Lavrov licht de door Rusland beoogde denazificatie van Oekraïne toe

De denazificatie van Oekraïne is een van de expliciet genoemde doelen van de speciale militaire operatie van Rusland, maar het is waarschijnlijk de vaagste van allemaal, misschien zelfs opzettelijk zo om het Kremlin flexibiliteit te geven. Minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov ging er dit weekend echter gedetailleerd op in tijdens een vraag- en antwoordsessie op het Antalya Diplomacy Forum van dit jaar. In dit stuk bespreken we wat hij zei voordat we het analyseren in de context van de lopende Russisch-Amerikaanse besprekingen over het beëindigen van hun proxyoorlog in Oekraïne.

Lavrov heeft nooit het woord “denazificatie” in de mond genomen, maar hij besteedde wel veel tijd aan het bespreken van zaken die met dit doel te maken hebben. Het relevante deel begint ongeveer halverwege zijn antwoord op een vraag over de werkrelaties van het Kremlin met de regering-Trump. Op een gegeven moment bracht hij ter sprake hoe Trumps onofficiële gezant voor Rusland Steve Witkoff het belang erkende van het oplossen van de territoriale dimensie van dit conflict, wat Lavrov aanzette tot een interessante verduidelijking, schrijft Andrew Korybko.

In zijn woorden: “Het gaat niet om gebieden. Het gaat om mensen die op dit land wonen, wier voorouders daar eeuwenlang hebben gewoond, die steden als Odessa hebben gesticht,” waarna hij inging op de manier waarop Oekraïne hen sinds 2014 hun mensenrechten, taalrechten en religieuze rechten heeft ontnomen. Hij bracht ook ter sprake hoe Zelensky etnische Russen ontmenselijkte en onlangs zei hoezeer hij hen haat. Een paar woorden over de verheerlijking door Oekraïne van collaborateurs uit het Nazi-tijdperk rondden de rest van zijn antwoord af.

Zijn gesprekspartner vertelde hem vervolgens dat Oekraïne niets minder dan een terugkeer naar de vooroorlogse grenzen zal accepteren, waarop Lavrov reageerde met de woorden: “Het gaat er niet om dat ze het accepteren. Het gaat erom dat we er 100% zeker van zijn dat de mensen die daar al eeuwen wonen niet van hun inherente rechten worden beroofd.” Vervolgens beschuldigde hij de EU ervan een naziregime te beschermen en de mensenrechtensituatie in Oekraïne te negeren. Lavrov zei ook dat Rusland diezelfde rechten herstelt in de regio’s die voor toetreding hebben gestemd.

Waarnemers moeten onthouden dat Rusland wettelijk alle vier betwiste regio’s beschouwt als verenigd met hun historische thuisland na de referenda van september 2022 en dat een van de grondwetswijzigingen die in 2020 werden aangenomen, verbiedt om ook maar iets van het grondgebied van het land af te staan. Zoals kan worden afgeleid uit Lavrov’s de facto uitwerking van denazificatie in het weekend, heeft een groot deel van dit doel te maken met het herstellen van de rechten van inheemse Russen die hen door Kiev zijn ontnomen.

Vanuit het juridische perspectief van Rusland is het nu direct verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan in heel Donbass (Donetsk en Lugansk), Kherson en Zaporozhye, maar het controleert nog niet het hele grondgebied. Wat al onder controle is, is bereikt met militaire middelen, terwijl de rest wordt nagestreefd met hybride militair-diplomatieke middelen, waarbij men ter plekke blijft doorstoten op de grond en tegelijkertijd gesprekken voert met de VS, die deels zijn gericht op de vrijwillige terugtrekking van Oekraïne.

Denazificatie in de rest van het voormalige Oekraïne, wat in deze context vooral wordt begrepen als het herstellen van de rechten van de inheemse Russische minderheid, zal alleen worden nagestreefd met diplomatieke middelen, zoals Lavrov heeft verduidelijkt met betrekking tot “We gaan niet over gebieden” in de zin van de doelen van Rusland in dit conflict. De enige geassocieerde doelstelling kwam meer dan een half jaar na het conflict, nadat de referenda van september 2022 leidden tot de grondwettelijke verplichting om controle te krijgen over het geheel van deze nieuwe regio’s, zoals uitgelegd.

De lokale bevolking stemde met een overweldigende meerderheid voor aansluiting bij Rusland om hun rechten te herstellen die hen door Kiev waren ontnomen, of met andere woorden, om direct denazificatie door te voeren zoals het nu beter wordt begrepen na Lavrov’s laatste verduidelijking. De nieuwe verbonden constitutionele en humanitaire vereisten om dit in al deze regio’s te bereiken, verklaren waarom Rusland hybride militair-diplomatieke middelen blijft inzetten om dit doel te bereiken.

In verband hiermee heeft Witkoff Trump naar verluidt geadviseerd dat de snelste manier om een staakt-het-vuren in Oekraïne tot stand te brengen is om de legitimiteit van de Russische aanspraken op die betwiste gebieden te erkennen, maar Trumps gezant voor Oekraïne Keith Kellogg heeft zijn voorstel naar verluidt afgewezen. Kellogg is weer in het nieuws na zijn suggestie om Oekraïne op te delen in invloedssferen tussen Rusland en het Westen na het bevriezen van de bestandslijn en het opleggen van een gedemilitariseerde zone (DMZ) van 15 mijl langs beide zijden.

Lavrov liet tijdens zijn vraag- en antwoordsessie doorschemeren dat deze Westerse vredesmacht in werkelijkheid zou worden ingezet om Rusland te bestrijden, wat zijn collega Rodion Miroshnik geloofwaardig maakte door te waarschuwen dat dit zou kunnen leiden tot “een nieuw niveau van escalatie.” Een ander argument tegen Kelloggs voorstel is dat het er niet voor zou zorgen dat de rechten van de inheemse Russen aan Kievs kant van de door hem voorgestelde DMZ, zowel binnen door Rusland opgeëiste gebieden als daarbuiten, worden hersteld. Denazificatie zou daarom onvolledig blijven.

Lavrov ging op deze implicaties in door zich hardop af te vragen: “Jullie willen vredeshandhavers om hetzelfde regime te behouden dat nu door Zelensky wordt geleid? U wilt dit regime niet vragen of het geïnteresseerd zou zijn in het uitvoeren van de internationale verplichtingen, waaronder het VN-Handvest met betrekking tot de rechten van minderheden voor nationale minderheden taal en religieuze rechten?”, voordat hij verklaarde dat ”ze deze troepenmacht niet willen gebruiken om de vrede te bewaren, maar om het naziregime te bewaren en te beschermen, en dit is de sleutel.”

Zijn laatste punt komt overeen met wat Miroshnik vorige week zei over hoe het bijkomende doel van de Westerse vredesmacht in Oekraïne zou zijn “om de controle over het politieke regime [van Oekraïne] militair over te nemen en tegelijkertijd het externe bestuur van dit land te behouden, ongeacht hoe de onderhandelingen aflopen.” Met zijn woorden en die van Lavrov in gedachten kunnen waarnemers intuïtief aannemen dat denazificatie ook een regimewisseling in Oekraïne inhoudt, omdat Rusland gelooft dat Zelensky nooit de rechten zal herstellen die Kiev van de inheemse Russen heeft afgenomen.

In volledige tegenspraak met hun publiekelijk verkondigde waarden willen de Europeanen deze smerige stand van zaken voor onbepaalde tijd bestendigen door de plannen die sommigen van hen hebben om er troepen heen te sturen onder de dekmantel van vredeshandhavers, zoals Lavrov en Miroshnik uitlegden, wat onaanvaardbaar is voor Rusland. Geloofwaardige angst om door Rusland aangevallen te worden als ze hun troepen naar Oekraïne sturen, de weigering van de VS om hun troepen daar artikel 5 defensiegaranties te geven en interne verdeeldheid binnen deze coalitie kunnen dit plan belemmeren.

Zolang Westerse vredeshandhavers Oekraïne niet bezetten, blijft Ruslands impliciete hoop op een regimeverandering op lange termijn mogelijk omdat Zelensky democratisch kan worden vervangen tijdens de volgende verkiezingen, maar alleen als die echt vrij en eerlijk verlopen, wat natuurlijk niet vanzelfsprekend is. De formele inzet van buitenlandse troepen zou hem kunnen helpen de verkiezingen te vervalsen of ertoe kunnen leiden dat zijn beschermheren hem vervangen door een andere gelijkgestemde figuur wiens beleid ten opzichte van de inheemse Russen hetzelfde zou blijven.

Beide scenario’s, de (waarschijnlijke) frauduleuze herverkiezing van Zelensky of zijn vervanging door een gelijkgestemde figuur, zouden de maximale implementatie van het denazificatiedoel van Rusland in dit conflict sterk belemmeren. In dat geval zou Rusland waarschijnlijk meer kiezen voor militaire dan voor diplomatieke middelen om de rest van de vier betwiste regio’s die nog onder Oekraïense controle staan te denazificeren, waardoor de VS gedwongen zouden worden om te kiezen tussen escalatie tegen Rusland of Oekraïne dwingen om zich daar terug te trekken.

Als Trump serieus van plan is om de risico’s van een Derde Wereldoorlog met Rusland door een misrekening te beperken en snel “terug te keren naar Azië” om China krachtiger in te tomen, wat eerst een oplossing van het Oekraïense conflict vereist, dan zal hij voor de tweede optie kiezen, ondanks de tegenkanting die hij zal krijgen. Zijn tegenstanders zullen hem voorspelbaar bekritiseren omdat hij mensen die niet hebben deelgenomen aan de referenda in september 2022 dwingt om ofwel te accepteren dat ze onder Russische controle komen ofwel te vluchten naar het voormalige Oekraïne.

De optiek kan gemakkelijk worden gemanipuleerd om Trump te beschuldigen van het verraden van democratische waarden en zelfs van het steunen van “etnische zuivering” als dit leidt tot een massale uittocht, maar hij kan overtuigend tegengas geven met het argument dat het grotere goed van het afwenden van de Derde Wereldoorlog en het beëindigen van het moorden dit rechtvaardigt. Hij zou er ook aan kunnen toevoegen dat als we het conflict laten voortduren, bevolkte gebieden binnen de door Rusland opgeëiste maar door Oekraïne gecontroleerde gebieden, zoals de stad Zaporozhye met bijna een miljoen inwoners, in woestenijen zouden kunnen veranderen.

Als Trump Oekraïne dwingt om zich terug te trekken uit de betwiste gebieden, dan is het mogelijk dat Rusland dit compromis beantwoord door zijn denazificatiedoelstelling te beperken tot het geheel van zijn nieuwe regio’s in plaats van het uit te breiden naar de rest van het land. De kans op dit wederzijdse compromis zou veel groter zijn als Trump Oekraïne ook dwingt om in te stemmen met een gedemilitariseerde “Trans-Dnjepr”-regio die wordt bestuurd door niet-westerse vredeshandhavers en Rusland de VS in ruil daarvoor bevoorrechte investeringen in grondstoffen geeft.

Het belangrijkste om te weten is dat de flexibiliteit van het Kremlin met betrekking tot denazificatie realistisch gezien alleen betrekking heeft op de vraag of het er wel of niet op zal aandringen dat dit wordt geïmplementeerd in romp-Oekraïne. Tot nu toe en te oordelen naar alle publieke verklaringen over deze kwestie, is de minimale eis van Rusland in dit opzicht dat alle nieuwe regio’s worden gedenazificeerd, wat alleen kan gebeuren als het land er de volledige controle over krijgt. Als dit niet langs diplomatieke weg kan worden bereikt, zullen militaire middelen worden ingezet, met alle gevolgen van dien.

Trump zou daarom Witkoffs gerapporteerde advies serieus moeten nemen door de legitimiteit van Ruslands aanspraken op die betwiste regio’s te erkennen om te voorkomen dat hij voor het dilemma komt te staan dat hij moet kiezen tussen escalatie tegen Rusland of Oekraïne dwingen zich daar terug te trekken. De waarheid is dat de VS zich al in zo’n dilemma bevindt, maar zich dat nog niet realiseert. Het is daarom beter om dit nu vreedzaam op te lossen dan te wachten tot de media erachter komen en meer druk uitoefenen om te escaleren tegen Rusland.

Rusland zou zijn denazificatiedoelstelling kunnen beperken als de VS hem daarbij helpt in zijn nieuwe regio’s. Dit zou de basis kunnen leggen voor het uitbreiden van de reikwijdte van hun wederzijdse compromissen in Oekraïne door de deur te openen voor het bespreken van de “Trans-Dnjepr”- en grondstofdimensies die werden voorgesteld. Op deze manier kunnen Rusland en de VS de impasse in hun onderhandelingen doorbreken en voorkomen dat de hardliners aan beide kanten dit aangrijpen om hun onderhandelingen te ondermijnen en maximalistische doelen na te streven.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Interview met Lavrov over gesprekken met de VS en mondiale aangelegenheden (VOLLEDIGE TEKST)

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: