De kwestie Kherson

Ik heb gehoord dat elke oorlog anders is, en dat vergelijkingen alleen nuttig zijn voor “bepaalde aspecten”. Ik volg regelmatig het nieuws over de Speciale Militaire Operatie van Rusland in Oekraïne. En ik heb onlangs veel verschillende en verdeelde meningen gelezen en gehoord over de terugtrekking van de Russische troepen uit Kherson, een stad die nu rechtmatig deel uitmaakt van Rusland, schrijft Nora Hoppe.

Afgezien van de standpunten van de pro-NAVO-zijde, die niet interessant zijn, constateer ik de verdeeldheid onder analisten, journalisten en commentatoren op fora die aan de kant van de Russen staan: sommigen zijn woedend en zien de terugtrekking uit Kherson als “een schande”, “een teken van zwakte”, “een vernedering”, “een slechte strategie”, “onaantrekkelijke optiek”, enz. Anderen zien het als het resultaat van een moeilijk maar wijs besluit – dat in de eerste plaats werd genomen om het leven van Russische soldaten te redden, die afgesneden zouden zijn door een enorme overstroming als de NAVO de Kakhovka-dam zou hebben opgeblazen. (Er kunnen nog andere tactische redenen zijn voor de terugtrekking, maar die zijn (nog) niet bekend bij het publiek).

Als mensen het hebben over de “optiek die er niet goed uitziet”… dan denk ik onmiddellijk aan een filmset (ik heb jarenlang in de filmwereld gewerkt). En dat zegt mij meteen hoe sommige mensen tegen deze operatie aankijken – als toeschouwer: het moet een goed pakkend script hebben, spanning, ononderbroken actie en – de hemel verhoede het – geen rustpauzes! Het moet uiteindelijk zorgen voor een dopamine-vrijmaking. Het moet een “Dirty Harry Catharsis” hebben.

Dit doet me denken aan soortgelijke reacties op de gevangenenruil medio september, waarbij sommigen het als een teken van zwakte zagen om er zelfs maar aan te denken Azov-gevangenen vrij te laten… of toen de Chinese regering geen dramatische repliek gaf toen Pelosi haar sketch in Taiwan ging doen.

Wat ligt ten grondslag aan dit soort reacties? Waarom zulk ongeduld? Waarom zo’n bezorgdheid over “de schijn”? Waarom zo’n behoefte om het eigen persoonlijke gevoel van rechtvaardigheid en vergelding te bevredigen? Heeft het iets te maken met consumeren? Vooral in de westerse wereld is men een verslaafde consument geworden van niet alleen dingen, maar ook van “ervaringen” die indirect beleefd kunnen worden.

Tegenwoordig zijn we getuige van gebeurtenissen van andermans oorlogen en gevechten op computerschermen vanuit het comfort van onze huizen of op onze kleine telefoons vanuit chique cafés… deze gebeurtenissen zijn op elk moment toegankelijk – druk gewoon op een toets… en ze verschijnen – als een scène in een film, een spel, een wedstrijd, een sportwedstrijd. Zelfs de dode lichamen die gemangeld, bebloed of in bloederige stompjes over de modder verspreid liggen, worden de stukken van een gebroken pop op een podium. “Hel, men raakt eraan gewend…” De heiligheid van het leven is verdwenen.

We zijn toeschouwers geworden… en onze wereld is een spektakel geworden.

In zijn filosofisch werk en kritiek op de hedendaagse consumptiecultuur, “The Society of the Spectacle”, beschrijft Guy Debord de moderne samenleving als een maatschappij waarin het authentieke sociale leven is vervangen door de representatie ervan: “Alles wat ooit rechtstreeks werd beleefd, is louter representatie geworden.” Hij stelt dat de geschiedenis van het sociale leven kan worden begrepen als “het verval van zijn naar hebben… en hebben naar louter verschijnen.” Deze toestand is het “historische moment waarop het procuct zijn kolonisatie van het sociale leven voltooit.”

Ik wil hier niet afdwalen naar de filmwereld of naar een filosofisch discours… maar ik wil gewoon de vraag stellen: Wanneer worden we wakker voor de echte, authentieke wereld?

Wanneer houden we op met ons druk te maken over “coole verschijningen”, “sensationele manoeuvres” en “pittige replieken”… en beginnen we ons te herinneren waar deze operatie überhaupt om draait?

Gaat het in wezen niet om LEVEN? Niet alleen om de levens van degenen die sinds 2014 (op zijn minst) lijden onder onrecht en wreedheden in Donetsk en Lugansk (en elders)… maar ook om de levens van degenen die vechten voor de redding en het voortbestaan van die andere levens… en – bij uitbreiding – om de levens van soevereine mensen op deze planeet die verlangen naar een betere, multipolaire wereld?

President Vladimir Poetin heeft jarenlang geprobeerd een militaire reactie in Oekraïne te vermijden, totdat het Russische volk en Rusland van buitenaf geconfronteerd werden met de verwoesting ervan, vooral door de ontluikende dreiging van de NAVO en de versterkte cultivering van het neonaziregime in Oekraïne. Het is geen gemakkelijke beslissing om riskante militaire maatregelen te nemen om een onvermijdelijke botsing het hoofd te bieden. In zijn toespraak op de Nationale Eenheidsdag voor historici en vertegenwoordigers van de traditionele religies van Rusland op 4 november drukte hij zichtbaar zijn afschuw en persoonlijke pijn uit over de diepe tragedie van deze botsing en over wat het Oekraïense volk overkwam: “De situatie in Oekraïne is door haar zogenaamde ‘vrienden’ zover gedreven dat zij dodelijk is geworden voor Rusland en suïcidaal voor het Oekraïense volk zelf. En we zien dit zelfs in de aard van de vijandelijkheden, wat daar gebeurt is gewoonweg schokkend. Het is net alsof het Oekraïense volk niet bestaat. Ze worden in de oven gegooid en dat is het.”

Misschien is de “voorbijgaande” terugtrekking uit Kherson geen tegenslag en kan deze zelfs worden gezien als een overwinning, een ander soort overwinning – een morele overwinning.

In zijn krachtige meesterwerk, “Oorlog en Vrede”, schildert Lev Nikolajevitsj Tolstoj de Slag bij Borodino af als het grootste voorbeeld van Russisch patriottisme… De collectieve inzet van alle betrokkenen bij de Slag bij Borodino is wat uiteindelijk het eindresultaat bereikte: ondanks al hun verliezen en de opofferende noodzaak om Moskou te evacueren en zijn hulpbronnen te verbranden – om het leger en Rusland te redden, behaalden de Russen in deze slag een morele overwinning… die uiteindelijk leidde tot de algehele overwinning van het Russische leger en de hele campagne.

“Enkele tienduizenden van de gesneuvelden lagen in verschillende houdingen en verschillende uniformen op de velden en weiden van de familie Davýdov en de horigen van de kroon – de velden en weiden waar honderden jaren lang de boeren van Borodinó, Górki, Shevárdino en Semënovsk hun oogst hadden binnengehaald en hun vee hadden geweid. Bij de verzorgingsplaatsen waren het gras en de aarde rondom zo’n drie hectare met bloed doordrenkt. Menigten mannen van verschillende wapens, gewond en niet gewond, met angstige gezichten, sleepten zich terug naar Mozháysk van het ene leger en terug naar Valúevo van het andere leger. Andere groepen, uitgeput en hongerig, gingen vooruit onder leiding van hun officieren. Anderen hielden stand en bleven vuren.” [“Oorlog en Vrede” – boek 10; hoofdstuk 39]

Dankzij het motto van opperbevelhebber Mikhail I. Koetoezov, “geduld en tijd”, kon het Russische leger zegevieren toen het in staat was de eventualiteiten van de oorlog te omarmen, in plaats van te proberen ze te kennen, en zijn soldaten zo goed mogelijk voor te bereiden op een dergelijke strijd. Hij wist dat hij, door de veldslag uit te vechten en de strategie van uitputtingsslag toe te passen, nu kon terugtrekken met het Russische leger nog intact, het herstel ervan kon leiden en de verzwakte Franse troepen kon dwingen zich nog verder van hun bevoorradingsbasis te verwijderen.

“Door lange jaren van militaire ervaring wist hij, en met de wijsheid van de leeftijd begreep hij, dat het onmogelijk is voor één man om honderdduizenden anderen te leiden die worstelen met de dood, en hij wist dat het resultaat van een veldslag niet wordt beslist door de bevelen van een opperbevelhebber, noch door de plaats waar de troepen zijn gelegerd, noch door het aantal kanonnen of het aantal afgeslachte mannen, maar door de ongrijpbare kracht die de spirit van het leger wordt genoemd, en hij hield deze kracht in de gaten en leidde haar voor zover dat in zijn macht lag.” [“Oorlog en Vrede” – boek 10; hoofdstuk 35… vetgedrukte tekst van mij].

Volgens Tolstoj: “In militaire zaken is de kracht van een leger het product van zijn massa en een onbekende x. … Die onbekende hoeveelheid x is de bezieling van het leger, dat wil zeggen, de grotere of kleinere bereidheid tot vechten en het trotseren van gevaar die gevoeld wordt door alle mannen die een leger vormen, geheel onafhankelijk van het feit of ze al dan niet vechten onder het bevel van een genie, in twee- of drielijnsformatie, met knuppels of met geweren die dertig keer per minuut herhalen. Mannen die willen vechten zullen zichzelf altijd in de meest gunstige omstandigheden plaatsen om te vechten. … De spirit van een leger is de factor die, vermenigvuldigd met de massa, de resulterende kracht oplevert. De betekenis van deze onbekende factor – de spirit van een leger – te definiëren en uit te drukken is een probleem voor de wetenschap.” [“Oorlog en Vrede” – boek 14; hoofdstuk 2]

Deze Russische benadering van oorlog opende een geheel nieuwe mogelijkheid: dat “het lot van naties” zou afhangen “niet van veroveraars, zelfs niet van legers en veldslagen, maar van iets anders.” Dat “iets anders”, legt Tolstoj uit, was in feite de bezieling van het volk en het leger, die hen ertoe bracht hun land te verbranden in plaats van het aan de Fransen te geven.

De hoogste kwaliteiten van een mens zijn volgens Tolstoj: eenvoud, vriendelijkheid en waarheid. Moraal is volgens de schrijver het vermogen om je “ik” te voelen als een deel van het universele “wij”. En Tolstoj’s helden zijn eenvoudig en natuurlijk, vriendelijk en hartelijk, eerlijk tegenover mensen en tegenover hun geweten.

Tolstoj merkt op dat, wat het geloof ook moge zijn, het “het eindige bestaan van de mens een oneindige betekenis geeft, een betekenis die niet vernietigd wordt door lijden, ontberingen of de dood”. … “Ik begreep dat geloof een kennis is van de zin van het menselijk leven ten gevolge waarvan de mens zichzelf niet vernietigt maar leeft. Geloof is de kracht van het leven. Als een mens leeft, gelooft hij ergens in. Als hij niet zou geloven dat men ergens voor moet leven, zou hij niet leven. Als hij de illusoire aard van het eindige niet ziet en erkent, gelooft hij in het eindige; als hij de illusoire aard van het eindige begrijpt, moet hij in het oneindige geloven. Zonder geloof kan hij niet leven… Om te kunnen leven moet de mens ofwel het oneindige niet zien, ofwel een zodanige uitleg van de zin van het leven hebben dat het eindige met het oneindige wordt verbonden.”

“Ik begreep dat als ik het leven en zijn betekenis wil begrijpen, ik niet het leven van een parasiet moet leiden, maar een echt leven moet leiden, en – door de betekenis te nemen die de echte mensheid aan het leven geeft en mijzelf in dat leven op te nemen – het moet verifiëren.”

Om een echte overwinning te behalen – voor een betere wereld… moeten we misschien ons denken en onze waarden herijken. Dit is inderdaad een geestelijke strijd… die niet alleen in Donetsk, Lugansk en Oekraïne wordt gevoerd. Het is nu een strijd in onszelf – wat iemands overtuigingen ook zijn… Wat heeft van betekenis voor ons? Misschien is het nodig dat ieder van ons eerst definieert wat wij “heilig” vinden in ons eigen leven.

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

Manoeuvre oorlogsvoering – Er is “iets groots” op til

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: