“En maken we ons niet schuldig aan beledigende kleinering door schaken een spel te noemen? Is het niet ook een wetenschap en een kunst, zwevend tussen die categorieën zoals Mohammeds kist zweefde tussen hemel en aarde, een unieke schakel tussen paren van tegenstellingen: oud en toch eeuwig nieuw.”
Opnieuw had Stefan Zweig het goed begrepen. Hij begreep de strategische complexiteit van een spel waarin het herhalen van bekende zetten niet noodzakelijkerwijs tot een overwinning leidt. De puzzel verandert met elke zet die je doet – en de reactie van je tegenstander. Dit begrip staat centraal in zijn novelle The Royal Game, en het heeft veel te maken met ons huidige politieke moment: Zweigs personages vertonen een griezelige gelijkenis met sommige van onze geopolitieke actoren, schrijft Wolfgang Munchau.
Zijn verhaal speelt zich af op een schip dat in de jaren dertig van New York naar Buenos Aires reist. Een van de passagiers is de regerend wereldkampioen schaken. Hij wordt beschreven als ongemanierd, halfgeletterd, het tegenovergestelde van intellectueel; hij is een transactioneel type dat alleen geïnteresseerd is in geld, maar begiftigd met het unieke talent dat hij schaakpartijen kan winnen door alleen maar te kijken naar wat er op het bord gebeurt. Zijn tegenpool is een beschaafde intellectueel, Dr. B, in veel opzichten de betere schaker. Helaas heeft Dr. B nog nooit tegen een echte tegenstander gespeeld. Hij leerde zichzelf spelen toen hij in eenzame opsluiting zat, uit een boek. Nadat hij alle partijen uit zijn hoofd had geleerd, probeerde hij ze in zijn hoofd te spelen. Als de twee tegen elkaar spelen, wordt Dr. B gekweld door de wereldkampioen met zijn irritante, onvoorspelbare zetten. Hij speelt niet volgens de formules die Dr. B in zijn geheugen heeft opgeslagen. Onvermijdelijk verliest Dr. B.
Wat probeert Zweig ons te vertellen? Dat je moet anticiperen om te kunnen winnen met schaken. Het gaat niet alleen om logica. Er zijn mensen die proberen intellectueel te spelen, die hele partijen uit hun hoofd kunnen leren en ze dan proberen te herhalen. Maar er zijn ook intuïtieve genieën zoals de antiheld van Zweig, die niets uit zijn hoofd kent: hij weet gewoon hoe hij de mentale zwaktes van zijn tegenstander kan uitbuiten. Herinnert je dat aan iemand?
Ik heb Donald Trump horen omschrijven als ongeletterd. Hij heeft geen verstand van de Europese geschiedenis en haalt alle belangrijke details door elkaar. Het kan hem ook niet echt schelen als hij dingen fout doet.
Toen hij spijt betuigde over zijn uitspraak dat de EU was opgericht “om de VS te naaien,” verontschuldigde hij zich alleen voor wat hij beschreef als een “slecht woord.” Het is een complete tijdverspilling om te proberen te controleren wat hij zegt. Wat we in plaats daarvan zouden moeten doen, is proberen te anticiperen op zijn volgende zet.
Maar wij Europeanen lijken een institutioneel onvermogen te hebben om twee stappen vooruit te denken. Als gevolg daarvan stellen we de belangrijke vragen niet: welke capaciteiten heeft Oekraïne nodig om de oorlog te winnen? Waar zitten de knelpunten en hoe kunnen we die oplossen? Wat zijn de eindspelscenario’s? Wat zou een aanvaardbare op één na beste uitkomst zijn? Wat betekent het om te winnen of te verliezen?
In plaats van een strategisch spel hebben wij Europeanen principes. Wij willen dat Rusland uit alle bezette gebieden wordt verwijderd. Sommigen in Europa zouden graag zien dat er een regimewisseling plaatsvindt. Maar zoals de passieve teneur in deze uitspraken suggereert, willen we dat iemand anders het voor ons doet. We hebben iemand anders nodig om het te doen; omdat we niet strategisch zijn, hebben we niet in defensie geïnvesteerd.
Dit betekent ook dat niemand een intelligent antwoord heeft op de vraag wat er zou gebeuren als Poetin, wanneer hij in het nauw gedreven wordt, zou kiezen voor nucleaire escalatie? Dit was immers een scenario dat de CIA al in 2022 geloofwaardig achtte. Hij zou vrijwel zeker niet beginnen met een totale nucleaire aanval. Maar wat als hij een onderzeese kernbom tot ontploffing zou brengen in de Oostzee, dicht bij de kust van een NAVO-lidstaat? De Baltische Zee is erg ondiep. Een kernexplosie zou een tsunami kunnen veroorzaken. De radioactieve isotopen die vrijkomen bij een kernexplosie kunnen kustgebieden besmetten. Er zou radioactieve neerslag in de lucht zitten.
Dit is slechts een van de vele grijze-zone escalatiescenario’s waar we geen antwoorden op hebben. In plaats daarvan herhalen onze leiders de mantra dat ze “alles zullen doen wat nodig is” om Oekraïne te helpen Rusland te verslaan. Deze modieuze uitdrukking werd beroemd door Mario Draghi, de voormalige president van de Europese Centrale Bank. Hij gebruikte het als een geloofwaardig dreigement tegen speculanten. Maar wat zo goed werkte in de financiële wereld, werkt niet zo goed in een oorlog. Als je oorlog voert, ben je onderworpen aan allerlei beperkingen, fysiek, menselijk, financieel en politiek. Dat is wat het betekent om in een democratie te leven: het dicteert dat we simpelweg niet alles kunnen doen wat nodig is.
Maar wat we in plaats daarvan doen, als niet-strategische spelers, is wat opzichtige symboliek inzetten. Toen Volodymyr Zelensky vorige week tijdens de Europese Raad rond de tafel liep, stond elke Europese leider op om hem te omhelzen. Ze wilden een tegenwicht vormen voor die bankscène in het Oval Office. Maar zinloze aanmatiging is geen strategie. Ik moet nog een strategisch doel zien achter alles wat de Europeanen, inclusief Starmer, de afgelopen twee weken hebben gedaan. Alles wat ze hebben gedaan, inclusief het besluit van Friedrich Merz om defensie-uitgaven vrij te stellen van de grondwettelijke fiscale regels van Duitsland, was het gevolg van de eerste stap van Trump. Ze anticiperen niet op zijn tweede stap.
“Nutteloze aanmatiging is geen strategie”
Trump is daarentegen een intuïtieve, transactionele strateeg. Hij keek naar Zelensky en concludeerde dat de Oekraïense president niet klaar was voor vrede. Mette Frederiksen, de Deense premier, verdubbelde dit vervolgens door te zeggen: “Ik begrijp dat veel mensen geloven dat een vreedzame oplossing of een staakt-het-vuren een goed idee is, maar wij lopen het risico dat vrede in Oekraïne eigenlijk gevaarlijker is dan de oorlog die nu gaande is.”
De verdenkingen van Washington werden bevestigd en de president reageerde prompt door de militaire hulp aan Oekraïne in te trekken, de Amerikaanse satellieten uit te schakelen en het delen van inlichtingen te stoppen. De Europeanen blijven geschokt en ontzet reageren op elke stap van Trump. Maar als je de situatie puur vanuit strategisch oogpunt bekijkt, komen zijn acties nauwelijks als een verrassing. Hij weet zeker wat hij wil dat er daarna gebeurt.
En hij heeft veel meer ruimte om deze patstelling te laten escaleren. Hij zou de steun van de inlichtingendiensten aan de NAVO kunnen intrekken. Hij zou Amerikaanse troepen uit Oost-Europa kunnen terugtrekken. Hij zou zich kunnen terugtrekken uit de verplichting tot artikel 5 van de NAVO, de collectieve defensieclausule, op grond van het feit dat de VS de Europeanen heeft gewaarschuwd geen proxyoorlog tegen Rusland te beginnen. Hij zou ook kunnen beginnen met het terugtrekken van troepen uit West-Europa. Hij zou Amerikaanse burgers kunnen waarschuwen niet naar Europa te reizen en de noodklok kunnen luiden voor investeerders. Heeft er al een Europese leider nagedacht over hoe te reageren op een van deze mogelijke escalatiestappen? Of blijft het bij meer fotomomenten met Zelensky?
Trump speelt ook niet alleen maar schaak op het slagveld. Hij doet het ook op het gebied van economisch beleid. Op 2 april zal de VS wederzijdse tarieven opleggen aan alle handelspartners. Hij kan en zal waarschijnlijk meer doen. Trump had het over tarieven van 25% op de meeste goederen uit de EU. Als de Europeanen terugslaan, zoals ze hebben gedreigd, en als hij in natura reageert, wat zullen de Europeanen dan doen? Weer vergeldingsmaatregelen nemen? Dit is geen spel dat ze kunnen winnen.
In schaken is tit-for-tat een vreselijke strategie als je speelt tegen een tegenstander die voorbereid is. Hetzelfde geldt voor geopolitiek. Vergeet de onzin dat er geen winnaars zijn in handelsoorlogen. Als jij degene bent met het grote handelsoverschot – het overschot van de EU met de VS is meer dan 200 miljard dollar – dan zul je de grotere verliezer zijn. Een strategische reactie zou zijn om de handelstarieven van Trump op de koop toe te nemen en het onderliggende probleem van structurele handelsoverschotten aan te pakken die je kwetsbaar maken voor dergelijke chantage. Maar de Europeanen zijn de kunst van het verder denken dan de eerste stap vergeten.
Het bijzondere is dat wij de strategische diplomatie hebben uitgevonden. Niccolò Machiavelli was een Italiaan. Het Oostenrijks-Franse duo Klemens von Metternich en Charles Maurice de Talleyrand waren de meesters van de politieke strategie in het begin van de 19e eeuw. Rond dezelfde tijd schreef Carl von Clausewitz, een Pruisisch militair historicus, zijn beroemde boek Over Oorlog, een meesterwerk over strategische oorlogvoering.
Waar zijn al onze grote Europese strategische denkers gebleven? Zeker niet in de politiek. En ook niet in de journalistiek. In plaats daarvan praten we nu eindeloos over relaties. De hele EU is een relatieproject. We hebben het erover dat het VK zijn relatie met de EU wil herstellen. We hebben het over de trans-Atlantische relatie. Niemand heeft het over strategische belangen. Maar ja, als je gelooft in win-win spelletjes, zoals Europeanen doen, wie heeft er dan strategie nodig?
Zweig schreef The Royal Game in 1941, niet lang voordat hij zelfmoord pleegde en de nazi’s heersten. Hij kon precies zien wat een gebrek aan strategie met Europa had gedaan. Zijn schaakverhaal verbeeldde wat zich in de wereldpolitiek afspeelde toen tegengestelde krachten botsten: de oude orde te slim af geweest door de nieuwe. Vandaag gebeurt het opnieuw, en Europa is in een wurggreep.
Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.
Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram
Een A bom laten ontploffen in de Oostzee zal geen catastrofale tsunami veroorzaken.
De Oostzee is stomweg te ondiep hiervoor.
Een oorlog met Rusland zal uitgelokt moeten worden! Ik geloof heel stellig dat Rusland nooit of te nimmer zelf een oorlog met het westen zal beginnen zonder dat zijn soevereiniteit in gevaar is.
Geweldig artikel weer. We hoeven geen woorden meer vuil te maken, want hier staat het dan in de klare taal van Munchau.
“Maar zinloze aanmatiging is geen strategie.” en daar komt het op neer in Europa; dat is het enige dat de vadsige kapoenen en gillende keukenmeisjes kennen. Ondertussen wordt EU heel subtiel bespeeld en uitgemolken door The Don voor dezelfde doelstellingen als die er altijd al waren. Rusland is en blijft het grote gevaar dat ingeknoet moet worden. Trek ten strijde, Burgers!
Hopelijk blijft Rusland zo beheersd als het tot nu toe geweest is.
waar alles gebleven is ??? in de zakken van hun Onverkozen leiders..én hun gevangenissen…
Als landen in oorlog gaan betekent het dat het hele geld systeem op instorten staat …. lees de geschiedenis er maar op na.
De “leiders” storten miljarden in duistere zaken ZWART WASSEN om zichzelf en hun vriendjes te verrijken. Zo is het altijd al gegaan en zo gaat het nu ook weer.
Geweldig epistel van Munchau. Dit soort artikelen trof je 30 jaar geleden nog in NRC Handelsblad aan, voordat ze zich transformeerden tot NSB Handelsblatt, met elitair linkse broodschrijvers die zich ‘journalist’ durven noemen, gefinancierd met kopgeld van de EU.
Ik weet het niet.
Het neoliberalisme heeft mensen aan het roer gezet die geld verdienden door besparingen op te leggen aan anderen.
Het salaris bestond uit een percentage van het bespaarde geld wat ieder jaar met de kaasschaaf werd afgeroomd.
Uiteindelijk bezit het westen enkel nog wegwerpprodukten van slechte kwaliteit en al het andere wordt ingevoerd.
Op het moment dat de kaasschaaf niks meer opleverde werd een deel van het bedrijf van de hand gedaan en kwamen de “durfkapitalisten” die gaan saneren en verkopen.
Hehe, weer even vooruit.
Zo creeer je golfbewegingen van up en down.
Van de regen in de drup.
Op een gegeven moment kun je niks meer afromen en moet je afzetmarkten vergroten en grondstoffen pikken.
Het werd zelfs zo erg dat soldaten pangpang of pindapinda moesten roepen om kogels te besparen.
Neoliberalisme is gewoon een spel over de rug van de mensen die het werk doen.
Degene die het spel spelen geven niks om jouw pensioen, jouw huis/hypotheek of jouw bedrijf.
Die geven niks om de toekomst van jouw kinderen.
Dan kun je nog zo hard werken.
Als zij geld ruiken vreten ze je op.
En dat soort mensen maakt in het westen de dienst uit.
Dat soort mensen roept nu om dienstplicht.
Ze geven helemaal niks om jou, ook niet om jouw leven.
Het is heel belangrijk om dat te onthouden als je naar die smiling faces kijkt.
Zijn er nog meer anekdotes.?
Prima stuk maar de redenen die de auteur aanhaalt als verklaring geloof ik niets van. De EU heeft principes? Het gevolg van democratie? Huh?
Groeten,
Hugo
Europa kan heel makkelijk uit de ‘wurggreep’. Alleen dan moeten die mongolen weg die zichzelf de leiding noemen. Hoe eerder hoe beter, maar van de nederlanders zal dat niet komen. Een afgegleden volkje dat zich alles laat gebeuren, te laf om op te gaan staan en met een ongelofelijke domheid/naïviteit. Een paar kritische denkers en wat gebeurd er? Die worden belachelijk gemaakt en als gekkies weggezet. Don’t say we didn’t warn you….