De geest van Thanatos waart door een stervend Westen

Een aantal jaren geleden kwam ik in aanraking met een nieuwsartikel dat me diep schokte. Het ging over de 104 jaar oude, zeer bekwame Brits-Australische botanicus David Goodall. Hij reisde van Australië naar Bazel, Zwitserland, om zichzelf te vernietigen door gebruik te maken van de liberale Zwitserse wet die zelfmoord op verzoek toestaat.

De reden waarom ik het verhaal van Goodall bijzonder vond, is dat zijn wens om een einde te maken aan een lang en ogenschijnlijk lonend leven door middel van hulp bij zelfdoding geen van de redenen had die je normaal zou verwachten. Hij was succesvol en geëerd in zijn beroep. Hij leed niet aan een terminale of ondraaglijk pijnlijke aandoening die zijn vurig verlangen naar vergetelheid in plaats van een ondraaglijk kwellend leven zou kunnen verklaren. Hij leek ook niet wanhopig eenzaam of zelfs ongeliefd, want zijn laatste volle dag op aarde bracht hij door met het verkennen van de botanische tuinen van de Universiteit van Bazel met drie van zijn kleinkinderen, schrijft Stephen Karganovic.

Omringd door familieleden gaf Goodall op laconieke wijze een inkijkje in het motief voor de beslissing die hij had genomen: “Mijn leven is het afgelopen jaar nogal pover geweest en ik ben erg blij dat ik er een einde aan kan maken.” Vervolgens gaf hij nog wat meer inzicht in zijn redenen voor zelfbeëindiging: “Men wil, op mijn leeftijd, zelfs iets minder dan mijn leeftijd… vrij zijn om voor de dood te kiezen wanneer de dood op een geschikt moment komt.”

Is er een “gepast moment” voor een onnatuurlijk opgewekte dood en zo ja, wat is dat? Waarom zou een 104-jarige, die een natuurlijke dood zou kunnen verwachten een dag of een week na de geplande zelfmoord, er bewust op aandringen om zijn eigen vertrek te versnellen? Goodall deelde zijn gedachten over dat onderwerp niet. Maar iedereen die bekend is met de hedendaagse westerse manier van denken kan het antwoord vrij eenvoudig geven.

Men vermoedt dat de zin “vrij zijn om voor de dood te kiezen” de aanwijzing is die Goodall’s beweegredenen verklaart.

Het moderne Westen verwerpt transcendentie met minachting en minacht de geschenken ervan, waarvan in alle voorgaande eeuwen en in de meeste bekende culturele tradities het leven als de hoogste waarde werd beschouwd. Misschien wel voor het eerst in de geschiedenis ervaart een aanzienlijk en groeiend aantal mensen in het Westen het leven niet als een zegen maar als een ondraaglijke last. De fascinatie voor de dood, de universele aanroeping van Thanatos, is een onderwerp dat Toynbee slechts zijdelings behandelde in zijn vergelijkende studie van beschavingen. Maar als hij in leven was gebleven om de culturele en morele desintegratie van het hedendaagse Westen te observeren, is er weinig twijfel dat hij Thanatos meer gerichte aandacht zou hebben gegeven en waarschijnlijk de obsessie met de dood zou hebben genoemd als een belangrijke indicator van het verval van beschavingen.

Het woord desintegratie wordt niet lichtvaardig gebruikt. In Zwitserland wordt een zelfmoordcapsule met de naam Sarco (voor Sarcofaag) op de markt gebracht om tegemoet te komen aan de behoeften van levensmoeden. Het ingenieuze apparaat is ontworpen om zelfs de behoefte aan hulp te elimineren. De zelfmoordenaar drukt op een knop waarbij stikstof vrijkomt waarvan de verzadiging ervoor zorgt dat de persoon het bewustzijn verliest door gebrek aan zuurstof. Er wordt beloofd dat er binnen een paar seconden een pijnloze dood volgt.

En wat hebben de leidende institutionele morele autoriteiten van het Westen over dit onderwerp te zeggen?

Op doctrinair niveau is de Rooms-Katholieke Kerk van oudsher een principieel verdediger van de heiligheid van het menselijk leven. Haar veroordeling van abortus en zelfmoord in alle vormen is ondubbelzinnig. Wat we vandaag de dag echter zien is een langzame maar gestage verandering van haar leergezag. Het evolueert weg van zijn traditionele ligplaatsen in de richting van het sussen van de dominante geest van de wereld wiens kwaad en morele misvormingen het verondersteld wordt te bestrijden.

De subtiele terugtrekking van de rooms-katholieke leer uit de emblematische principes die het vroeger omhelsde in vrijmoedige weerwil van de wereldopinie wordt verdoezeld door esoterisch jargon dat de geruststellende indruk wekt dat de traditionele leer onveranderd blijft. Echter, de Novus Ordo kerk werkt er gestaag aan. De richting waarin deze nauwelijks waarneembare wijzigingen gaan is onmiskenbaar.

Een goed voorbeeld is de wet op de geavanceerde behandeling die in Italië is aangenomen. Deze wet geeft wettelijke erkenning aan omstandigheden die de opschorting toestaan van wat in rooms-katholieke terminologie heroïsche maatregelen werden genoemd om een mensenleven te redden. De Italiaanse wet maakt dus de weg vrij voor “barmhartige” moorden en is daarmee rechtstreeks in tegenspraak met de eeuwige morele leer van de belangrijkste religieuze autoriteit van dat land. De Pauselijke Academie voor het Leven (Pontificia Accademia per la Vita) heeft deze zeer gevoelige kwestie op zo’n manier behandeld dat David Goodall’s toekomstige navolgers er moed uit kunnen putten.

Een van de medewerkers van de Academie, Monseigneur Vincenzo Paglia, heeft gereageerd op de Italiaanse wetgeving in de vorm van een verhandeling getiteld “Klein lexicon van het levenseinde” waarin een positieve houding wordt aangenomen ten opzichte van het voormalige ondubbelzinnige kwaad, euthanasie en hulp bij zelfdoding. Er wordt intrigerend in het midden gelaten of “einde” verwijst naar het doel of de beëindiging van het leven. Hoewel de overpeinzingen van de Monseigneur over dit onderwerp niet onfeilbaar zijn, weerspiegelen ze duidelijk de standpunten van zijn superieuren in het Vaticaan en geven ze aan dat er een verandering in de partijlijn op komst is. De voorheen geprezen “ heroïsche” levensreddende maatregelen zijn terzijde geschoven en worden geherformuleerd als het pejoratief bedoelde concept van therapeutische halsstarrigheid, gedefinieerd als aandringen op “nutteloze behandeling” waar de Monseigneur zijn afkeuring over uitspreekt. Maar wie bepaalt op welk punt verdere behandeling zinloos is en wat is de bron van de autoriteit om de stekker uit een patiënt te trekken die voor zijn leven vecht? Het document van de Pauselijke Academie geeft geen duidelijk antwoord op deze belangrijke vragen.

Van het goedkeuren van praktijken die neerkomen op euthanasie is het maar een klein stukje naar het aannemen van een tolerante en “inclusieve” houding ten opzichte van hulp bij zelfdoding. Beide argumenten zijn gebaseerd op dezelfde drogredenen.

“Er kunnen redenen ontstaan,” zegt de Pauselijke Academie, ”om zich af te vragen of, in bepaalde omstandigheden, bemiddeling op wettelijk niveau in een pluralistische en democratische samenleving kan worden toegestaan. […] Het helpen identificeren van een aanvaardbaar punt van bemiddeling tussen verschillende standpunten is een manier om de consolidatie van sociale cohesie aan te moedigen en een bredere acceptatie van verantwoordelijkheid ten opzichte van die gemeenschappelijke punten die samen zijn bereikt.” Zelfmoord wordt zo ontdaan van zijn intrinsiek kwade karakter omdat de toelaatbaarheid ervan afhankelijk wordt gemaakt van zijn wettelijke status in een “pluralistische en democratische” samenleving. Gedrag dat in het positief recht juridisch legitiem wordt geacht, wordt casuïstisch vergoelijkt als ook moreel rechtvaardig.

Zou dezelfde casuïstiek niet net zo goed toegepast kunnen worden om andere vormen van gedrag die van oudsher als slecht beschouwd werden moreel te rehabiliteren, als hun legitimering door de wetten van een “pluralistische en democratische” samenleving het enige is dat nodig is?

Zelfs in haar grote beroering blijft de Rooms-Katholieke Kerk voor een aanzienlijk deel van de wereldbevolking een moreel normatieve instelling. Door een onzekere loftrompet te blazen en morele kernkwesties te relativeren, verraadt ze niet alleen haar volgelingen maar ook degenen buiten haar kudde, inclusief ongelovigen, die hunkeren naar morele begeleiding gebaseerd op zekerheden in plaats van gemeenplaatsen die zijn verzonnen om de verlangens van een dolende wereld te sussen.

David Goodall had misschien andere opties overwogen als hij een andere bazuin had gehoord van het Vaticaan, of welke morele autoriteit hij dan ook vertrouwde. Misschien zou hij dan de ontzagwekkende schoonheid en absolute heiligheid van het leven hebben leren waarderen. In plaats van zichzelf “in te slapen”, zoals een hond, zou hij misschien zijn liefde en wijsheid met zijn kleinkinderen zijn blijven delen, tot hun beider vreugde en totdat zijn leven tot een gewijd einde kwam.

Copyright © 2024 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Mini gaskamers ontworpen voor euthanasie maken zelfs voorstanders van hulp bij zelfdoding ongemakkelijk

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: