In de afgelopen decennia heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een bijna heilige status bereikt als een bastion van internationalistische actie en ontwikkeling. Maar, zoals we schetsen in ons nieuwe rapport – De WHO en Covid-19: Re-establishing Colonialism in Public Health – is deze reputatie nu dood in het water. In de afgelopen twee decennia heeft de WHO opnieuw structuren gecreëerd van wat alleen maar kan worden omschreven als ‘koloniale controle’. De gezondheidsprioriteiten van de meest behoeftige bevolkingsgroepen worden nu terzijde geschoven door de belangen van degenen die nu een groot deel van de agenda van de WHO beheersen: rijke landen, ondernemingen en vermogende particulieren, schrijft Weaver.
De oprichting van de WHO na de Tweede Wereldoorlog weerspiegelde de aspiraties van die tijd. Terwijl de wereld geconfronteerd werd met het grimmige bewijs van de producten van medisch fascisme uit de concentratiekampen, vielen koloniale rijken uiteen in nieuwe onafhankelijke natiestaten. De WHO zou eigendom worden van de mensen van de wereld – gefinancierd door landen naar hun vermogen en geleid door een Wereldgezondheidsvergadering bestaande uit de lidstaten – één land, één stem. Ondertussen werd in de Code van Neurenberg en de Verklaring van Helsinki de eis vastgelegd van volledig geïnformeerde toestemming voorafgaand aan medische procedures en experimentele behandelingen. Dit zou ervoor zorgen dat de excessen van gedwongen gezondheidszorg uit het nazi-tijdperk zich nooit meer zouden herhalen.
Het handvest van de WHO benadrukte het belang van individuele autonomie als “geïnformeerde mening en actieve medewerking van de kant van het publiek…”, en de brede definitie van gezondheid als “een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebreken”.
In het oprichtingshandvest van de WHO werd vastgelegd dat zij er voor iedereen zou zijn, maar zich vooral zou concentreren op de grootste gezondheidslasten van de meest achtergestelde bevolkingsgroepen met een laag inkomen en hen zou beschermen tegen medische uitbuiting. Om de groeiende bevolking van de nieuwe onafhankelijke landen en de landen met een laag inkomen in staat te stellen ten minste een basisgezondheidsniveau te bereiken dat gelijk is aan dat van hun vroegere koloniale overheersers, was een nieuwe aanpak nodig.
De belangrijkste bepalende factoren voor de gezondheid – goede voeding, vrij zijn van armoede en goede toegang tot de gezondheidszorg – vereisten een nadruk op zorg op gemeenschapsniveau. Met de Verklaring van Alma Ata in 1978 werd deze nadruk op eerstelijnsgezondheidszorg een centrale plaats in de globale volksgezondheid en op de agenda van de WHO toegekend. Dit volksgezondheidsbeleid – lokale autonomie, gezondheidswerkers in de gemeenschap en “horizontale” programma’s – bleef tot eind 2019 het doel van de gezondheidsstrategieën in lage-inkomenslanden.
Ondertussen vonden er echter fundamentele veranderingen plaats binnen en rond de WHO. Vanaf ongeveer het jaar 2000 werden grote particuliere stichtingen belangrijke financiers van de WHO, die “gespecificeerde” financiering verstrekten voor doeleinden die voor de donor van belang waren. Rijke landen gingen ook het WHO-beleid bepalen door middel van gerichte financiering. Parallel daarmee werden nieuwe instellingen voor de wereldgezondheid opgericht; één daarvan, CEPI (de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations) richtte zich op massavaccinatie voor epidemieën die schrik aanjagen maar slechts een fractie van de ziektelast op lange termijn veroorzaken van endemische ziekten, zoals malaria, tuberculose en HIV/AIDS.
Hoe heeft de WHO haar eigen idealen opgegeven?
De WHO veranderde van een op landen en bevolkingsgroepen gebaseerde instelling in een instelling die afhankelijk is van de (hoe goedbedoelde ook) belangen van de rijken en hun ondernemingen. Toen in 2009 de Mexicaanse grieppandemie H1N1 uitbrak, veroordeelde de parlementaire commissie van de Raad van Europa reeds de rol van de WHO in de paniekaankopen van onnodige vaccins en wees zij op de invloed van farmaceutische financiering bij het vormgeven van deze aanpak. Toch werd er niets ondernomen om de invloed van deze financieringsstroom af te wenden. De gevolgen van deze toenemende verzelfstandiging van de besluitvorming zijn duidelijk te zien in de reactie op Covid-19.
Zoals we in ons rapport schetsen, publiceerde de WHO in december 2019 nieuw onderzoek naar de aanpak van pandemieën (niet-farmaceutische interventies, of NPI’s). In dat rapport werd specifiek vermeld hoe bij de aanpak van nieuwe uitbraken van infectieziekten rekening moest worden gehouden met verschillende sociaaleconomische omstandigheden. De auteurs van het verslag van 2019 merken inderdaad op dat er sterke ethische overwegingen zijn wanneer er grote groepen migrerende werknemers zijn, zoals in India. Er wordt erkend dat de plaatselijke omstandigheden variëren en van belang zijn voor de NPI-maatregelen.
Slechts twee maanden later bracht de WHO echter een nieuw rapport uit na een missie van een week in Wuhan, naar aanleiding van de uitbraak van SARS-CoV-2. Dit rapport van 24 februari 2020 werd mede opgesteld door Dr. Wannang Liang van de Volksrepubliek China en Dr. Bruce Aylward van de WHO. Het bevatte de aanbeveling om China’s volledig nieuwe en agressieve virusonderdrukkingsbeleid van lockdowns in alle landen toe te passen, ongeacht de omstandigheden – en ongeacht het feit dat in het rapport van december 2019 helemaal geen melding was gemaakt van lockdowns.
De in het handvest van de WHO verankerde bottom-upbenadering, die aan de basis lag van eerdere maatregelen ter bestrijding van een pandemie, werd verlaten voor een uniform beleid dat zeker het leven en de bestaansmiddelen van de armste mensen ter wereld zou verwoesten. Ondertussen kreeg het hergebruik van goedkope geneesmiddelen waarop geen octrooi rustte – voorheen een prioriteit voor landen met lage inkomens – nauwelijks aandacht en werd het zelfs onderdrukt.
Ivermectine – WHO-hoofdwetenschapster hangt doodstraf boven het hoofd
Sindsdien zijn bedrijfsagenda’s centraal komen te staan in de positionering van de WHO inzake COVID-19. De WHO heeft goedkope potentiële behandelingen voor COVID-19 opgegeven ten gunste van veel duurdere vaccins. In dit verband zullen veel lezers vzich de recente controverse herinneren waarbij de hoofdwetenschapper van de WHO, Soumya Swaminathan, tweette om Indiase onderdanen aan te raden geen ivermectine te nemen – en reclamemateriaal van de farmaceutische reus Merck verspreidde om het advies te ondersteunen. De volgende maand kreeg Merck een contract van 1,2 miljard dollar van de Amerikaanse regering om zijn eigen alternatieve behandeling, molnupiravir, voor COVID-19 te leveren – een duidelijk belangenconflict dat ertoe leidde dat de Indiase Orde van Advocaten een juridische aanklacht tegen Swaminathan indiende.
De WHO heeft de hoge idealen die aan haar oprichting ten grondslag lagen dus laten varen. Zij heeft zich nu geconcentreerd op het opleggen van de belangen van ondernemingen aan de mensen die haar in vertrouwen hielden. De WHO heeft haar principes en haar eigen richtlijnen laten varen en heeft zich de afgelopen 18 maanden geconcentreerd op één globaal antwoord op een ziekte die in de verschillende landen een zeer verschillende tol eist naar gelang van rijkdom en leeftijdsprofiel – landen waar sociaal-economische variabelen een gevarieerd antwoord vereisen.
Om zichzelf te redden moet de WHO afzien van de gemakkelijke weg van particuliere financiering en het paaien van de rijken. Zij moet terugkeren naar de democratie en opkomen voor de grote bevolkingsgroepen waarvoor zij is opgezet.
Ik ben altijd een star trek fan geweest en nog. Ik ben ook heel enthousiast over het mars programma en wilde graag leven om het mee te maken. Maar nu moeten we maar afwachten of we het nog mee mogen maken. Wat het WHO betreft en Bill Gates en Klaus Shwab. Als je hun hoort praten over de toekomst van de mensheid is het alsof ik de Borg uit de star trek serie hoor praten. Resistence is futile. Maar ik geloof niet dat het nodig is om te sterven alleen maar om gekoppeld te worden aan het computer netwerk. Want dat is waarom ze zo druk bezig zijn om overal 5gig antennes te plaatsen. Het is jammer. Ik geloofde altijd in het goede van de mensheid. Maar dat het ten koste moet gaan van zooooveel ijverige jonge mensen. Zowel als de ouderen die hard gewerkt hebben voor hun pensioen. Ik heb er geen woorden voor. Maar hopelijk komt er een eerlijk Neurenberg proces en zullen alle mensen die het mogelijk hebben gemaakt om zoveel mensen bewust te doden en hiervoor hun ogen sloten omdat ze zo hun eigen baantje konden behouden. Of degenen die er ondertussen miljarden aan hebben verdiend ook echt worden gezien en niet alleen een prijs hoeven te betalen. Want dat is nu al een paar keer gebeurd. Daar hebben ze genoeg geld voor.