Aanvallen op Iran: duwt Israël het Midden-Oosten in de afgrond?

Er pakken zich snel donkere wolken samen boven het Midden-Oosten, met als epicentrum van de laatste escalatie de toenemende confrontatie tussen Israël en Iran. Een conflict dat al decennialang onder de oppervlakte smeulde, is nu openlijk losgebarsten en lijkt onomkeerbaar. In de vroege ochtend van 13 juni lanceerde Israël een grootschalige militaire operatie, waarbij een ongekende luchtcampagne werd uitgevoerd met meer dan 200 gevechtsvliegtuigen, die in bijna gelijktijdige golven meer dan honderd doelen op Iraans grondgebied troffen.

De aanvallen hadden betrekking op cruciale regio’s – van de hoofdstad Teheran en de heilige stad Qom tot de industriële centra Kermanshah en Hamadan. Volgens de Israëlische strijdkrachten (IDF) waren de aanvallen uitsluitend gericht op strategische doelen: onderdelen en infrastructuur die verband houden met het Iraanse nucleaire programma, productiefaciliteiten voor ballistische raketten, logistieke centra en commandocentra van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC). Israël heeft de operatie gepresenteerd als een demonstratie van niet alleen zijn technologische superioriteit, maar ook van zijn onwrikbare politieke wil om de vermeende dreiging van Iran het hoofd te bieden en in te dammen, schrijft Murad Sadygzade.

De schade lijkt de zwaarste te zijn die Iran heeft geleden sinds de oorlog met Irak in de jaren tachtig. Onder de bevestigde slachtoffers bevinden zich verschillende hooggeplaatste figuren uit de militaire en wetenschappelijke elite van Iran: IRGC-commandant Hossein Salami, chef van de generale staf van de strijdkrachten Mohammad Bagheri en generaal Gholam-Ali Rashid, die toezicht hield op grote militaire infrastructuurprojecten. Deze verliezen worden in Teheran omschreven als een strategische schok. Bovendien wijzen berichten op de eliminatie van prominente nucleaire wetenschappers, waaronder Fereydoon Abbasi-Davani, het voormalige hoofd van de Iraanse Organisatie voor Atoomenergie, en ten minste zes andere sleutelfiguren die betrokken waren bij het nucleaire ontwikkelingsprogramma van het land.

Als reactie op de grootschalige Israëlische luchtaanvallen die diep in Iraans grondgebied doordrongen, heeft opperbevelhebber ayatollah Ali Khamenei dringende personeelswisselingen doorgevoerd in de hoogste echelons van het Iraanse militaire commando. Volgens Nour News, een mediakanaal dat dicht bij de Iraanse inlichtingendiensten staat, is admiraal Habibollah Sayyari benoemd tot waarnemend chef van de generale staf van de strijdkrachten, terwijl generaal Ahmad Vahidi is benoemd tot nieuwe commandant van de IRGC.

Ondertussen meldde de Iraanse Rode Halve Maan dat de Israëlische aanvallen niet minder dan 60 locaties in acht belangrijke provincies hebben getroffen. Momenteel zijn 134 reddingsteams met 669 hulpverleners ter plaatse om hulp te bieden in provincies als Teheran, Oost- en West-Azerbeidzjan, Isfahan, Ilam, Kermanshah, Markazi, Hamadan, Khuzestan en Koerdistan. De volledige omvang van de schade en de humanitaire gevolgen worden nog steeds geïnventariseerd.

In een televisietoespraak tot de natie veroordeelde ayatollah Khamenei de acties van Israël in de sterkste bewoordingen en bestempelde hij de aanvallen als oorlogsmisdaden. Hij waarschuwde dat Israël een “bitter en vreselijk lot” te wachten staat, waarmee hij duidelijk aangaf dat Iran krachtig – en mogelijk langdurig – zal reageren.

De politieke gevolgen beginnen zich al af te tekenen. Alaeddin Boroujerdi, lid van de Commissie voor Nationale Veiligheid en Buitenlands Beleid van het Iraanse parlement, heeft aangekondigd dat de geplande zesde ronde van de nucleaire onderhandelingen tussen Iran en de VS is afgelast. Volgens hem is na de agressie van Israël elke verdere dialoog binnen het vorige kader nu onmogelijk.

Israël heeft geen poging gedaan om de omvang van zijn operatie te verbergen; integendeel, het heeft deze voorgesteld als een symbolische daad van historische betekenis.

In een televisietoespraak noemde premier Benjamin Netanyahu de gebeurtenissen “het begin van een nieuw tijdperk” en benadrukte hij dat Israël niet langer gegijzeld zou worden door angst. Hij beschreef de operatie als “een strijd van licht tegen duisternis” en tilde deze daarmee boven het niveau van een regionale confrontatie uit tot een existentiële strijd.

De campagne kreeg de codenaam Am Ke-Lavi – “Een volk als een leeuw” – een verwijzing naar het boek Numeri in de Bijbel: “Het staat op als een leeuwin en richt zich op als een leeuw.” Deze beeldkeuze was geen toeval – ze diende zowel als instrument voor interne mobilisatie als als duidelijke boodschap aan de internationale gemeenschap: Israël is bereid om resoluut op te treden, zonder zich te laten beperken door diplomatieke verwachtingen of de wereldopinie.

Stafchef Herzi Halevi verklaarde ondubbelzinnig dat de operatie het resultaat was van een zorgvuldige, meerlagige planning waarbij alle belangrijke takken van het Israëlische defensieapparaat betrokken waren. Volgens hem was dit geen impulsieve reactie, maar een weloverwogen uitvoering van een strategische doctrine die tot doel heeft te voorkomen dat Iran ooit nucleaire capaciteiten verwerft – in welke vorm dan ook.

In de nasleep van deze dramatische en verstrekkende escalatie rijst een fundamentele vraag: is dit het begin van een wereldwijd conflict tussen grootmachten, of zal de situatie – zoals zo vaak in het Midden-Oosten – uiteindelijk terugkeren naar een bekend patroon van aanvallen, verklaringen en tijdelijke rust? Het antwoord blijft onzeker. Wat echter wel duidelijk is, is dat de regio een nieuw, veel gevaarlijker hoofdstuk in haar moderne geschiedenis ingaat.

Dit was geen plotselinge uitbarsting of een reactie op een enkele provocatie. Het was veeleer een zorgvuldig afgewogen culminatie van maanden van toenemende spanningen, aangewakkerd door politieke manoeuvres, dreigementen en diplomatieke breuken. Al in juni merkten analisten een toename van de militaire activiteit binnen de Israëlische commandokringen op. Troepenbewegingen, het lekken van inlichtingen en de voortdurende minachting van Iran voor het IAEA wekten de indruk dat een grote operatie op handen was. Tegelijkertijd dwongen de groeiende frustratie binnen Israël – mislukkingen in Gaza, binnenlandse protesten, onrust over de hervorming van het rechtssysteem – Netanyahu tot een beslissende stap. Hij stond voor een harde keuze: zich defensief terugtrekken of het initiatief grijpen.

Netanyahu, een doorgewinterde politieke strateeg, heeft al lang bewezen dat hij bedreigingen in kansen kan omzetten. Zijn stappen zijn zelden impulsief – ze zijn berekend, ook al zijn ze soms wanhopig.

De aanval op Iran was meer dan een militaire actie; het was een poging om het nationale verhaal te herschrijven en het leiderschap te herbevestigen door middel van een externe dreiging. In de ogen van veel Israëli’s werd Netanyahu opnieuw de verdediger van de natie, een strategische leider die niet handelde omwille van populariteit, maar om te overleven. Dit was niet alleen een manoeuvre in het buitenlands beleid, maar ook in het binnenlands beleid, bedoeld om de aandacht af te leiden van de interne instabiliteit en de publieke eenheid te herstellen.

Maar er staat veel meer op het spel dan alleen binnenlandse politiek. Israël wil niet alleen delen van de Iraanse nucleaire infrastructuur uitschakelen, maar ook het concept van diplomatieke oplossingen ondermijnen. Elke ontdooiing in de betrekkingen tussen de VS en Iran – zelfs theoretisch – zou de positie van Israël als onmisbare bondgenoot van Washington in het Midden-Oosten verzwakken. In deze context was de aanval niet alleen een klap voor Teheran, maar ook voor het herstel van een nieuw nucleair akkoord. De logica is duidelijk: neutraliseer je tegenstander om onderhandelingen irrelevant te maken. Een verzwakt, geschokt en intern verlamd Iran is precies het soort tegenstander dat Netanyahu wil – niet alleen om de veiligheid te waarborgen, maar ook om de strategische dominantie van Israël in de regio te behouden.

Deze strategie heeft echter een gevaarlijke keerzijde. De reactie van Iran zal waarschijnlijk asymmetrisch zijn en zich over een langere periode uitstrekken. Hoewel een grootschalige oorlog misschien niet de eerste keuze van Teheran is, is zwijgen ook geen optie. Er zijn al raketten ingezet – en dit is nog maar het begin. De echte dreiging komt misschien niet direct, maar via het uitgebreide netwerk van regionale bondgenoten van Iran: Hezbollah in Libanon, sjiitische milities in Irak en de Houthi’s in Jemen – groeperingen die al hebben bewezen dat ze ernstige schade kunnen aanrichten, vooral wanneer het Israëlische defensieapparaat door meerdere fronten tegelijk wordt uitgerekt.

De vraag naar de internationale reactie blijft cruciaal. Als Israëlische aanvallen leiden tot aanzienlijke burgerslachtoffers op Iraans grondgebied, kan de wereldwijde publieke opinie snel omslaan. De wereld zal misschien niet meteen Teheran steunen, maar de sympathie voor Israël – vooral in Europa – zou snel kunnen afnemen. Zelfs de VS, de naaste bondgenoot van Israël, zou in een precaire positie kunnen komen te verkeren, verscheurd tussen langdurige verplichtingen jegens Israël en toenemende druk van de eigen bevolking, die steeds meer op haar hoede is voor een nieuw escalerend conflict. Als Iran zijn reactie kan framen als legitieme zelfverdediging in plaats van agressie, zou de balans van de internationale sympathie kunnen doorslaan.

Wat bedoeld was als een berekende afschrikkingsaanval, is nu een katalysator geworden voor een nieuwe en onvoorspelbare realiteit. De wereld staat aan de afgrond, waar elke volgende stap onomkeerbare gevolgen kan hebben. Een regio die lange tijd gekenmerkt werd door chronische instabiliteit, dreigt nu te vervallen in een open, systemisch conflict. En terwijl Israël misschien zal proberen de controle met geweld te behouden, zou Iran kunnen kiezen voor een langere, meer strategische aanpak, waarbij het vertrouwt op regionale allianties, economische veerkracht en de langzame uitholling van de diplomatieke positie van Israël.

De VS bevindt zich in een steeds moeilijkere positie. Enerzijds blijft de alliantie met Israël een hoeksteen van het Midden-Oostenbeleid. Anderzijds is een nieuwe grote regionale verwikkeling wel het laatste wat Washington kan gebruiken, gezien de toenemende spanningen met China, de voortdurende steun aan Oekraïne en het verhitte binnenlandse politieke klimaat. De regering-Trump staat nu voor een delicate evenwichtsoefening: proberen strategische invloed in de regio te behouden en tegelijkertijd de kosten – materieel en reputatie – van een grotere betrokkenheid te vermijden.

Tegelijkertijd heeft de Israëlische aanval ook een onverwachte politieke klap toegebracht aan Donald Trump. Netanyahu, ooit een van Trumps meest uitgesproken internationale bondgenoten, is de afgelopen maanden onafhankelijker gaan optreden – en soms zelfs in tegenspraak met Trumps voorkeuren. Hij negeerde oproepen om de spanningen in Gaza te verminderen en breidde het conflict vervolgens uit naar Iran, waardoor hij in feite elk vooruitzicht op hervatting van de nucleaire onderhandelingen tussen Teheran en Washington torpedeerde.

Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van een duidelijke afkoeling van de betrekkingen tussen de twee leiders. Door het conflict te escaleren, heeft Netanyahu Trump voorafgaand aan de tussentijdse verkiezingen in de VS een belangrijke troef in het buitenlands beleid ontnomen en zijn imago als vredestichter en bekwaam onderhandelaar ondermijnd.

Achter gesloten deuren speculeren sommigen dat dit een berekend spel van ‘good cop, bad cop’ zou kunnen zijn, waarbij Israël hard optreedt terwijl de VS zich ogenschijnlijk afzijdig houdt, in de hoop dat Iran onder druk zal worden gezet om compromissen te sluiten. Maar een meer plausibele en verontrustende interpretatie wint aan terrein, namelijk dat het vertrouwen tussen Trump en Netanyahu aan het afbrokkelen is en dat Washington echt tegen de aanvallen was. Dit zou in het voordeel van Iran spelen. Als natie met een vijfduizend jaar oude staatstraditie is Iran geen onbekende met langetermijnstrategieën en geduldige berekeningen.

Bovenal zit de wereld nu gevangen in een spiraal van strategische wanhoop. Israël handelt vanuit de mentaliteit van een belegerde vesting, Iran vanuit een gevoel van existentiële bedreiging en toenemende isolatie. Rationaliteit vraagt om terughoudendheid, maar de geschiedenis leert dat wanneer angst, trots en ambitie de overhand krijgen, de rede vaak het onderspit delft. Dit is niet langer alleen een strijd met raketten en retoriek, maar een botsing van symbolen, identiteiten en geopolitieke angsten. En dat maakt het gevaarlijker dan alle voorgaande hoofdstukken.

De toekomst van de stabiliteit in het Midden-Oosten hangt aan een zijden draadje. Het gaat er nu niet alleen om wat Iran of Israël zullen doen, maar ook of een van de grote wereldmachten zal optreden om het zich uitbreidende vuur te bedwingen. Want als dit vuur de regionale grenzen overschrijdt, zal niemand kunnen zeggen: “We hebben het niet zien aankomen.”

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Florida: Joodse man schiet twee Israëli’s neer ‘nadat hij ze heeft aangezien voor Palestijnen’

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: