 formuleerde dit iets directer:
“Het fundamentele concept dat ten grondslag ligt aan de leidraad is het maximaliseren van de macht van de VS, het zoeken en behouden van een strategische superioriteit die zal leiden tot een vroegtijdige beëindiging van de oorlog onder voorwaarden die gunstig zijn voor de Verenigde Staten en onze bondgenoten.”
Zoals ik al zei, hebben we het hier over de criteria op basis waarvan doelenlijsten worden opgesteld. En die leiden natuurlijk ook tot andere overwegingen, die vervolgens bijvoorbeeld leidden tot de ontwikkeling van het internet, dat een bijzonder veerkrachtig communicatienetwerk is omdat er geen verbinding is van A naar B, maar in dit netwerk wordt deze verbinding tot stand gebracht via een willekeurig aantal verschillende netwerkknooppunten, wat betekent dat het uitvallen van een groot aantal van deze knooppunten op elk moment kan worden gecompenseerd.
Een document uit 1991 legt uit welke doelen destijds werden beoogd. Er waren vier categorieën: de nucleaire krachten, de politieke en militaire leiding, andere militaire krachten en tenslotte de industriële en economische factoren die de oorlog ondersteunden. Hieronder vallen niet alleen wapenproductie, raffinaderijen en spoorweginfrastructuur, maar ook kolen, staal, aluminium en elektriciteitsopwekking.
Er is een website waar je een afbeelding kunt zien van een van de vroege doellijsten uit 1956 en het zal je verbazen dat de overgrote meerderheid van de raketten toen niet op de Sovjet-Unie was gericht, maar op Oost- en Midden-Europa. Natuurlijk zien de huidige doellijsten er anders uit en zijn ze geheim, maar ze bestaan nog steeds.
De vraag is nu, als je de stellige indruk krijgt dat de Westerse politici en militaire leiders van vandaag zich het kleine probleem van de verzekerde wederzijdse vernietiging niet meer lijken te herinneren, welke criteria volgen ze dan als het gaat om doelselectie, en op basis waarvan ontwikkelen ze dan hun idee van een mogelijke overwinning?
Toegegeven, het klinkt in eerste instantie volkomen bizar om zelfs maar zulke gedachten te denken. En de gedachtewereld waaruit dergelijke doelwitlijsten voortkomen, is niet iets waar je graag in zou willen stappen. Maar als de perceptie van MAD lijkt te zijn afgenomen, dan zijn het uiteindelijk de verwachtingen van wat er overblijft van de eigen kant na een nucleaire oorlog die de basis vormen van beslissingen.
Twee individuele gevallen geven een idee van hoe gevaarlijk deze verwachtingen kunnen afwijken van de realiteit. Het eerste is het internet. Het oorspronkelijk door het Amerikaanse leger ontwikkelde netwerk heeft zich ontwikkeld tot een communicatiestructuur die vele ordes van grootte groter is geworden dan vele jaren geleden werd gedacht, en die zich heeft ontwikkeld tot een zakelijke ruimte die onder controle staat van zowel gigantische bedrijven als ook overheidsinstanties in veel landen. Dit betekent uiteindelijk dat de zeer gedecentraliseerde structuur die de voorwaarde was voor de veerkracht van dit netwerk steeds meer in twijfel wordt getrokken.
Een goed voorbeeld hiervan is het netwerkknooppunt in Frankfurt, waar een groot deel van de verbindingen van Europa naar de rest van de wereld doorheen loopt (onder het altijd gretige toezicht van de BND [Duitse inlichtingendienst]). Alleen al het bestaan van zulke dominante verbindingspunten is in tegenspraak met veerkracht; om nog maar te zwijgen van monopolies zoals Google, die enerzijds een bijna onuitputtelijke bron van gegevens voor surveillance bieden en zeker ook een of twee manieren om hele delen van deze structuur op commando uit te schakelen, maar met hun gigantische serverparken ook compleet nieuwe kwetsbare punten creëren.
Hoe meer de processen in de samenleving gedigitaliseerd zijn, hoe gevoeliger de reactie op een gebrek aan deze digitale mogelijkheden zal zijn. Maar juist deze afwezigheid is het onvermijdelijke gevolg van een nucleaire oorlog tussen twee grootmachten. Zelfs als de digitale infrastructuur geen direct doelwit is, is er nog altijd de essentiële stroomvoorziening, en er is nog iets veel krachtigers – de elektromagnetische straling die wordt opgewekt door de detonatie van kernkoppen. En vergeet niet – in de wereld van vandaag bestaat het meeste geld alleen in de vorm van enen en nullen op computers.
De problemen die de coronavirusmaatregelen hebben veroorzaakt in verschillende toeleveringsketens hebben in feite aangetoond dat een plotselinge verstoring van de toeleveringsroutes talloze onvoorziene gevolgen kan hebben. Het is niet alleen de wereldwijde distributie van productiestappen die scheuren kan veroorzaken, maar ook het principe van “just in time” dat de afgelopen decennia bijna universeel is doorgevoerd in het Westen. Met andere woorden, het op grote schaal afschaffen van opslag. Dit betekende ook dat elke buffering van tekorten verdween, niet alleen in de productie maar ook in de bevoorrading. Dat klopt, in de levering van voedsel aan de bevolking. Zelfs de distributiecentra van de supermarktketens hebben nog maar voor twee dagen goederen op voorraad.
Maar nu het tweede geval. Dit wordt geleverd door de sancties tegen Rusland, of eigenlijk de werkelijk schokkende misrekening die het Westen heeft gemaakt. Want hier hebben we het over de industriële basis, dat wil zeggen wat op de doellijsten onder punt 4 staat, de industriële en economische factoren die de oorlog ondersteunen. Deze misrekening betrof niet slechts één kant van de vergelijking, niet alleen werd de industriële capaciteit en vooral het aanpassingsvermogen van Rusland enorm onderschat, maar de capaciteit en het aanpassingsvermogen van het Westen werden evenzeer overschat.
Dergelijke problemen doen zich keer op keer voor, bijvoorbeeld bij de sancties tegen Venezuela. Ze dachten dat ze eenvoudigweg Venezolaanse olie konden sanctioneren, maar ontdekten vervolgens tot hun verbijstering dat raffinaderijen niet zomaar met een compleet andere olie kunnen werken en moesten uiteindelijk hun toevlucht nemen tot Russische olie, die vergelijkbaar genoeg is met Venezolaanse olie om de levering van benzine aan de VS veilig te stellen. Daarom is er, nu er sancties tegen Russische olie zijn ingesteld, natuurlijk weer Venezolaanse olie nodig… Wat weer betekent dat een nucleair conflict de hele infrastructuur van de VS tot stilstand zou brengen, simpelweg omdat er geen benzine meer is.
En dan is er nog de kleine valkuil die ontstaat in het licht van het eerste citaat hierboven over de verliescijfers van de industrie. Elke projectie van een sociale wederopstanding na een nucleaire oorlog (zoals ik al zei, dit en niets anders is de basis van de doellijsten) veronderstelt dat een noodzakelijk minimum aan industriële structuur intact blijft. En niet alleen structuur, maar ook personeel, en dus de nodige kennis.
Dit brengt ons bij de problemen die de VS ondervindt met de uitbreiding van de productie van granaten, waar in veel gevallen werknemers uit hun pensioen moesten worden gehaald om überhaupt iets mogelijk te maken. Dit is slechts één symptoom van een veel breder probleem dat ook voor West-Europa zou gelden, zij het in een andere vorm. Het feit dat kleinschalige landbouw steeds verder teruggedrongen wordt, heeft in deze context ook ernstige gevolgen. Want voor de resterende bevolking is er niets meer om op terug te vallen om te overleven, en de benodigde vaardigheden zijn ook veel zeldzamer geworden.
Met andere woorden, het mengsel van deïndustrialisatie en monopolisering van de landbouw schept omstandigheden waarin het oude idee van de overwinnaar zijn met iets minder proportionele verliezen volledig achterhaald wordt. Als je daarbij optelt dat de westerse samenlevingen al op instorten afstevenen zonder enige invloed van buitenaf, dankzij hun extreme verdeling in arm en rijk en de schade die het neoliberale beleid van de afgelopen decennia toch al heeft aangericht, wordt het vrij duidelijk – welke berekeningen er ook worden gemaakt, wat er uiteindelijk overblijft is iets dat eeuwen zou duren om terug te keren naar een hoogontwikkelde industriële samenleving, als dat al lukt.
Niets in het gedrag van de westerse politieke elites wijst erop dat ze zich hier zelfs maar bewust van zijn. Dat, ongeacht het aantal beschikbare kernkoppen, de mogelijkheden om raketten te onderscheppen of een voordeel te behalen door een eerste aanval, het resultaat niet zou lijken op wat destijds om heel andere redenen als overwinning werd gedefinieerd. In bijna elke variant zou het een complete nederlaag zijn omdat de economische voorwaarden voor een overwinning niet langer aanwezig zijn.
Dit zou er eigenlijk toe moeten leiden dat rationele actoren, zelfs als ze MAD helemaal niet begrijpen, alles doen wat in hun macht ligt om een ontwikkeling in de richting van nucleaire escalatie te voorkomen. Helaas gebeurt het tegenovergestelde omdat ze, zelfs in deze context, de concrete, materiële realiteit en haar onderlinge relaties niet beter waarnemen dan toen de sancties werden opgelegd.
Bij een nucleaire uitwisseling stort het hele systeem in. De elite is dan hun macht kwijt want iedereen gaat in de ikke-eerst-modus.
Geld is niks meer waard dus legers gaan niet meer bestaan. Ook geen politie meer. Tribal warfare zul je dus gaan zien.
Denk er eens over, er komt geen nucleaire uitwisseling.
Beter gezegd het gewone klootjesvolk zal de elite zeker niet missen als die het loodje leggen bij een nucleaire aanval. 😉🤔
Zowel in de VS als in West Europa zijn er inmiddels voldoende arme ‘minderheden’ die de meerderheid de kop in zullen slaan op het moment dat zij de zaken die ze nodig hebben niet meer kunnen kopen.
Een Burgeroorlog tussen zwart en blank/Aziatisch Amerika en tussen Mislim/blank Europa ligt dus zéér voor de hand als uitkomst van een nucleaire aanval waardoor de economie zwaar beschadigd is geworden en er onvoldoende voedsel, etc. meer is te krijgen.
Wij zijn door het waanzinnige beleid véél kwetsbaarder geworden in de afgelopen decennia.