De Oekraïense oorlogshelden van vandaag waren de blanke supremacisten en neonazi’s van gisteren die tegen Rusland vochten

Wat is nu het Azov-bataljon?

Azov is een extreem-rechtse, geheel vrijwillige militaire infanterie-eenheid, waarvan de leden – naar schatting 900 – ultranationalisten zijn die ervan beschuldigd worden neonazistische en blanke supremacistische ideologieën te koesteren.

De eenheid werd in mei 2014 aanvankelijk als vrijwilligersgroep gevormd uit de ultranationalistische bende Patriot van Oekraïne, en de neonazistische groep Sociaal Nationale Vergadering (SNA). Beide groepen houden zich bezig met xenofobe en neonazistische idealen en vallen migranten, de Roma-gemeenschap en mensen die tegen hun opvattingen zijn, fysiek aan.

Als bataljon vocht de groep in de frontlinies tegen pro-Russische separatisten in Donetsk, de oostelijke regio van Oekraïne. Vlak voor het begin van de invasie erkende Poetin de onafhankelijkheid van twee door rebellen bezette regio’s uit Donbas.

Enkele maanden na de herovering van de strategische havenstad Mariupol op de door Rusland gesteunde separatisten, werd de eenheid op 12 november 2014 officieel opgenomen in de Nationale Garde van Oekraïne, en oogstte zij veel lof van toenmalig president Petro Porosjenko.

Wat is de internationale reactie op Azov geweest?

In juni 2015 kondigden zowel Canada als de Verenigde Staten aan dat hun eigen strijdkrachten het Azov-bataljon niet zullen steunen of trainen, onder verwijzing naar de neonazistische connecties van het regiment.

Het jaar daarop hieven de VS onder druk van het Pentagon het verbod echter op.

In oktober 2019 ondertekenden 40 leden van het Amerikaanse Congres onder leiding van vertegenwoordiger Max Rose zonder succes een brief waarin zij het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken opriepen om Azov als een “buitenlandse terroristische organisatie” (FTO) aan te merken. Afgelopen april herhaalde afgevaardigde Elissa Slotkin het verzoek – dat ook andere blanke supremacistische groeperingen omvatte – aan de regering Biden.

De transnationale steun voor Azov is breed geweest, en Oekraïne heeft zich ontpopt als een nieuw knooppunt voor extreem-rechts uit de hele wereld. Mannen uit drie continenten zijn gedocumenteerd die zich bij de trainingseenheden van Azov aansluiten, om gevechtservaring op te doen en zich met soortgelijke ideologie bezig te houden.

De oscillatie van Facebook

In 2016 heeft Facebook het Azov-bataljon voor het eerst aangewezen als een “gevaarlijke organisatie”.

In het kader van het beleid van het bedrijf inzake gevaarlijke personen en organisaties, werd Azov in 2019 van zijn platforms geweerd. De groep werd onder de Tier 1-aanwijzing van Facebook geplaatst, waartoe ook groepen als de Ku Klux Klan en ISIL (ISIS) behoren. Gebruikers die zich bezighouden met het loven, steunen of vertegenwoordigen van Tier 1-groepen worden ook geweerd.

Op 24 februari, de dag waarop Rusland zijn invasie begon, draaide Facebook zijn ban echter terug, en zei dat het lofprijzingen voor Azov zou toestaan.

“Voorlopig maken we een smalle uitzondering voor lofprijzingen over het Azov-bataljon, strikt in de context van de verdediging van Oekraïne, of in hun rol als deel van de nationale garde van Oekraïne,” vertelde een woordvoerder van Facebook’s moederbedrijf, Meta, aan Business Insider.

Volgens de documentaire van TIME magazine, gepubliceerd in 2021, “is Azov veel meer dan een militie. Het heeft zijn eigen politieke partij” die hand in hand samenwerkt met de Oekraïense regering.

TIME meldde:

Zijn strijders lijken op de andere para-militaire eenheden – en er zijn er tientallen – die Oekraïne de afgelopen zes jaar tegen het Russische leger hebben helpen verdedigen. Maar Azov is veel meer dan een militie. Zij heeft haar eigen politieke partij; twee uitgeverijen; zomerkampen voor kinderen; en een burgerwacht die bekend staat als de Nationale Militie, die naast de politie in de straten van de Oekraïense steden patrouilleert. In tegenstelling tot zijn ideologische gelijken in de V.S. en Europa, heeft het ook een militaire vleugel met minstens twee trainingsbases en een uitgebreid wapenarsenaal, van drones en pantservoertuigen tot artilleriestukken.

Buiten Oekraïne speelt Azov een centrale rol in een netwerk van extremistische groepen dat zich uitstrekt van Californië over Europa tot Nieuw-Zeeland, volgens wetshandhavers op drie continenten. En het werkt als een magneet op jonge mannen die staan te popelen om gevechtservaring op te doen. Ali Soufan, een veiligheidsconsulent en voormalig FBI-agent die Azov heeft bestudeerd, schat dat er de afgelopen zes jaar meer dan 17.000 buitenlandse strijders uit 50 landen naar Oekraïne zijn gekomen.

De overgrote meerderheid heeft geen duidelijke banden met de extreem-rechtse ideologie. Maar toen Soufan de rekruteringsmethoden van de meer radicale milities van Oekraïne onderzocht, vond hij een alarmerend patroon. Het deed hem denken aan Afghanistan in de jaren negentig, nadat de Sovjet-troepen zich hadden teruggetrokken en de VS er niet in slaagden het veiligheidsvacuüm op te vullen. “Vrij snel namen de extremisten de macht over. De Taliban had de leiding. En wij werden pas wakker op 9/11,” vertelt Soufan aan TIME. “Dat is nu de parallel met Oekraïne.”