Europa heeft zijn leidende mythe verloren

De boodschap van het driedaagse bezoek van de Chinese minister van Defensie aan Rusland is duidelijk. Zijn ontvangst – een evenement met een hoog profiel – werd bewust met veel zichtbaarheid bekleed. De ontmoeting met president Poetin op (orthodoxe) paasdag vormde het symbolische middelpunt van deze bijeenkomst, die veel verder ging dan de protocollaire normen en plaatsvond op paasdag, een dag waarop Poetin gewoonlijk niet werkt, schrijft Alastair Crooke.

De belangrijkste boodschap kan worden afgeleid uit eerdere opmerkingen van Hu Xijin, de voormalige hoofdredacteur van de Chinese Global Times: “De VS beweert herhaaldelijk dat China voorbereidingen treft om Rusland “dodelijke militaire hulp” te bieden in het lopende conflict in Oekraïne. Maar die oorlog is al meer dan een jaar aan de gang: En volgens de eerdere berekeningen van het Westen zou Rusland nu al ingestort moeten zijn … En hoewel de NAVO geacht wordt veel sterker te zijn dan Rusland, lijkt de situatie ter plaatse niet zo – en dat is de reden waarom het Westen zo bezorgd is …”

Hu Xijin vervolgt:

“Als Rusland alleen al zo moeilijk is om aan te pakken, wat dan als China echt militaire hulp aan Rusland gaat verlenen, door zijn enorme industriële capaciteit te gebruiken voor het Russische leger? Als Rusland alleen … meer dan een partij is voor het collectieve Westen. Als zij [het Westen] China en Rusland werkelijk dwingen om militair de handen ineen te slaan – dan zal het Westen niet meer kunnen doen wat het wil. Rusland en China zouden samen de macht hebben om de VS te controleren”.

Dit was in wezen waar het bezoek van de minister van Defensie allemaal om draaide: sinds Hu een paar weken geleden dat stuk in de Global Times schreef, zijn de gebeurtenissen veranderd en hebben recente ontwikkelingen een extra dimensie gegeven aan zijn duidelijke waarschuwing dat een Chinees-Russische militaire samenwerking een paradigmawisseling zou betekenen.

Het recente uitlekken van de Amerikaanse geheime dienst (en eerdere rapporten van Seymour Hersh) lijken te wijzen op een diep intern schisma in de Amerikaanse “Permanent State”:

Het ene element is ervan overtuigd dat het Oekraïense lente-offensief een ramp in wording is – met grote gevolgen voor het prestige van de VS. Het neocons-contingent daarentegen wijst deze analyse bitter van de hand en eist in plaats daarvan escalatie via onmiddellijke voorbereiding (bewapening van Taiwan) op een Amerikaanse oorlog die binnenkort zowel tegen China als Rusland zal worden gevoerd. De neocons beweren dat een Russische paniek en ineenstorting binnen 24 uur na een Oekraïense aanval zou kunnen plaatsvinden.

Om het duidelijk te stellen: de plotselinge ontbranding van de neoconservatieve oorlogskoorts tegen China heeft zojuist gedaan wat Hu eerder had voorzien: het heeft Rusland en China gedwongen militair de handen ineen te slaan, niet noodzakelijkerwijs in Oekraïne, maar eerder om een oorlog tegen het Westen te plannen en voor te bereiden.

In de nasleep van de uitgelekte inlichtingen is de aandacht voor Oekraïne in de VS verslapt en vervangen door een opkomende oorlogskoorts tegen China.

Het uitgebreide bezoek van de Chinese minister van Defensie aan Moskou was het tastbare bewijs dat China en Rusland ervan overtuigd zijn dat het vooruitzicht van een oorlog reëel is en dat zij zich daarop voorbereiden. Poetin onderstreepte de “samenhorigheid” door onder meer prioriteit te geven aan de versterking van de Russische Pacifische vloot en de verbetering van de Russische marinecapaciteiten in het algemeen.

Dit is gewoon te gek: Hu was “spot on”. Als de NAVO niet de militaire industriële capaciteit heeft om Rusland in haar eentje te verslaan, hoe kunnen de VS en Europa dan verwachten te zegevieren tegen China en Rusland samen? Dat lijkt een waanidee.

Historicus Paul Veyne, een grootheid in de geschiedenis van de oude Romeinse wereld, stelde ooit de vraag: geloofden de Grieken in hun mythen? Alle samenlevingen, schreef hij, maken een fictief onderscheid tussen “waarheid” en “valsheid”, maar uiteindelijk is ook dit volgens hem gewoon een “vissenkom”, de kom waarin wij toevallig leven, en die is in epistemologisch opzicht geenszins superieur aan de vissenkom waarin de oude Grieken leefden en hun wereld zin gaven, niet in de laatste plaats door middel van mythen en verhalen over de goden.

Met betrekking tot de mythe van het Romeinse Rijk, die ten grondslag ligt aan het Amerikaanse buitenlands beleid, is Veyne’s standpunt zeer tegenstrijdig. Zijn basisbewering is namelijk dat het Romeinse imperialisme weinig te maken had met staatsmanskunst, noch met economische roofzucht of het laten gelden van controle en het eisen van gehoorzaamheid, maar dat het veeleer werd ingegeven door een collectieve wens om een wereld te scheppen waarin de Romeinen met rust konden worden gelaten, niet alleen veilig, maar ongestoord. Dat is alles.

Paradoxaal genoeg plaatst dit verslag het Amerikaanse traditionalistische “rechts” – dat neigt naar een Burkean-Buchanan perspectief – dichter bij de Romeinse “werkelijkheid” van Veyne dan bij die van de neocons: dat wil zeggen dat de meeste Amerikanen wensen dat Amerika met rust wordt gelaten en veilig is.

Ja, de goden en mythen waren tastbaar voor de Ouden. Zij beleefden ze. Het punt hier is Veyne’s waarschuwing tegen onze “luie behandeling” van de oude Romeinen als versies van onszelf, weliswaar in een andere context, maar in wezen uitwisselbaar met ons.

Geloofden de Grieken in hun mythen? Veyne’s korte antwoord is “nee”. Het publieke spektakel van autoriteit was een doel op zich. Het was een kunstgreep zonder publiek – als een onbetwistbare uiting van gezag. Er was geen ‘publieke sfeer’, inderdaad geen ‘publiek’ als zodanig. De staat was instrumentalist. Zijn rol was om te bemiddelen en het imperium op één lijn te houden met deze onzichtbare en machtige krachten.

De goden en mythen werden door de Ouden begrepen op een manier die ons tegenwoordig vrijwel geheel vreemd is: het waren energetische, onzichtbare krachten met specifieke kwaliteiten die de wereld vormgaven en betekenis gaven. Tegenwoordig hebben wij het vermogen verloren om de wereld symbolisch te lezen – symbolen zijn starre “dingen” geworden.

De implicatie van Veyne’s analyse is dat Rome vals is als vergelijking om de “mythe” van de onvermijdelijkheid van het Amerikaanse overwicht te ondersteunen: De ‘mythische’ neoconbenadering wordt natuurlijk gebruikt om ons allemaal ervan te overtuigen dat het overwicht van de VS is verordend (door de goden?), en dat Rusland laaghangend fruit is – een fragiele rotte structuur die gemakkelijk kan worden omvergeworpen.

Geloven de neocons dan in hun eigen mythen? Nou, ‘ja’ en ‘nee’. Ja’, in die zin dat de neocons een groep mensen zijn die een gemeenschappelijke visie delen (namelijk dat Rusland kwetsbaar en onstabiel is), vaak voorgesteld door enkele ideologen die geloofwaardig worden geacht. Het is echter een opvatting die niet op de werkelijkheid is gebaseerd. Deze aanhangers kunnen er intellectueel van overtuigd zijn dat hun visie juist is, maar hun overtuiging kan niet worden getest op een manier die haar onomstotelijk bevestigt. Het is gewoon gebaseerd op een beeld van de wereld zoals zij zich die voorstellen, of beter gezegd, zoals zij die zouden willen zien.

Ja, de neocons geloven in hun mythen omdat ze lijken te werken. Kijk maar om u heen. Nu de communicatiemiddelen gedecentraliseerd, gedigitaliseerd en algoritmisch zijn geworden, heeft de hedendaagse cultuur individuen tot kuddes gedwongen. Er staat niets los van dit discours; er is geen denken buiten de Tik-Toc-feed; het geeft aanleiding tot de vorming van een pseudo-realiteit, losgekoppeld van de wereld, en gegenereerd voor bredere ideologische doeleinden.

Eenvoudig gezegd: er is nooit een “publieke sfeer” geweest in Rome in de moderne zin, en in de huidige zin ook geen levende westerse “publieke sfeer”. Die is verdoofd via de sociale media. Het publieke spektakel van neoconservatieve ideologische autoriteit (bijvoorbeeld een Lindsay Graham die pleit voor oorlog tegen China) wordt een doel op zich. Een uitdrukking van onbetwistbare autoriteit.

De neocon-mythe van Rusland op de rand van een implosie slaat nergens op. Maar het is een beeld van de wereld zoals de neocons zich die voorstellen, of beter gezegd, zouden willen voorstellen. De tekortkomingen van de Oekraïense strijdkrachten, zoals beschreven in (hun eigen Amerikaanse) Intel-lekken: Ze doen alsof ze er niets van merken – ervan overtuigd, zoals Foreign Policy uitlegt, dat zodra het verwachte Oekraïense offensief begint, als “de Russische soldaten in paniek raken, waardoor de Russische leiding verlamd raakt … het tegenoffensief succesvol zal zijn”.

Hoe meer dergelijke waanvoorstellingen worden nagestreefd, hoe meer functionele psychopathie wordt tentoongespreid, en hoe minder normaal het wordt. Kortom, het daalt af naar collectieve waan – als het dat al niet is.

De V.S. zijn misschien in oorlogskoorts terechtgekomen (voorlopig! (Laten we zien hoe lang dat duurt naarmate de gebeurtenissen in Oekraïne zich ontwikkelen)), maar hoe zit het met Europa? Waarom zou Europa oorlog willen met China?

Thomas Fazi schrijft dat:

“De oproep van Emmanuel Macron aan Europa om zijn afhankelijkheid van de Verenigde Staten te verminderen en zijn eigen “strategische autonomie” te ontwikkelen, veroorzaakte een trans-Atlantische woedeaanval. Het Atlantische establishment, zowel in de VS als in Europa, reageerde op een typisch ongeremde manier – en miste daarbij iets cruciaals:

De woorden van Macron onthulden minder over de stand van de Euro-Amerikaanse betrekkingen dan over de intra-Europese betrekkingen.

Heel eenvoudig: het “Europa” waarover Macron spreekt bestaat niet meer, als het al ooit heeft bestaan. Op papier is bijna het hele continent verenigd onder één supranationale vlag – die van de Europese Unie. Maar die is gefragmenteerder dan ooit. Bovenop de economische en culturele verschillen die het blok altijd al hebben geteisterd, heeft de oorlog in Oekraïne een enorme breuklijn langs de grenzen van het IJzeren Gordijn doen ontstaan. De Oost-West kloof is terug met revanche.

Het einde van de Koude Oorlog en de toetreding van de CEE-landen [Central and Eastern Europe] tot de EU iets meer dan tien jaar later werden beide aangekondigd als de langverwachte “terugkeer naar Europa” van de postcommunistische landen. Er werd algemeen aangenomen dat het universalistische project van de EU alle grote sociale en culturele verschillen tussen West- en Midden-Oost-Europa zou gladstrijken … Een dergelijk overmoedig (en aantoonbaar imperialistisch) project moest wel mislukken; spanningen en tegenstellingen tussen de twee Europa’s werden immers snel duidelijk.”

Het geloof in een integrale Europese cultuur was eerder een kenmerk van een Midden-Europees gevoel dan van de westelijke rand van Europa. Voor het Oosten was niet alleen Rusland een kwestie. Zij namen het hen kwalijk dat zij werden afgesneden van een wereld waarvan zij een essentieel deel hadden uitgemaakt. Maar toen het communisme zich terugtrok, verdween de Europese cultuur – zoals de dissidenten zich die voorstelden – in een Europa dat werd geteisterd door verdeeldheid en een vanuit het centrum opgelegde cultuuroorlog die elke poging om nationale culturen nieuw leven in te blazen doelbewust probeerde te verstikken. Voor Milan Kundera en andere schrijvers zoals hij is er geen levende cultuur in Europa, en bewoont het nageslacht een leegte die is ontstaan door het verdwijnen van de hoogste waarden.

Paradoxaal genoeg heeft de oorlog in Oekraïne de Russische nationale cultuur versterkt, maar de façade in de EU blootgelegd. Er lijkt tegenwoordig meer culturele energie aanwezig te zijn in de VS, dan in Europa, dat al lang geen levende mythe meer kent.

Copyright © 2023 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

Na de Oekraïne doet menig Europees hart pijn

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: