De politieke klasse van Europa: Zij zijn als herten gevangen in de koplampen van een tegemoetkomend snel voertuig

Het beleid van Poetin om de stallen van Augean te zuiveren van “roofzuchtig westers kapitaal” klinkt als muziek in de oren van het mondiale Zuiden, schrijft Alastair Crooke.

Natuurlijk is het conflict, in alle opzichten, beslecht – maar het is nog lang niet voorbij. Het is duidelijk dat Rusland zal zegevieren in de militaire oorlog – en ook in de politieke oorlog – waarmee bedoeld wordt dat wat er ook in Oekraïne zal ontstaan nadat de militaire actie voltooid is, door Moskou op zijn voorwaarden zal worden gedicteerd.

Het is duidelijk dat enerzijds het regime in Kiev zal instorten als Moskou het zijn voorwaarden zal opleggen. En aan de andere kant zou de hele Westerse agenda achter de staatsgreep van Maidan in 2014 ook imploderen. (Daarom is een uitweg, afgezien van een Oekraïense aftocht, zo goed als onmogelijk).

Dit moment markeert dus een cruciaal buigpunt. Een Amerikaanse keuze zou kunnen zijn om het conflict te beëindigen – en er gaan veel stemmen op om een overeenkomst te sluiten, of een staakt-het-vuren, met de begrijpelijke humane bedoeling om een eind te maken aan de zinloze slachting van Oekraïense jonge mannen die naar “het front” worden gestuurd om onverdedigbare stellingen te verdedigen, alleen om cynisch gedood te worden zonder militair gewin, alleen om de oorlog gaande te houden.

Hoewel rationeel, gaat het argument voor een uitweg voorbij aan het grotere geopolitieke punt: het Westen is zo zwaar geïnvesteerd in zijn fantasierijke narratief van een op handen zijnde Russische ineenstorting en vernedering, dat het zichzelf “muurvast” ziet zitten. Het kan niet vooruit uit vrees dat de NAVO niet opgewassen zou zijn tegen de Russische strijdkrachten (Poetin heeft erop gewezen dat Rusland nog niet eens begonnen was zijn volledige strijdmacht te gebruiken). En toch, een deal sluiten, een stap terug doen, zou gezichtsverlies betekenen.

En “gezichtsverlies” betekent ruwweg dat het liberale Westen verliest.

Het Westen heeft zich dus laten gijzelen door zijn ongebreideld triomfalisme, dat zich voordoet als info-oorlog. Het heeft voor dit ongebreidelde jingoïsme gekozen. Adviseurs van Biden echter, die de runen van de oorlog lezen – van de onophoudelijke Russische winst – zijn een ander buitenlands beleidsdebacle gaan ruiken dat snel hun kant op komt.

Zij zien de gebeurtenissen niet zozeer als een herbevestiging van de “op regels gebaseerde orde”, maar veeleer als een grimmige openbaring voor de wereld van de grenzen aan de macht van de V.S. – waardoor niet alleen een herrijzend Rusland op het toneel komt, maar een Rusland dat een revolutionaire boodschap uitdraagt voor de rest van de wereld (zij het een feit waarvan het Westen nog niet is doordrongen).

Bovendien valt het Westerse bondgenootschap uiteen nu de oorlogsmoeheid begint toe te slaan en de Europese economieën op een recessie stuiten. De hedendaagse instinctieve neiging om eerst te beslissen en dan pas na te denken (Europese sancties), heeft Europa in een existentiële crisis doen belanden.

Het VK is een voorbeeld van het bredere Europese mysterie: de Britse politieke klasse, bang en in wanorde, is eerst “vastbesloten” om haar leider te elimineren om daarna te beseffen dat zij geen opvolger heeft die de ernst heeft van het nieuwe paradigma, en geen idee hoe te ontsnappen uit de val waarin zij verstrikt is geraakt.

Zij durven geen gezichtsverlies te lijden over Oekraïne, en hebben geen oplossing die de komende recessie het hoofd kan bieden (behalve een terugkeer naar het Thatcherisme?). En hetzelfde kan gezegd worden van de politieke klasse van Europa: zij zijn als herten gevangen in de koplampen van een tegemoetkomend snel voertuig.

Biden en een bepaald netwerk dat Washington, Londen, Brussel, Warschau en de Baltische Staten omspant, bekijken Rusland van een hoogte van 10.000 meter boven die van het Oekraïne-conflict. Naar verluidt gelooft Biden dat hij zich in een equidistante positie bevindt tussen twee gevaarlijke en onheilspellende tendensen die de V.S. en het Westen overspoelen: Trumpisme in eigen land en Poetinisme in het buitenland. Beide vormen volgens hem duidelijke en actuele gevaren voor de liberale, op regels gebaseerde orde waarin (Team) Biden hartstochtelijk gelooft.

Andere stemmen – hoofdzakelijk uit het kamp van de Amerikaanse Realisten – zijn niet zo bezeten van Rusland; voor hen nemen de “echte mannen” het op tegen China. Deze willen het Oekraïne-conflict alleen maar in een gezichtsreddende patstelling houden, als dat mogelijk is (meer wapens), terwijl de spil naar China geactiveerd wordt.

In een toespraak aan het Hudson Institute heeft Mike Pompeo een verklaring afgelegd over het buitenlands beleid, die duidelijk gericht was op 2024 en het feit dat hij de plaats van vice-president zou innemen. De kern ervan ging over China, maar wat hij over Oekraïne zei was interessant: Zelensky’s belang voor de V.S. was afhankelijk van het feit of hij de oorlog aan de gang hield (d.w.z. het westerse gezicht redde). Hij verwees niet expliciet naar “boots on the ground”, maar het was duidelijk dat hij niet voor een dergelijke stap pleitte.

Zijn boodschap was wapens, wapens, wapens naar Oekraïne, en “move on” – door NU te pivoteren naar China. Pompeo stond erop dat de V.S. Taiwan vandaag nog diplomatiek erkennen, ongeacht wat er gebeurt. (D.w.z. ongeacht of deze actie een oorlog met China teweegbrengt.) En hij rolde Rusland in de vergelijking door eenvoudig te zeggen dat Rusland en China effectief als één behandeld moeten worden.

Biden echter lijkt gedreven om het moment voorbij te laten gaan, en door te gaan op de huidige weg. Dat is ook wat de vele deelnemers aan de oefening in nutteloosheid willen. Het punt is dat de opvattingen van de Deep State tegenstrijdig zijn, en dat invloedrijke bankiers van Wall Street zeker niet warm lopen voor de ideeën van Pompeo. Zij zouden de voorkeur geven aan de-escalatie met China. Doorgaan is dus de gemakkelijke optie, aangezien de binnenlandse aandacht van de V.S. op de economische ellende wordt geconcentreerd.

Het punt is hier dat het Westen volledig vastzit: het kan niet vooruit, noch achteruit. De structuren van de politiek en van de economie verhinderen dat. Biden zit vast in Oekraïne; Europa zit vast in Oekraïne en in zijn strijdlust tegenover Poetin; dito voor het VK; en het Westen zit vast in zijn betrekkingen met Rusland en China. Wat nog belangrijker is, geen van hen kan ingaan op de nadrukkelijke eisen van Rusland en China voor een herstructurering van de mondiale veiligheidsarchitectuur.

Als zij op dit veiligheidsvlak niet kunnen bewegen – uit angst voor gezichtsverlies – zullen zij niet in staat zijn te assimileren (of te horen – gezien het ingebakken cynisme dat gepaard gaat met alle woorden die president Poetin spreekt) dat de agenda van Rusland veel verder gaat dan de veiligheidsarchitectuur.

“Na Sakhalin-2, [op een eiland in het Russische Verre Oosten] is Moskou ook van plan om het olie- en gasontwikkelingsproject Sakhalin-1 te nationaliseren door de Amerikaanse en Japanse aandeelhouders te verstoten. De capaciteit van Sachalin-1 is vrij indrukwekkend. Er was een tijd voordat OPEC+ grenzen stelde aan de produktieniveaus, toen Rusland 400.000 vaten per dag ontgon, maar het recente productieniveau is ongeveer 220.000 vaten per dag geweest.

De algemene tendens om de belangen van Amerikaans, Brits, Japans en Europees kapitaal in de strategische sectoren van de Russische economie te nationaliseren, kristalliseert zich uit als het nieuwe beleid. De zuivering van de Russische economie, bevrijd van Westers kapitaal, zal naar verwachting in de komende tijd versnellen.

Moskou was zich terdege bewust van het roofzuchtige karakter van het Westerse kapitaal in de Russische oliesector – een erfenis uit het tijdperk Boris Jeltsin – maar moest met de uitbuiting leven omdat het andere potentiële Westerse investeerders niet tegen zich in het harnas wilde jagen. Maar dat is nu verleden tijd. De verzuring van de betrekkingen met het Westen tot bijna een breekpunt ontdoet Moskou van dergelijke archaïsche remmingen.

Nadat hij in 1999 aan de macht kwam, begon president Vladimir Poetin aan de gigantische taak om de Augean-stallen van Ruslands buitenlandse samenwerking in de oliesector op te ruimen. Het “dekolonisatieproces” was ondraaglijk moeilijk, maar Poetin heeft het voor elkaar gekregen”.

Maar dat is nog maar de helft. Poetin blijft in toespraken zeggen dat het Westen de auteur is van zijn eigen schulden- en inflatiecrisis (en niet Rusland), wat in het Westen aanleiding geeft tot heel wat hoofdkrabben. Laat professor Hudson echter uitleggen waarom een groot deel van de rest van de wereld vindt dat het Westen economisch een “verkeerde afslag” heeft genomen. Kort gezegd heeft de verkeerde wending het Westen naar een “doodlopende weg” geleid, zo impliceert Poetin.

Professor Hudson stelt (geparafraseerd en geherformuleerd) dat er in wezen twee brede economische modellen zijn die door de geschiedenis heen zijn neergedaald: “Aan de ene kant zien wij samenlevingen in het Nabije Oosten en Azië die georganiseerd zijn om het sociale evenwicht en de samenhang te bewaren door de schuldverhoudingen en de mercantiele rijkdom ondergeschikt te houden aan het algemeen welzijn van de gemeenschap als geheel”.

Alle oude samenlevingen hadden een wantrouwen tegen rijkdom, omdat die de neiging had te worden vergaard ten koste van de samenleving als geheel – en leidde tot sociale polarisatie en grove ongelijkheden in rijkdom. Als wij de geschiedenis van de oudheid overzien, zien wij (zegt Hudson) dat de heersers van Babylonië tot Zuid-Azië en Oost-Azië vooral probeerden te voorkomen dat er een oligarchie van kooplieden en schuldeisers zou ontstaan, die het bezit van land in eigen handen zou concentreren. Dit is één historisch model.

Het grote probleem dat het Nabije Oosten in de Bronstijd oploste – maar de klassieke oudheid en de Westerse beschaving niet hebben opgelost – was hoe om te gaan met oplopende schulden (periodieke schuldjubilea) zonder de maatschappij te polariseren en uiteindelijk de economie te verarmen door het grootste deel van de bevolking tot schuldafhankelijkheid te reduceren.

Een van de belangrijkste leerstukken van Hudson is hoe China gestructureerd is als een “lage kosten” economie: goedkope huisvesting, gesubsidieerd onderwijs, medische zorg en vervoer – betekent dat de consumenten wel wat vrij besteedbaar inkomen overhouden – en China als geheel, concurrerend gemaakt wordt. Het door schulden geleide model van het Westen brengt echter hoge kosten met zich mee, waarbij grote delen van de bevolking steeds armer worden en geen vrij besteedbaar inkomen meer overhouden nadat zij de kosten van de schuld hebben betaald.

De Westerse periferie echter, die de traditie van het Nabije Oosten ontbeert, “wendde” zich ertoe een rijke schuldeisersoligarchie in staat te stellen de macht over te nemen en het bezit van land en eigendom in haar eigen handen te concentreren. Om redenen van public relations beweerde zij een “democratie” te zijn, en hekelde elke beschermende overheidsregulering per definitie als “autocratie”. Dit is het tweede grote model, maar met zijn overhang van schulden en nu in een inflatiespiraal, zit het ook vast, zonder de middelen om vooruit te komen.

Dat laatste model is wat er in Rome gebeurde. En wij leven nog steeds in de nasleep daarvan. De schuldenaars afhankelijk maken van rijke schuldeisers is wat de economen van vandaag een “vrije markt” noemen. Het is er een zonder openbare controles en tegenwichten tegen ongelijkheid, fraude of privatisering van het publieke domein.

Deze neoliberale pro-crediteur ethiek, zo beweert professor Hudson, ligt aan de basis van de Nieuwe Koude Oorlog van vandaag. Wanneer president Biden dit grote wereldconflict beschrijft, dat erop gericht is China, Rusland, India, Iran en hun Euraziatische handelspartners te isoleren, karakteriseert hij dit als een existentiële strijd tussen “democratie” en “autocratie”.

Met democratie bedoelt hij oligarchie. En met “autocratie” bedoelt hij elke regering die sterk genoeg is om te voorkomen dat een financiële oligarchie de regering en de samenleving overneemt en – met geweld – neoliberale regels oplegt, zoals Poetin gedaan heeft. Het “democratische” ideaal is om de rest van de wereld te laten lijken op het Rusland van Boris Jeltsin, waar de Amerikaanse neoliberalen de vrije hand hadden in het strippen van alle overheidseigendom van grond, mineraalrechten en elementaire openbare nutsvoorzieningen.

Met democratie bedoelt hij oligarchie. En met “autocratie” bedoelt hij elke regering die sterk genoeg is om te voorkomen dat een financiële oligarchie de regering en de samenleving overneemt en – met geweld – neoliberale regels oplegt, zoals Poetin gedaan heeft. Het “democratische” ideaal is om de rest van de wereld te laten lijken op het Rusland van Boris Jeltsin, waar de Amerikaanse neoliberalen de vrije hand hadden in het strippen van alle overheidseigendom van grond, mineraalrechten en elementaire openbare nutsvoorzieningen.

Maar vandaag hebben wij te maken met grijstinten – er is geen echt vrije markt in de VS; en China en Rusland zijn gemengde economieën, zij het dan dat zij voorrang geven aan de verantwoordelijkheid voor het welzijn van de gemeenschap als geheel, in plaats van te denken dat individuen die aan hun eigen egoïstische plannen worden overgelaten op de een of andere manier zullen leiden tot een zo groot mogelijk nationaal welzijn.

Dit is het punt: Adam Smith-economie plus individualisme is ingebakken in de westerse tijdgeest. Dat zal niet veranderen. Het nieuwe beleid van president Poetin om de stallen van Augean te zuiveren van het “roofzuchtige westerse kapitaal” en het voorbeeld dat Rusland geeft van zijn metamofose naar een grotendeels zelfvoorzienende economie, die immuun is voor de hegemonie van de dollar, klinkt als muziek in de oren van het mondiale Zuiden en van een groot deel van de rest van de wereld.

Samen met de voortrekkersrol van Rusland en China bij het betwisten van het “recht” van het Westen om regels vast te stellen, om het middel (de dollar) te monopoliseren als basis voor het regelen van de handel tussen staten, en met de gestage verwerving van “fundament” door de BRICS en SCO, onthullen de toespraken van Poetin hun revolutionaire agenda.

Eén aspect blijft over: hoe een “revolutionaire” metamorfose teweeg te brengen, zonder oorlog te voeren met het Westen. De V.S. en Europa zitten vast. Zij zijn niet in staat zich te vernieuwen, omdat de structurele politieke en economische tegenstellingen hun paradigma vastgezet hebben. Hoe dan de situatie “los te maken”, zonder oorlog?

De sleutel zou, paradoxaal genoeg, kunnen liggen in het diepe inzicht van Rusland en China in de gebreken van het westerse economische model. Het Westen heeft een Catharsis nodig om “zichzelf los te maken”. Catharsis kan gedefinieerd worden als het proces waarbij sterke of onderdrukte emoties, die aan overtuigingen vastzitten, worden losgelaten, en daardoor verlichting geven.

Om een militaire Catharsis te vermijden, lijkt het erop dat de Russische en Chinese leiders – die de gebreken van het westerse economische model inzien – het Westen dan maar moeten bezoeken met een economische Catharsis.

Het zal ongetwijfeld pijnlijk zijn, maar beter dan een nucleaire Catharsis. Wij herinneren ons misschien het slot van het gedicht van CV Cafavy, Wachten op de barbaren,

Copyright © 2022 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

OEKRAÏNE CONFLICT DOSSIER

De lijdensweg van het Westen

Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: