Ruslands leger, ooit krakkemikkig, is modern en dodelijk

In de eerste jaren van het bewind van Vladimir V. Poetin als leider van Rusland was het leger van het land een uitgeholde, maar met kernwapens uitgeruste huls. Het had moeite om onderzeeërs drijvende te houden in het Noordpoolgebied en een opstand in Tsjetsjenië met weinig wapens op afstand te houden. Hoge officieren woonden soms in beschimmelde, door ratten geteisterde krotten. En in plaats van sokken wikkelden slecht getrainde soldaten hun voeten vaak in lappen stof, zoals hun Sovjet- en Tsaristische voorgangers hadden gedaan, schrijven Anton Troianovski, Michael Schwirtz en Andrew E. Kramer.

Twee decennia later is het een heel andere strijdmacht die zich heeft verzameld bij de grens met Oekraïne. Onder Poetins leiding is het leger omgevormd tot een modern, geavanceerd leger, dat snel en met dodelijk effect kan worden ingezet in conventionele conflicten, aldus militaire analisten. Het beschikt over precisiegestuurde wapens, een nieuwe gestroomlijnde commandostructuur en goed gevoede en professionele soldaten. En ze hebben nog steeds de kernwapens.

Het gemoderniseerde leger heeft zich ontpopt als een belangrijk instrument van het buitenlands beleid van Poetin: het innemen van de Krim, interventies in Syrië, het bewaren van de vrede tussen Armenië en Azerbeidzjan en, deze maand nog, het ondersteunen van een Rusland-vriendelijke leider in Kazachstan. Nu zit het midden in zijn meest ambitieuze – en meest onheilspellende – operatie tot nu toe: het gebruik van dreigementen en mogelijk, zo vrezen velen, geweld om Oekraïne terug te brengen in de invloedssfeer van Moskou.

“De mobiliteit van het leger, zijn paraatheid en zijn uitrusting stellen Rusland in staat Oekraïne en het Westen onder druk te zetten,” zegt Pavel Luzin, een Russische veiligheidsanalist. “Nucleaire wapens zijn niet genoeg.

Zonder een schot te lossen heeft Poetin de Biden-regering gedwongen andere prioriteiten van het buitenlands beleid opzij te schuiven en de grieven van het Kremlin aan te pakken die het Witte Huis lange tijd heeft verworpen – in het bijzonder het terugdraaien van de westwaartse koers van Oekraïne in de post-Sovjetperiode.

Het is Poetins grootste inzet van het leger om Rusland weer de relevantie in de wereld te geven die het met het einde van de Koude Oorlog is kwijtgeraakt. Poetin heeft die doctrine in 2018 uiteengezet, toen hij zijn jaarlijkse state-of-the-nation toespraak gebruikte om nieuwe kernwapens te onthullen die 20 keer zo snel kunnen vliegen als het geluid.

“Niemand luisterde naar ons,” zei Poetin in zijn toespraak, die een videosimulatie bevatte waarop een Russische raket te zien was die op weg was naar de Verenigde Staten. “Luister nu naar ons.”

Vandaag is het de revisie van de conventionele strijdkrachten die voor hefboomwerking heeft gezorgd in de Oekraïne-crisis.

De T-72B3 tanks aan de Oekraïense grens hebben een nieuw thermisch optisch systeem voor nachtelijke gevechten en geleide raketten met een bereik dat twee keer zo groot is als dat van andere tanks, volgens Robert Lee, veteraan bij het Amerikaanse Korps Mariniers en promovendus aan het King’s College in Londen, die een Russische militaire expert is. Kalibr kruisraketten op schepen en onderzeeërs in de Zwarte Zee en Iskander-M raketten langs de grens kunnen doelen raken waar dan ook in Oekraïne, zei Lee.

In de afgelopen tien jaar heeft de Russische luchtmacht meer dan 1000 nieuwe vliegtuigen aangeschaft, volgens een artikel in 2020 van Aleksei Krivoruchko, een onderminister van defensie. Daartoe behoren de meest geavanceerde gevechtsvliegtuigen van het land, de SU-35S; een eskader daarvan is naar Wit-Rusland gezonden met het oog op gezamenlijke militaire oefeningen volgende maand.

De nieuwe capaciteiten kwamen duidelijk naar voren bij de Russische interventie in Syrië in 2015. Ze waren niet alleen effectief, maar verrasten sommigen in het Amerikaanse leger ook.

“Ik schaam me om toe te geven, dat ik een paar jaar geleden verbaasd was toen Kalibr-raketten uit de Kaspische Zee kwamen vliegen en doelen in Syrië raakten,” zei Lt. Gen. Ben Hodges, de voormalige commandant van het Amerikaanse leger in Europa. “Dat was een verrassing voor mij, niet alleen het vermogen, maar ik wist niet eens dat ze er waren.”

Het Kremlin is ook anders gaan denken over de omvang van de strijdkrachten. Het leger rekent minder op een slinkend aantal dienstplichtigen en meer op een afgeslankte, goed opgeleide kern van ruwweg 400.000 contractmilitairen.

Deze soldaten krijgen een betere behandeling. Tijdens zijn bezoek aan het ministerie van Defensie in december pochte Poetin dat de gemiddelde luitenant nu iets meer dan het equivalent van 1000 dollar per maand verdiende, beter dan het gemiddelde salaris in andere sectoren. De federale regering, zo voegde hij eraan toe, geeft ongeveer 1,5 miljard dollar uit aan de subsidiëring van particuliere huisvesting voor dienstleden.

En alle Russische soldaten zijn nu verplicht om uitgezonden te worden met dikke, door het leger verstrekte sokken.

Wat nieuw is, is niet alleen de verbeterde Russische uitrusting, maar ook de evoluerende theorie over hoe het Kremlin die gebruikt. Het leger heeft een aanpak ontwikkeld die Dmitry Adamsky, een wetenschapper op het gebied van internationale veiligheid aan de Reichman Universiteit in Israël, “gebiedsoverschrijdende dwang” noemt – een combinatie van het reële of dreigende gebruik van geweld met diplomatie, cyberaanvallen en propaganda om politieke doelen te bereiken.

Die gemengde strategie speelt in de huidige crisis rond Oekraïne. Rusland dringt aan op onmiddellijke verregaande concessies van het Westen. Russische troepenbewegingen naar het geallieerde Wit-Rusland brengen een potentiële invasiemacht binnen 100 mijl van Kiev, de Oekraïense hoofdstad. De Russische staatsmedia waarschuwen dat het de Oekraïense strijdkrachten zijn die agressie voorbereiden.

En op 14 januari haalden hackers tientallen Oekraïense regeringswebsites neer en plaatsten op een ervan een bericht met de tekst: “Wees bang en verwacht het ergste.”

“Je ziet wat cyber, je ziet diplomatie, je ziet militaire oefeningen,” zei Adamsky. “Ze zijn allemaal gerelateerd door ontwerp.”

Niet alle troepen die langs de Oekraïense grens staan opgesteld zijn de meest geavanceerde van Rusland. De troepen in het noorden hebben oudere wapens en zijn er vooral om te intimideren en de Oekraïense middelen te stretchen, aldus Oleksiy Arestovych, een voormalig officier van de Oekraïense militaire inlichtingendienst die nu politiek en militair analist is.

De beter uitgeruste en gemoderniseerde eenheden, zei hij, zijn verhuisd naar het gebied in de buurt van twee afgescheiden provincies in het oosten van Oekraïne, waar Rusland in 2014 een separatistische oorlog heeft ontketend die nog steeds voortduurt.

De militaire modernisering van Rusland is in toenemende mate ook bedoeld om de Verenigde Staten een boodschap te sturen en macht te projecteren buiten Oost-Europa, wat Amerikaanse functionarissen frustreert en soms verrast.

Zo hadden de Russische militaire transportvliegtuigen slechts enkele uren nodig om ongeveer 2.000 Russische vredestroepen, samen met zware pantsers, naar de zuidelijke Kaukasus te brengen nadat Poetin een einde had gemaakt aan de oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië in 2020.

In Syrië, waar Rusland in 2015 tussenbeide kwam met verwoestende luchtaanvallen en beperkte grondtroepen om president Bashar al-Assad te beschermen, toonden de vorderingen van Rusland aan dat het effectief precisiewapens kon inzetten, voorsprong die westerse strijdkrachten lang op Rusland hadden gehad.

Deskundigen zeggen dat Rusland de oorlog in Syrië heeft gebruikt als een laboratorium om tactieken en wapens te verfijnen en om voor een groot deel van zijn strijdkrachten gevechtservaring op te doen. Er werd meer verantwoordelijkheid gedelegeerd naar lagere officieren, een mate van autonomie die in contrast staat met de civiele regeringsstructuur in het Poetin-tijdperk. Minister van Defensie Sergej K. Shoigu zei vorige maand dat alle commandanten van de grondtroepen, 92 procent van de luchtmachtpiloten en 62 procent van de marine gevechtservaring hadden.

“Ze hebben zichzelf en de hele wereld laten zien dat ze in staat zijn grootschalige operaties uit te voeren met precisiewapens, langeafstandswapens en inlichtingencapaciteit ter ondersteuning,” zei Adamsky, de deskundige die in Israël woont.

Ondanks alle vooruitgang van de laatste jaren heeft het Russische leger nog steeds een zwak punt van zijn Sovjetvoorganger: de civiele kant van de economie van het land, die bijna verstoken is van high-tech productie en bedrijfsinvesteringen in onderzoek en ontwikkeling. De uitgaven van het leger bedragen een veel hoger percentage van het bruto binnenlands product dan in de meeste Europese landen, waardoor andere sectoren worden uitgehongerd.

Toen het Oekraïense leger bijvoorbeeld Russische verkenningsdrones neerschoot, ontdekte het elektronica en motoren die waren gekocht bij hobby-dronefirma’s in West-Europa, volgens een in november gepubliceerd rapport van Conflict Armament Research, een in Groot-Brittannië gevestigd bedrijf dat gespecialiseerd is in het traceren van wapentuig.

Rusland bezit weinig nieuwe wapensystemen die volledig vanaf de grond zijn opgebouwd, zeggen analisten. Veel van de modernisering bestaat uit het opknappen van ouder materieel.

Maar individuele wapensystemen zijn minder belangrijk dan het innovatieve gebruik dat het leger maakt van de kennis die is opgedaan in elk van de gevechten tijdens de ambtstermijn van Poetin, zei generaal Philip M. Breedlove, die NAVO-commandant was toen in 2014 de oorlog uitbrak in Oekraïne.

“Het compliment dat we Rusland moeten geven is dat ze een lerende en adaptieve macht zijn,” zei generaal Breedlove. “Elke keer dat we ze in een conflict zien, worden ze een beetje bij beetje beter.”

Poetin was nog maar een paar maanden in zijn eerste presidentiële ambtstermijn toen hij met een militaire catastrofe werd geconfronteerd. Op 12 augustus 2000 ontplofte een torpedo in de kernonderzeeër Koersk, die met 118 matrozen op de bodem van de Barentszee belandde. De mislukte reddingsoperatie van de Russische marine, die leidde tot de dood van alle opvarenden en een ongewoon mea culpa van de Poetin, onderstreepte de onbekwaamheid van het leger.

Het zinken van het schip en de wrede en bloedige oorlog in Tsjetsjenië, waar het Russische leger jarenlang worstelde om een islamitische opstand de kop in te drukken, werden kenmerkend voor de eerste termijn van Poetin.

Een belangrijk keerpunt kwam in 2008 toen een lang sluimerend conflict over betwiste gebieden in de Republiek Georgië in een oorlog ontplofte.

De Russische strijdkrachten overrompelden snel hun veel kleinere Georgische buren, maar de oorlog bracht diepe tekortkomingen in het Russische leger aan het licht. De grondtroepen hadden geen radiocontact met de luchtmacht, wat leidde tot verschillende ernstige friendly fire aanvallen. De communicatie was zo slecht dat sommige officieren hun persoonlijke mobiele telefoons moesten gebruiken. Tanks en pantserwagens gingen vaak stuk.

De mislukkingen leidden tot een massale reorganisatie van de Russische strijdkrachten. Het Sovjetleger werd nieuw leven ingeblazen in de oorlogsvoering te land, met verbeteringen zoals vernieuwde artillerietechnologie, volgens Mathieu Boulègue, onderzoeker in het Rusland en Eurazië programma van het Chatham House in Londen.

Iets meer dan tien jaar later zijn de Russische elektronische oorlogsvoeringsinstrumenten, waarmee vijandelijke communicatie kan worden onderschept of gestoord en drones uit koers en uit de lucht kunnen worden geslagen, veel beter dan die van het Amerikaanse leger, aldus analisten.

“We zijn nu bezig met een inhaalslag,” zei generaal Hodges. “De afgelopen 20 jaar waren wij gericht op iPhones of mobiele telefoons en terroristische netwerken, terwijl zij doorgingen met het ontwikkelen van substantiële, krachtige storings- en onderscheppingsmogelijkheden.”

Er zijn enkele tegenslagen geweest voor Moskou, waaronder verontrustende wapenfiasco’s. In 2019 ontplofte een prototype van een kruisraket met nucleaire aandrijving – door Poetin bejubeld als het middelpunt van een nieuwe wapenwedloop met de Verenigde Staten – tijdens een test, waarbij ten minste zeven mensen om het leven kwamen en de straling kilometers ver werd gespuwd.

Maar terwijl de retoriek van het Kremlin Rusland steeds meer als verwikkeld in een existentieel conflict met het Westen afschilderde, werden weinig kosten gespaard. De investeringen in het leger gingen gepaard met een militarisering van de Russische samenleving onder Poetin, waardoor het concept van een moederland omringd door vijanden en de mogelijkheid van een komende oorlog werd verankerd.

Al deze ontwikkelingen, zeggen analisten, maken het voor het Westen moeilijk om Poetin ervan te weerhouden Oekraïne aan te vallen, als hij vastbesloten is.

“Er is maar weinig dat we kunnen doen om te voorkomen dat Rusland nog meer oorlog tegen Oekraïne voert,” zei Boulègue. “We kunnen een wereldbeeld niet afschrikken.”

Copyright © vertaling 2021 door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

Hoe een oorlog met Rusland eruit zou zien

Volg Frontnieuws op Telegram