Trump hakt de bijl in een ontrafelende wereldorde – maar er zijn kansen te midden van de onrust

De ”shock” van Trump – zijn ‘deconcentratie’ van Amerika van het dienen als spil in de naoorlogse ‘orde’ via de dollar – heeft een diepe kloof teweeggebracht tussen enerzijds diegenen die enorm hebben geprofiteerd van de status-quo en anderzijds de MAGA-factie die de status-quo als nadelig – zelfs als een existentiële bedreiging – voor de Amerikaanse belangen zijn gaan beschouwen. De partijen zijn vervallen in bittere, beschuldigende polarisatie.

Het is een van de ironieën van het moment dat president Trump en rechtse Republikeinen erop staan om de voordelen van de status van Reserve Currency (reservevaluta), die de VS juist de golf van inkomende wereldwijde besparingen heeft gebracht waardoor de VS het unieke privilege heeft om geld bij te drukken, zonder nadelige gevolgen, te decimeren als een “resource curse”: tot nu dan! Het lijkt erop dat schuldniveaus er eindelijk toe doen, zelfs voor de Leviathan, schrijft Alastair Crooke.

Vice-president Vance vergelijkt de reservevaluta nu met een “parasiet” die de substantie van zijn “gastheer” – de Amerikaanse economie – heeft weggevreten door een overgewaardeerde dollar te forceren.

Voor alle duidelijkheid, president Trump geloofde dat hij geen keuze had: of hij kon het bestaande paradigma omverwerpen, ten koste van aanzienlijke pijn voor veel van degenen die afhankelijk zijn van het gefinancialiseerde systeem, of hij kon de gebeurtenissen hun weg laten kronkelen naar een onvermijdelijke Amerikaanse economische ineenstorting. Zelfs degenen die het dilemma waar de VS voor staat begrepen, waren toch enigszins geschokt door de zelfingenomen brutaliteit van hem om eenvoudigweg “de wereld importheffingen op te leggen.”

De acties van Trump (zoals velen beweren) waren noch ‘spontaan’, noch grillig. De ‘importheffingenoplossing’ was de afgelopen jaren van tevoren voorbereid door zijn team en vormde een integraal onderdeel van een complexer raamwerk – een raamwerk dat de schuldvermindering en inkomenseffecten van importheffingen aanvulde met een programma om de terugkeer van verdwenen productie-industrie naar Amerika af te dwingen.

Deze gok van Trump kan al dan niet slagen: het riskeert een grotere financiële crisis, omdat de financiële markten te veel schulden hebben en kwetsbaar zijn. Maar wat duidelijk is, is dat de deconcentratie van Amerika die zal volgen uit zijn grove dreigementen en vernedering van wereldleiders uiteindelijk een tegenreactie zal veroorzaken, zowel in de relaties met de VS als in de wereldwijde bereidheid om Amerikaanse activa (zoals Amerikaanse schatkistpapieren) te blijven bezitten. China’s trotseren van Trump zal een ’toon’ zetten, zelfs voor degenen die niet China’s ‘gewicht’ hebben.

Waarom zou Trump dan zo’n risico nemen? Simplicius merkt op dat achter de stoutmoedige acties van Trump een harde realiteit schuilgaat waarmee veel MAGA-aanhangers worden geconfronteerd:

“het blijft onbetwistbaar dat de Amerikaanse beroepsbevolking is aangetast door de drievoudige dreiging van massale migratie; algemene anomie onder werknemers als gevolg van cultureel verval – en in het bijzonder door de massale vervreemding en ontrechting van conservatief denkende mannen. Deze factoren hebben sterk bijgedragen aan de huidige crisis van twijfel over het vermogen van de ‘Amerikaanse industrie’ om ooit terug te keren naar een schijn van haar vroegere glorie, ongeacht hoe hard Trump met de bijl hakt in de ontrafelende ‘Wereldorde’.”

Trump voert een revolutie uit om deze realiteit om te keren – een einde aan de Amerikaanse anomie – door (naar Trump hoopt) de Amerikaanse industrie terug te brengen.

Er is een stroming in de westerse publieke opinie – “geenszins beperkt tot intellectuelen,” noch tot Amerikanen alleen – die wanhoopt over het ‘gebrek aan wil’ van hun eigen land, of het onvermogen om te doen wat gedaan moet worden – de slapte en de ‘crisis van bekwaamheid’. Deze mensen verlangen naar een leiderschap dat harder en besluitvaardiger wordt verondersteld – een verlangen naar onbeperkte macht en meedogenloosheid.

Een hooggeplaatste Trump-aanhanger verwoordt het brutaal: “We staan nu op een heel belangrijk buigpunt. Als we ‘The Big Ugly’ met China tegemoet treden, kunnen we ons geen verdeelde loyaliteit veroorloven… Het is tijd om gemeen te worden, bruut, hardvochtig gemeen. Delicate gevoeligheden moeten worden weggevaagd als een veer in een orkaan.”

Het is geen verrassing dat, in de algemene context van westers nihilisme, een mentaliteit die macht en meedogenloze technocratische oplossingen bewondert – bijna meedogenloosheid omwille van zichzelf – de overhand kan krijgen. Let op – we gaan allemaal een turbulente toekomst tegemoet.

De economische ontrafeling van het Westen is nog gecompliceerder geworden door de vaak tegenstrijdige uitspraken van Trump. Misschien hoort het bij zijn repertoire, maar toch roept de lukrake houding de gedachte op dat niets betrouwbaar is; niets is constant.

Volgens ‘insiders’ van het Witte Huis heeft Trump alle remmingen verloren als het gaat om gedurfde acties: “Hij is op het hoogtepunt van gewoon geen f**k er meer om geven,” vertelde een Witte Huis-functionaris die bekend is met het denken van Trump aan de Washington Post:

“Slechte nieuwsberichten? Hij geeft er geen f**k om. Hij gaat doen wat hij gaat doen. Hij gaat doen wat hij beloofd heeft tijdens de campagne.”

Wanneer een deel van de bevolking van een land wanhoopt over het “gebrek aan wil” of onvermogen van hun eigen land om “te doen wat gedaan moet worden,” stelt Aurelian, beginnen ze zich van tijd tot tijd emotioneel te identificeren met een ‘Ander Land’, waarvan wordt aangenomen dat het harder en besluitvaardiger is. Op dit specifieke moment is “de mantel” van het zijn van “een soort Nietzscheaanse superheld – voorbij overwegingen van goed en kwaad… op Israël terechtgekomen” – tenminste voor een invloedrijke laag van zowel de Amerikaanse als de Europese beleidsmakers. Aurelian gaat verder,

“Israël, wiens combinatie van een oppervlakkig westers aandoende samenleving met stoutmoedigheid, meedogenloosheid en een totale minachting voor het internationale recht en mensenlevens, voor velen opwindend was en een model voor navolging is geworden. Westerse steun voor Israël in Gaza is veel logischer als je beseft dat westerse politici en delen van de intellectuele klasse heimelijk de meedogenloosheid en wreedheid van Israëls oorlog bewonderen.”

Maar ondanks de ontwrichting en de pijn die de Amerikaanse ‘ommekeer’ heeft veroorzaakt, is het toch ook een enorme kans – een kans om over te schakelen op een alternatief maatschappelijk paradigma dat verder gaat dan het neoliberale financialisme. Dit werd tot nu toe uitgesloten door de elite die vasthield aan EIGA (er is geen alternatief). Nu staat de deur op een kier.

Karl Polyani stelde in zijn Grote Transformatie (zo’n 80 jaar geleden gepubliceerd) dat de enorme economische en sociale transformaties waarvan hij tijdens zijn leven getuige was geweest – het einde van de eeuw van “relatieve vrede” in Europa van 1815 tot 1914 en de daaropvolgende afdaling naar economische onrust, fascisme en oorlog, die ten tijde van de publicatie van het boek nog steeds aan de gang was – slechts één overkoepelende oorzaak hadden:

Vóór de 19e eeuw, benadrukte Polyani, was de menselijke ‘manier van zijn’ (economie als een organisch onderdeel van de samenleving) altijd ‘ingebed’ in de samenleving en ondergeschikt geweest aan lokale politiek, gewoonten, religie en sociale relaties; d.w.z. ondergeschikt aan een beschavingscultuur. Het leven werd niet als afzonderlijk behandeld; niet gereduceerd tot afzonderlijke bijzonderheden, maar werd gezien als onderdelen van een organisch geheel – dat wil zeggen, van het Leven zelf.

Het postmoderne nihilisme (dat afdaalde in het ongereguleerde neoliberalisme van de jaren 1980) zette deze logica op zijn kop. Als zodanig vormde het een ontologische breuk met een groot deel van de geschiedenis. Niet alleen scheidde het op kunstmatige wijze de ‘economie’ van de politieke en ethische ‘manier van zijn’, maar de open vrijhandelseconomie (in de formulering van Adam Smith) eiste ook dat de samenleving ondergeschikt werd gemaakt aan de abstracte logica van de zelfregulerende markt. Voor Polanyi betekende dit “niets minder dan het runnen van een gemeenschap als een aanvulling op de markt,” en niets meer.

Het antwoord was – duidelijk – om van de samenleving weer het dominante deel te maken van een uitgesproken menselijke gemeenschap; d.w.z. die betekenis krijgt door een levende cultuur. In deze zin benadrukte Polanyi ook het territoriale karakter van soevereiniteit – de natiestaat als soevereine voorwaarde voor de uitoefening van democratische politiek.

Polanyi zou hebben betoogd dat, zonder een terugkeer naar het Leven zelf als de centrale spil van de politiek, een gewelddadige terugslag onvermijdelijk was. Is zo’n terugslag wat we vandaag de dag zien?

Op een conferentie van Russische industriëlen en ondernemers, op 18 maart 2025, verwees Poetin precies naar een ‘Nationale Economie’ als alternatieve oplossing voor Rusland. Poetin benadrukte zowel de opgelegde belegering van de staat als het Russische antwoord daarop – een model dat waarschijnlijk door een groot deel van de wereld zal worden overgenomen.

Het is een manier van economisch denken die al wordt toegepast door China, dat al anticipeerde op de importheffingen-aanval van Trump.

Poetins toespraak – metaforisch gesproken – is de financiële tegenhanger van zijn toespraak op het Munich Security Forum in 2007, waar hij de militaire défie van de ‘collectieve NAVO’ accepteerde. Vorige maand ging hij echter verder – Poetin verklaarde duidelijk dat Rusland de uitdaging van de financiële orde van de Anglo ‘open economie’ had aanvaard.

Poetins toespraak was in één opzicht niet echt nieuw – het was de verschuiving van het model van de ‘open economie’ naar de ‘nationale economie’.

De ‘Nationale Economische School’ (van de negentiende eeuw) stelde dat de analyse van Adam Smith, die sterk gericht was op individualisme en kosmopolitisme, de cruciale rol van de nationale economie over het hoofd zag.

Het resultaat van een algemene vrijhandel zou geen universele republiek zijn, maar, integendeel, een universele onderwerping van de minder ontwikkelde naties aan de overheersende productie- en handelsmachten. De voorstanders van een nationale economie bestreden de open economie van Smith met een ‘gesloten economie’ om opkomende industrieën te laten groeien en concurrerend te worden op het wereldtoneel.

“Maak je geen illusies: Er is niets buiten deze realiteit,” waarschuwde Poetin de verzamelde Russische industriëlen in maart 2025. “Maak je geen illusies,” zei hij tegen de afgevaardigden:

“Sancties en beperkingen zijn de realiteit van vandaag – samen met een nieuwe spiraal van economische rivaliteit die al ontketend is.”

“Sancties zijn geen tijdelijke of gerichte maatregelen; ze vormen een mechanisme van systemische, strategische druk tegen onze natie. Ongeacht mondiale ontwikkelingen of verschuivingen in de internationale orde zullen onze concurrenten voortdurend proberen Rusland in te perken en zijn economische en technologische capaciteiten te verminderen.”

“Je moet niet hopen op volledige vrijheid van handel, betalingen en kapitaaltransfers. Je moet niet rekenen op westerse mechanismen om de rechten van investeerders en ondernemers te beschermen… Ik heb het niet over rechtssystemen – die bestaan gewoon niet! Ze bestaan daar alleen voor zichzelf! Dat is de truc. Begrijp je dat?!”

Onze [Russische] uitdagingen bestaan, “ja,” zei Poetin; “maar die van hen zijn er ook in overvloed. De westerse dominantie glijdt weg. Nieuwe centra van wereldwijde groei nemen een centrale plaats in.”

Deze uitdagingen zijn niet het ‘probleem’; ze bieden juist kansen, stelde Poetin: “We zullen prioriteit geven aan binnenlandse productie en de ontwikkeling van technologische industrieën. Het oude model is voorbij. De olie- en gasproductie zal slechts een aanvulling zijn op een grotendeels intern circulerende, zelfvoorzienende ‘echte economie’, waarvan energie niet langer de drijvende kracht is. We staan open voor westerse investeringen – maar alleen op onze voorwaarden – en de kleine ‘open’ sector van onze anders gesloten, zelfcirculerende reële economie zal natuurlijk nog steeds handel drijven met onze BRICS-partners.”

Rusland keert terug naar het model van de nationale economie, impliceerde Poetin. “Dit maakt ons bestand tegen sancties en tarieven. Rusland is ook bestand tegen aansporing – zelfvoorzienend zijn in energie en grondstoffen,” zei Poetin. Een duidelijk alternatief economisch paradigma in het licht van een ontrafelende wereldorde.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Europa wordt geconfronteerd met een MAGA ‘vibe-shift’ nu Trump naar zijn hoofddoel gaat – The Global Reset

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: