Wat staat er eigenlijk in de grondstoffendeal tussen de VS en Oekraïne?

Ik heb tot nu toe nog niet bericht over de ondertekening van wat in de media de “grondstoffendeal” tussen de VS en Oekraïne wordt genoemd, omdat ik eerst de reacties wilde afwachten. Wie de tekst van de overeenkomst leest, constateert namelijk dat het niet echt om een “grondstoffendeal” gaat, maar eerder om een intentieverklaring om een dergelijke overeenkomst te sluiten. De officiële naam van het verdrag luidt overigens “Overeenkomst tussen de regering van de VS en de regering van Oekraïne tot instelling van een Amerikaans-Oekraïens wederopbouwfonds”.

Wie de overeenkomst leest, constateert dat deze nauwelijks details bevat. Het gaat veeleer om een intentieverklaring, want het verdrag verwijst steeds naar een “Limited Partnership Agreement”, die niet is gepubliceerd en hoogstwaarschijnlijk nog niet eens is onderhandeld tussen de VS en Oekraïne, schrijft Thomas Röper.

In klare taal betekent dit dat de details van de eigenlijke grondstoffenovereenkomst nog open zijn. Dit doet het vermoeden rijzen dat de regering-Trump voor haar 100-dagenjubileum op zijn minst een of ander succes op het gebied van buitenlands beleid wilde laten zien en dat Zelensky hieraan tegemoet is gekomen door dit zeer vage verdrag precies op die datum te ondertekenen.

Maar laten we eens kijken wat er daadwerkelijk in het verdrag is geregeld en wat dat betekent.

De preambule

In de preambule van het nu overeengekomen verdrag hebben de verdragspartijen hun prioriteiten uiteengezet. De VS wijzen erop dat zij Oekraïne sinds februari 2022 “aanzienlijke financiële en materiële steun” hebben verleend. Er is weliswaar geen sprake meer van dat dit als een lening wordt aangemerkt, zoals de Amerikaanse regering tot nu toe had geëist, maar de verwijzing hiernaar geeft aan dat dit onderwerp bij de nog te onderhandelen details nog niet van tafel is.

Oekraïne herinnert indirect aan zijn wens om veiligheidsgaranties van de VS te krijgen door in de preambule te laten opnemen dat de VS de afstand van kernwapens door Oekraïne “erkent”.

Bovendien wordt vastgesteld dat de verdragspartijen een toekomstige toetreding van Oekraïne tot de EU niet beperken, wat betekent dat zij zich bewust zijn van het risico dat het verdrag tot problemen met de EU zal leiden. De VS zouden, zo staat er, de inspanningen van Oekraïne om conflicten met de EU en andere kredietverstrekkers te vermijden, erkennen.

Een belangrijk detail is de formulering over “vijanden” die niet mogen profiteren van de activiteiten van het opgerichte fonds voor het herstel van Oekraïne. Deze passage laat ruimte voor speculatie over wat hier precies mee bedoeld wordt. En dat de VS een overeenkomst ondertekenen waarin Rusland de facto als “vijand” wordt bestempeld, zal in Moskou ongetwijfeld aandachtig zijn gevolgd.

Het verdrag

In het verdrag wordt de procedure voor het aanvullen van het fonds door de VS nauwelijks gespecificeerd, alsof daarmee wordt gesuggereerd dat de VS al een bepaalde “kapitaalbijdrage” aan het fonds hebben gestort, wat er weer op wijst dat de eis van Trump dat Oekraïne ook de onder Biden verleende Amerikaanse steun moet terugbetalen, niet van tafel is.

In het verdrag wordt daarentegen duidelijk gesteld dat verdere militaire steun van de VS niet langer gratis zal zijn, maar zal worden gestort in het fonds. Dat Zelensky daarom slechts enkele dagen later al om nieuwe Amerikaanse luchtverdediging heeft gevraagd, die als een storting van de VS zou worden beschouwd, is dan ook niet verrassend. Maar gezien de vage bewoordingen in het akkoord zal de regering-Trump hiermee waarschijnlijk geen haast maken, zelfs als het akkoord wordt geratificeerd en daarmee in werking treedt.

De Oekraïense regering neemt in de overeenkomst tal van verplichtingen op zich om de activiteiten van het fonds te vergemakkelijken. De overeenkomst heeft voorrang op toekomstige wijzigingen in de Oekraïense wetgeving en de regering van Oekraïne verbindt zich ertoe het fonds voorwaarden te garanderen die niet slechter zijn dan vóór de desbetreffende wetswijzigingen. De inkomsten van het fonds zijn in Oekraïne en de VS niet onderworpen aan belasting of andere heffingen.

De regering van Oekraïne garandeert ook de vrije omwisseling van de inkomsten van het fonds in dollars – de valuta van het verdrag is dus niet de Oekraïense hryvnia – en onbelemmerde overmakingen naar het buitenland. De bankrekeningen en technische details moeten worden vastgelegd in de Limited Partnership Agreement, maar zullen ongetwijfeld in de VS worden gevestigd.

Belangrijk is dat er ook staat dat de omwisseling en overdracht van gelden plaatsvindt onder de bijzondere voorwaarden die zijn vastgelegd in de (blijkbaar nog niet onderhandelde) Limited Partnership Agreement, totdat er een duurzame vrede is bereikt. Achter deze clausule zouden indirecte veiligheidsgaranties voor Oekraïne kunnen schuilgaan, die gebaseerd zijn op het feit dat het fonds geen middelen naar de VS zal overmaken totdat er vrede is bereikt.

Dat het nog tientallen jaren kan duren voordat een definitief vredesakkoord wordt ondertekend, waarin ook de bijzonder omstreden territoriale kwesties moeten worden geregeld, toont eveneens aan dat de nu onderhandelde overeenkomst op cruciale punten zeer vaag blijft.

De Oekraïense regering ziet het gevaar van een ineenstorting van haar economie en heeft in het verdrag laten opnemen dat zij in geval van een “verslechtering van de betalingsbalans” (d.w.z. een begrotingstekort, een daling van de koers van de hryvnia, hoge inflatie, enz.) of de uitputting van haar goud- en deviezenreserves, de omwisseling van hryvnia in dollars zou kunnen beperken.

Uiteraard met de belofte dat de kosten en verliezen dan zullen worden vergoed, maar ook deze clausule toont aan dat veel details nog niet zijn uitgewerkt en dat het akkoord een intentieverklaring is en geen definitief verdrag.

De procedure voor de uitvoering van investeringsprojecten voor de exploitatie van de bodemschatten van Oekraïne verandert ingrijpend. Iedereen die op enigerlei wijze het recht krijgt om de ondergrond te gebruiken en/of de bijbehorende infrastructuur te ontwikkelen, is verplicht om alle nodige informatie (haalbaarheidsstudies, enz.) aan het fonds te verstrekken. Na analyse van deze gegevens kan het fonds zijn belangstelling voor het investeringsproject kenbaar maken en zijn deelname daaraan eisen. Daarbij mag de eerste investeerder aan derden geen gunstigere voorwaarden bieden dan aan het fonds, dat dus een voorkeursrecht heeft op alle grondstofprojecten in Oekraïne.

Ook hierover staat dat de precieze omschrijving van deze procedure wordt geregeld in de (nog niet onderhandelde) Limited Partnership Agreement.

Verzet in Oekraïne

De Duitse media presenteren de overeenkomst als een succes van Zelensky ten opzichte van Trump, omdat de harde bepalingen uit eerdere ontwerpen ontbreken. Zo staat er bijvoorbeeld dat de bodemschatten eigendom blijven van Oekraïne, en dat staat ook zo in de overeenkomst.

Maar wat heeft dat voor zin als Oekraïne niet meer vrij over “zijn” bodemschatten kan beschikken? In de overeenkomst staat immers ondubbelzinnig dat Oekraïne 50 procent van zijn inkomsten uit zijn bodemschatten in het fonds moet storten en dat het fonds een voorkeursrecht heeft op de exploitatie van alle Oekraïense bodemschatten.

Dat is alsof u een auto bezit en met uw buurman een overeenkomst sluit dat de auto weliswaar van u is, maar dat uw buurman mag bepalen hoe hij en anderen de auto naar eigen goeddunken gebruiken.

Dat heeft men in Oekraïne natuurlijk ook begrepen en Zelensky lijkt te vrezen dat de afgevaardigden van de Rada roet in het eten zullen gooien door de ratificatie van het akkoord te verwerpen. Zelensky heeft daarom opnieuw zijn toevlucht genomen tot openlijke dreigementen aan het parlement en de VS opgeroepen om alle Oekraïense parlementsleden die tegen ratificatie van het akkoord stemmen, een inreisverbod voor de VS op te leggen.

In het akkoord is weliswaar bepaald dat het alleen geldt voor bodemschatten die nog niet zijn geëxploiteerd en waarvoor nog geen vergunning is verleend, maar er is een achterdeurtje. In het Maidan-Oekraïne is het normaal geworden om eigendomsrechten te onteigenen. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden, bijvoorbeeld het anticorruptiebureau NABU. Als deze instantie van mening is dat een eigendomsrecht door corruptie is verkregen, kan het op bevel worden ontnomen en geveild. Ik heb hierover uitgebreid verslag gedaan in mijn boek “Das Ukraine-Kartell” (Het Oekraïne-kartel).

Bovendien ontneemt Zelensky bijvoorbeeld politieke tegenstanders simpelweg bij decreet hun eigendom door sancties tegen hen op te leggen zonder dat daar een rechtbank bij betrokken is. In Oekraïne heersen in feite willekeur, chaos en maffiamethoden.

Dat weten de Oekraïners ook, en daarom bestaat in de Rada de vrees dat Zelensky, om Trump te plezieren, op grote schaal licenties voor de exploitatie van bodemschatten zou kunnen intrekken, waardoor deze weer aan de Oekraïense staat zouden toevallen en onder de overeenkomst zouden vallen. Daarom heeft het Oekraïense parlementslid Viktoria Gryb verklaard dat het weliswaar niet mogelijk is om Oekraïense bedrijven zomaar hun vergunningen voor de winning van grondstoffen in te trekken, maar dat in sommige gevallen een herziening mogelijk is.

Zij verklaarde dat privé-eigendom voor Oekraïne een “heilige koe” is. Als vergunningen voor de exploitatie van delfstoffen en de winning van grondstoffen zonder overtredingen zijn verleend, blijven ze bij de eigenaren. Als er echter vragen rijzen of iets illegaal is geprivatiseerd, moet daar naar worden gekeken. En natuurlijk moet alles door de rechter worden beslist.

Aangezien Zelensky sinds het begin van zijn ambtsperiode heeft laten zien dat hij zich weinig aantrekt van de Oekraïense rechtbanken, waren dit slechts loze woorden.

Conflict met de EU en Groot-Brittannië onvermijdelijk

In de overeenkomst wordt er meerdere malen op gewezen dat de overeenkomst vanuit Oekraïens perspectief niet tot conflicten met de EU mag leiden. Dat heeft zijn redenen, want een soortgelijke intentieverklaring heeft de EU al in 2021 met Oekraïne ondertekend. Sterker nog, ook Groot-Brittannië heeft zich in januari in een verdrag toegang tot Oekraïense grondstoffen verzekerd. Een conflict is dus onvermijdelijk als Zelensky de Oekraïense bodemschatten aan drie verschillende contractpartners heeft beloofd.

Alle drie de overeenkomsten hebben één ding gemeen: het zijn algemeen geformuleerde intentieverklaringen. Als het in de toekomst dus om de details gaat, zal er waarschijnlijk een harde strijd losbarsten, omdat het om gigantische bedragen gaat waar Brussel, Londen en Washington om strijden.

De strijd om “waarden”

Deze ontwikkelingen laten zien dat Oekraïne door zijn bondgenoten wordt afgeslacht en geplunderd. Ze zijn al begonnen met de verdeling van de buit van hun oorlog tegen Rusland. Als er echter niet snel een duurzame vrede komt, die tot nu toe vooral door de EU met alle macht wordt tegengehouden, zou er uiteindelijk een situatie kunnen ontstaan waarin er niets meer te verdelen valt.

Dat is waarschijnlijk een van de redenen waarom Trump zo geïnteresseerd is in vrede, dat hij zelfs bereid is de Russische gebiedsveroveringen te accepteren. Trump heeft begrepen dat als de oorlog nog lang voortduurt, er van Oekraïne niet veel meer overblijft om zich te verrijken.

Westerse politici beweren altijd dat het in Oekraïne om westerse ‘waarden’ gaat. De ontwikkelingen laten zien dat het inderdaad om waarden gaat. Maar om zeer tastbare waarden, die ook in het verdrag tussen de VS en Oekraïne zijn opgenomen. De waarden waar het niet langer collectieve Westen in Oekraïne echt om geeft, zijn volgens het verdrag:

“Gebieden, reserves en afzettingen op het grondgebied van Oekraïne van aluminium, antimoon, arseen, bariet, beryllium, bismut, cerium, cesium, chroom, kobalt, koper, dysprosium, erbium, europium, fluor, fluorgoud, fluorgoudgrafiet, hafnium, holmium, indium, iridium, lanthaan, lithium, lutetium, magnesium, mangaan, neodymium, nikkel, niobium, palladium, platina, kalium, praseodymium, rhodium, rubidium, ruthenium, samarium, scandium, tantaal, Tellurium, Terbium, Thulium, Tin, Titanium, Wolfraam, Uranium, Vanadium, Ytterbium, Yttrium, Zink, Zirkonium, Olie, Aardgas (inclusief vloeibaar aardgas) en andere mineralen of koolwaterstoffen die anderszins door de opdrachtgevers zijn overeengekomen.”

Nu weten we eindelijk officieel waar het Westen in Oekraïne echt om gaat.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Oekraïne en de Amerikaanse mineralendeal

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: