De psychologie van de nabootsingsbesmetting tijdens de pandemie

Mijn vriendin en collega Dr. Mary Talley Bowden stelde onlangs deze belangrijke vraag, die veel mensen tijdens de pandemie voor een raadsel heeft gesteld: “Een vriend van mij vanaf mijn vijfde jaar wil nu niets meer met mij te maken hebben vanwege mijn covidstandpunten. Ik weet dat wij dit allemaal hebben meegemaakt. @akheriaty kunt u de psychopathologie verklaren?”

Ik stel voor dat twee verklaringen uit de sociale psychologie – de massavormingstheorie van Mattias Desmet en de nabootsingsbesmettingstheorie van Rene Girard – helpen om deze vraag te beantwoorden. Deze twee theorieën komen ook een heel eind in de verklaring van enkele van de meer raadselachtige gedragingen die wij tijdens de COVID-19 pandemie hebben zien opduiken, schrijft Dr. Aaron Kheriaty.

De eerste theorie, massavormingshypnose, werd onder de aandacht van het publiek gebracht toen mijn vriend Robert Malone die kort samenvatte op de podcast van Joe Rogan. Het internet ontplofte toen mensen zochten om meer over het concept te weten te komen. De technische opperheren van Google grepen in om informatie over de theorie te begraven wanneer mensen zochten op “massavorming”. Dit interview bracht Malone in een permanente Twitter-gevangenis en bracht de furiën over Rogan.

Maar de theorie van Desmet is gebaseerd op een corpus van degelijke sociale theorie en psychologie dat zich in de afgelopen honderd jaar heeft opgestapeld. Zoals professor Desmet van de Universiteit van Gent heeft beschreven, accepteren mensen, onder omstandigheden van massavorming, een narratief niet omdat het waar is, maar omdat het een sociale band versterkt die zij hard nodig hebben.

Massavorming (of groepsvorming) ontstaat in een samenleving onder zeer specifieke voorwaarden. De eerste voorwaarde is dat mensen een gebrek aan verbondenheid met andere mensen ervaren, een gebrek aan zinvolle sociale banden. Denk aan de eenzaamheidsepidemie die verergerd werd door de lockdowns. Onze enige banden waren virtueel, een verarmde vervanging voor echte menselijke verbondenheid.

De tweede voorwaarde is een gebrek aan zin in het leven, dat rechtstreeks voortvloeit uit het gebrek aan verankering in sociale netwerken, familiaal, professioneel, religieus, enzovoort. Desmet zei met betrekking tot deze verbondenheid dat Gallup peilingen in 2017 uitwezen dat 40 procent van de mensen hun baan als volkomen zinloos ervaart, terwijl nog eens 20 procent een sterk gebrek aan betekenis in hun werk rapporteert. Slechts 13 procent vond zijn werk zinvol.

Andere sociale theoretici, van Max Weber tot Émile Durkheim, hebben deze tendens naar sociale atomisering en verlies van de religieuze dimensie in de afgelopen twee eeuwen in het Westen gedocumenteerd. Massavorming komt dus vaker voor in de 19e en 20e eeuw, toen een mechanistische kijk op de mens en de wereld begon te overheersen.

De derde voorwaarde voor massavorming is een hoog niveau van vrij zwevende angst bij de bevolking. Men heeft geen studies, grafieken en diagrammen nodig – al zijn die er nu genoeg – om deze toestand tijdens de pandemie wereldwijd aan te tonen. Vrij zwevende angst is een vorm van angst die niet op een bepaald voorwerp of een bepaalde situatie gericht is. Als ik bang ben voor slangen, weet ik waar ik bang voor ben, en dus kan ik dat beheersen door niet naar de reptielenafdeling van de dierentuin te gaan en niet in de woestijn te wandelen.

Vrij zwevende angst, zoals de angst die veroorzaakt wordt door een onzichtbaar virus, is uiterst onverdraaglijk omdat men niet over de middelen beschikt om die angst te moduleren of te beheersen. Mensen die chronisch in deze toestand vastzitten, zijn wanhopig op zoek naar een middel om eraan te ontsnappen. Zij voelen zich hulpeloos, omdat zij niet weten wat zij moeten vermijden of ontvluchten om deze aversieve geestestoestand te beheersen.

De vierde toestand, die uit de eerste drie volgt, is een hoog niveau van frustratie en agressie bij de bevolking. Als de mensen het gevoel hebben dat zij sociaal losgekoppeld zijn, dat hun leven geen zin heeft of geen betekenis heeft (misschien omdat zij onder de omstandigheden van lockdown niet kunnen werken of naar school gaan) of dat zij worden belaagd door vrij zwevende angst en psychisch leed zonder duidelijke oorzaak, dan zullen zij zich ook gefrustreerd en boos voelen. En het zal moeilijk zijn om te weten waar zij deze woede op moeten richten, dus zoeken de mensen een voorwerp waaraan zij hun angst en frustratie kunnen verbinden.

Als de mensen in deze omstandigheden verkeren, wordt er via de massamedia een narratief naar voren geschoven dat een voorwerp van angst aangeeft en een strategie aanreikt om met dit voorwerp om te gaan. Maar dit is zeer gevaarlijk: de mensen worden opmerkelijk bereid om deel te nemen aan een strategie om het in het narratief aangegeven voorwerp van angst uit te sluiten of zelfs te vernietigen.

Omdat veel mensen collectief aan deze strategie deelnemen, ontstaat er een nieuw soort sociale band – een nieuwe solidariteit. De nieuwe sociale band brengt de mensen van een zeer aversieve mentale toestand tot een bijna euforische opluchting, die hen aanspoort deel te nemen aan de vorming van een sociale massa. De mensen beginnen zich weer met elkaar verbonden te voelen, en lossen zo een deel van de crisis op.

Het leven met deze gemeenschappelijke band begint zin te krijgen, en lost het probleem van de betekenis op door zich te verenigen tegen het voorwerp van angst, wat ook een uitlaatklep biedt voor hun frustratie en agressie. Maar de pseudo-solidariteit van de massa is dus altijd gericht tegen een gestigmatiseerde buitengroep; hun gemeenschappelijke band is gecementeerd door woede en afkeer.

De mensen slikken het narratief, zelfs wanneer het absurd wordt en geen verband meer houdt met de feiten ter plaatse, niet omdat zij in het narratief geloven, maar juist omdat het een sociale band schept die zij niet willen opgeven. Net als in hypnose wordt hun gezichtsveld buitensporig vernauwd, uitsluitend gericht op de elementen van het aanvaarde narratief.

Zij kunnen zich vaag bewust zijn van nevenschade of tegenstrijdige feiten, maar die hebben weinig of geen cognitief of emotioneel effect – bewijzen doen er gewoon niet meer toe.

De woede van de nieuwe sociale massa wordt juist gericht tegen de mensen die niet aan de massavorming willen deelnemen, die de basis voor de nieuwe sociale band verwerpen.

Maandenlang, met prominente figuren van de president tot volksgezondheidsfunctionarissen die de “pandemie van de ongevaccineerden” beklaagden, werd het duidelijk wie het aangewezen doelwit was: degenen die sociale distantie, het dragen van maskers, vaccinatie of andere COVID-19 maatregelen weigerden.

Voor de massa die zich rond deze maatregelen schaart, worden het rituele gedragingen die de sociale band verstevigen.

Deelname aan het ritueel, dat pragmatische voordelen ontbeert en offers vergt, toont aan dat het collectief hoger staat dan het individu. Voor dit deel van de bevolking maakt het niet uit of de maatregelen absurd zijn.

Denk bijvoorbeeld aan een restaurant binnenlopen met een masker op en dat afzetten zodra u gaat zitten.

Het onderzoek van Desmet suggereert dat ongeveer 30 procent van de totale bevolking, typisch diegenen die temperamentvol vatbaar zijn voor hypnose, het narratief dat dit massavormingsproces aanstuurt, volledig omhelst.

Nog eens 40 of 50 procent omarmt het narratief niet volledig, maar wil zich er ook niet openlijk tegen verzetten en de censuur oplopen van het 30 procentsegment van ware gelovigen.

Nog eens 10 tot 20 procent van de algemene bevolking laat zich niet zo gemakkelijk hypnotiseren en blijft zeer resistent tegen het proces van massavorming, en probeert zich zelfs te verzetten tegen de destructieve uitwassen ervan.

Iemands intelligentieniveau houdt geen verband met in welke van deze groepen men terechtkomt, hoewel sommige persoonlijkheidsfactoren dat waarschijnlijk wel doen.

De mensen in de massa zijn ongevoelig voor rationele argumenten, en in plaats daarvan reageren zij op levendige visuele beelden, waaronder cijfers, statistieken in grafieken en diagrammen, en herhaling van de boodschappen die centraal staan in het narratief.

Desmet heeft ook betoogd dat – zoals in een gehypnotiseerde toestand waarin men ongevoelig kan zijn voor pijn, waardoor zelfs een operatie zonder verdoving mogelijk wordt – iemand die verstrikt raakt in het proces van massavorming radicaal ongevoelig wordt voor andere belangrijke waarden in het leven.

Allerlei goederen kunnen hem ontnomen worden, ook zijn vrijheid, en hij trekt zich van die verliezen en schaden weinig aan.

In extreme gevallen worden massa’s in staat gruweldaden te begaan, terwijl zij geloven dat zij een bijna sacrale plicht vervullen voor het grotere goed. Zoals Gustave Le Bon, schrijver van het klassieke werk uit 1895, “The Crowd: A Study of the Popular Mind,” opmerkte: Als zij die wakker zijn, proberen hen die slaapwandelen wakker te maken, zullen zij aanvankelijk weinig succes hebben; zij moeten echter blijven proberen, vreedzaam en geweldloos, om de ergste uitkomsten te voorkomen.

Elk geweld zal voor de agressors als voorwendsel gebruikt worden om hun vervolging en onderdrukking op te voeren. Het is dus van belang de waarheid te blijven spreken en geweldloos verzet te blijven plegen.

Naast de massavormingstheorie zijn de inzichten van Stanford-professor Rene Girard, een van de grootste denkers van de 20e eeuw, over nabootsingsbesmetting en het zondebokmechanisme nuttig om dit verschijnsel te begrijpen. In vele opzichten vult dit de massavormingsformatie aan.

Girard zag dat wij niet alleen elkaars gedrag imiteren, maar ook elkaars verlangens. Uiteindelijk willen wij dezelfde dingen, bijvoorbeeld.: “Ik moet als eerste in de rij staan voor het vaccin, waarmee ik mijn leven terug kan krijgen.”

Dit kan leiden tot nabootsingsrivaliteit en de sociale spanning en conflicten doen toenemen. Het mechanisme dat samenlevingen gebruiken om dit conflict op te lossen is zondebokvorming. De sociale spanning (versterkt tijdens lockdowns en met op angst gebaseerde propaganda) wordt toegeschreven aan een persoon of een klasse van personen, met het voorstel dat als wij ons maar kunnen ontdoen van het [vul in “onreine” lid (leden) van de samenleving] de sociale spanning zal oplossen.

De verbanning of vernietiging van de zondebok (in dit geval de ongevaccineerde) belooft ten onrechte dat de samenleving weer harmonieus zal worden en dat de dreiging van gewelddadige conflicten zal worden weggenomen.

Weliswaar verlicht het tot zondebok maken de sociale spanningen een beetje, maar dit is altijd maar tijdelijk. De nabootsingsrivaliteit gaat door, de sociale spanningen lopen weer op, en er moet weer een zondebok worden aangewezen (bijvoorbeeld, nu zijn de vijanden degenen die vermeende desinformatie verspreiden). De cyclus gaat door.

Als interessante kanttekening stelde Girard dat de kruisiging van Christus dit zondebokmechanisme onthulde en tegelijk de macht ervan wegnam, omdat zij onthulde dat de zondebok een onschuldig slachtoffer was – en zo het zondebokmechanisme van zijn tijdelijke macht beroofde. De onschuld van het tot zondebok gemaakte slachtoffer, de eindfase van de nabootsingsbesmetting, is een les die wij nog steeds niet geleerd hebben.

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

COVID MASSAPSYCHOSE DOSSIER

Massavormingspsychose: Jogger aangevallen in park wegens ‘overtreding’ van sociale afstand

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: