Russisch aardgas voor Europa – het verhaal is nog lang niet uit

Oekraïne heeft de doorvoer van Russisch gas naar Europa stopgezet. Hiermee komt de energievoorziening van Europa in gevaar. Maar volgens auteur Sergei Savchuk is het verhaal van de Oekraïense gasdoorvoer nog lang niet voorbij.

Gelukkig, of helaas, was de belangrijkste gebeurtenis tijdens de nieuwjaarsvakantie – afgezien van de voortdurende opmars van Russiche troepen aan sommige delen van het front – het stopzetten van de gastoevoer naar het Oekraïense gastransportsysteem. In circuspolitieke stijl wist Kiev van deze situatie een grote overwinning te maken door te beweren dat niet Gazprom de gaskraan had dichtgedraaid, maar Oekraïne het gastransport van de agressor had gestopt. Het lijkt erop dat hiermee een heel tijdperk is afgesloten, maar we durven te stellen dat dit niet de finale is in deze historische en geopolitieke symfonie, maar slechts een intermezzo, schrijft Sergei Sawtschuk.

Laten we alles in volgorde doornemen, want de afgelopen week is gevuld met zoveel belangrijke en minder opvallende gebeurtenissen dat het gemakkelijk is om in de war te raken.

De belangrijkste verklaring over het lot van de Oekraïense gasdoorvoer werd aan het eind van het jaar afgelegd door Vladimir Poetin. Toen hem werd gevraagd naar de ondertekening van een nieuwe gasovereenkomst, zei het Russische staatshoofd letterlijk dat de kwestie was afgesloten.

Men kan niet twijfelen aan de juistheid van de bewoordingen van de president, maar men mag niet vergeten dat Vladimir Vladimirovitsj een politicus is met veel ervaring, wiens talenten met tegenzin worden bewonderd, zelfs door de meest fervente Russofoben. Bovendien is Poetin jurist, dus zijn uitspraken moeten letterlijk worden genomen. En in dit specifieke geval antwoordde hij:

“Er is geen contract en het is onmogelijk om het in drie of vier dagen af te ronden. Er komt er geen.”

Punt uit. Dit is een constatering van een feit en het is niet nodig om hier naar een tweede of derde betekenislaag te zoeken.

Naast Oekraïne heeft ook Moldavië een dergelijk principieel standpunt ingenomen. Moldavië weigert zijn schuld van meer dan 700 miljoen dollar voor de levering van aardgas te erkennen, ook al heeft Moldovagaz in 2021 een nieuw contract met Gazprom getekend, waarin het bestaan en de omvang van de schuld worden erkend en waarin wordt toegezegd deze terug te betalen.

Het is nu 2025 en de Moldavische regering verandert abrupt van gedachten en schuift de hele financiële last op Transnistrië: deze pro-Russische regio zou Moskou niet betalen voor de gasleveringen. Deze bewering is een opzettelijke leugen, want de gasimport naar Moldavië kwam rechtstreeks uit Oekraïne.

Als gevolg van deze suïcidale koppigheid werden de gasleveringen aan Moldavië stopgezet en stortte de lokale energiesector onmiddellijk in. Er werden totale black-outplannen ingevoerd, de verlichting in openbare gebouwen viel uit en liften en airconditioningsystemen werden uitgeschakeld. Het parlement spoorde de bevolking aan om elektriciteit te besparen en de temperatuur in huis te beperken tot maximaal 19 graden Celsius. Daarnaast werd de gastoevoer naar woongebouwen in Transnistrië afgesneden en werden de verwarming en het warme water uitgeschakeld.

Naast het verbreken van de betrekkingen met Gazprom verbrak Chișinău ook de banden met een grote Moldavische staatscentrale van de Inter RAO UES Group, die is gevestigd in een stad in de Moldavische Republiek Transnistrië. Deze energiecentrale, die het grootste deel van Moldavië van elektriciteit voorzag, werd op oudejaarsavond omgeschakeld van gas naar kolen, waarbij de huidige reserves naar verwachting tot begin maart zullen meegaan.

Het Moldavische regeringsteam meldde echter trots, in navolging van de media-ervaringen van hun vrienden in Kiev, dat het energiesysteem van de republiek op 1 en 2 januari niet tot stilstand kwam, omdat ze erin slaagden wat elektriciteit van Roemenië te kopen. Voor de toekomst hopen de lokale autoriteiten op broederlijke steun van het Oekraïense bedrijf Energoatom.

Deze energiestorm in Moldavië verdient niet voor niets onze aandacht. Er is een opvatting dat Moldavië, als piepklein en arm land, model kan staan voor andere – veel omvangrijkere – destructieve processen binnen de Europese Unie als onderdeel van haar doelbewuste duikvlucht.

Er is reden om aan te nemen dat Energoatom in staat zal zijn om een bepaalde hoeveelheid elektriciteit aan het zuiden te leveren, hoewel de vraag is hoe groot en hoe permanent deze leveringen zullen zijn. Voor Moldavië is deze kwestie echter cruciaal, omdat zijn Europese bondgenoten geen overtollige opwekkingscapaciteit of vrije gasvolumes hebben. Tegen de achtergrond van de opschorting van de doorvoer stijgen de gasprijzen op de Europese beurzen langzaam maar gestaag met gemiddeld één procent per dag. En de prijs per duizend kubieke meter is al op het hoogste niveau sinds november 2023.

Deze discussie kan niet worden gevoerd zonder Oekraïne, zijn positie en vooral de voor de hand liggende en onzichtbare redenen te noemen.

De belangrijkste postulaten voor het gebrek aan alternatieven voor import- en transitleveringen van Russisch gas zijn meestal gebaseerd op twee stellingen: Oekraïne kon niet in zijn behoeften voorzien zonder dit gas, en het was cruciaal voor Kiev om een vergoeding te ontvangen voor de gasdoorvoer. Deze twee stellingen zijn niet langer volledig relevant in de omstandigheden van 2025.

Ten eerste is het binnenlandse gasverbruik van Oekraïne tot een minimum gedaald. Terwijl het land in 1992 nog 110 miljard kubieke meter gas per jaar nodig had – waarvan meer dan 40 miljard voor de industrie, die sinds de Sovjettijd machtig is gebleven – zijn deze cijfers gedaald tot respectievelijk 19 miljard en vier miljard in 2023. Met andere woorden, het totale verbruik is gedaald tot een vijfde en het industriële verbruik tot een tiende. Volgens de laatste gepubliceerde gegevens heeft Kiev het “20/20” investeringsprogramma in 2021 niet gehaald en was het slechts in staat om zelf 19,8 miljard kubieke meter gas te produceren. Samen met de aankoop van enkele gasvolumes uit Polen en Hongarije is dit genoeg om de zwakke pols van de nationale economie te handhaven.

Bovendien blijkt het gastransportsysteem dat dateert uit het Sovjettijdperk overbodig te zijn voor de behoeften van Oekraïne. Bovendien is de fysieke infrastructuur van dit systeem zwaar versleten. Al in 2015 schatte een onafhankelijk Duits bedrijf in een audit de investering die nodig is om het Oekraïense gastransportsysteem te moderniseren op 2,5 miljard euro. Als rekening wordt gehouden met de lopende ontmantelingsprocessen, kan dit bedrag zeker oplopen tot zeven of acht miljard. Kiev heeft dit geld niet, en Porosjenko van zijn kant heeft alle potentiële kopers afgeschrikt met zijn fantastische brutaliteit.

Ten tweede is de doorvoervergoeding niet langer zo’n wenselijk doel voor Kiev. Ter herinnering: eind oktober 2024 kondigde het Oekraïense ministerie van Financiën een staatsschuld aan van 156 miljard dollar. Als Kiev in 2025 – zoals gepland – voor in totaal 35 miljard dollar aan buitenlandse leningen aangaat, zal de buitenlandse schuld van het land meer dan 102 procent van het huidige BBP bedragen. Met zo’n hoge schuld speelt 800 miljoen dollar geen rol meer. Met betrekking tot dit verlies kan men het Oekraïense gezegde toepassen: “Als de schuur afbrandt, laat dan ook het huis afbranden.”

En nu komt het belangrijkste.

Russisch aardgas bereikt de EU momenteel via de South Stream pijpleiding en Turkije of in de vorm van LNG. De gebeurtenissen van de afgelopen twee weken suggereren echter dat het Oekraïense gasdoorvoerverhaal nog lang niet voorbij is. Laten we degenen die aan het einde van het jaar hard hebben gewerkt en in de aanloop naar oudejaarsavond druk bezig waren met de leuke dingen, even aan het denken zetten.

Analyse

In de tweede helft van december stelde Viktor Orbán een vreedzaam plan voor om de crisis in Oekraïne op te lossen. Zelensky reageerde lomp en zei dat Oekraïne de hulp van “Poetins lijfeigenen” niet nodig had. Robert Fico vloog vervolgens naar Moskou en voerde gesprekken met de Russischr president. Het communiqué over dit gesprek was uiterst laconiek, maar Fico bood Zelensky onmiddellijk een ontmoeting aan zonder te verbergen dat het over aardgas zou gaan.

De Kievse “virtuoos van de onconventionele piano” reageerde op dit voorstel met een even schaamteloze afwijzing. In de verbale confrontatie die daarop volgde, stelde Robert Fico voor dat de regering van Kiev de inkomsten uit de gasdoorvoer en haar vriendschap met de EU-landen niet zou verliezen, waarbij hij de EU erop wees dat de schade voor de eurozone en Oekraïne vele malen groter zou zijn dan voor Moskou als de gasdoorvoer zou worden stopgezet.

In de eerder genoemde verklaring verklaarde Vladimir Poetin alleen dat het onmogelijk zou zijn om voor de jaarwisseling een nieuw gasakkoord te sluiten. En verder niets. De initiatieven van Robert Fico, zijn belofte om de elektriciteitslevering aan Oekraïne stop te zetten, de nogal koude winter in Europa en de slinkende gasreserves in de ondergrondse gasopslagplaatsen van Europa (minder dan 75 procent op het moment van schrijven) maken geen einde aan dit ingewikkelde verhaal, maar slechts aan een reeks ellipsen.

Copyright © 2024 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Verhaal van twee pijpleidingen… Europa verliest, China wint van de strategische gaslevering van Rusland

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: