De zorg heeft het druk, dus …

De zorg heeft het druk. Niemand zal dat ontkennen. Vrijwel iedereen heeft respect voor het zorgpersoneel dat met niet aflatende inzet doorwerkt. Velen vinden dan ook een substantiële loonsverhoging een redelijke wens van hen, schrijft gastauteur Esther Noordermeer.

Er is een groep zorgmedewerkers die elke discussie over de Coronamaatregelen monddood maakt. Hun werkdruk bewijst immers dat wat de main stream media over dit virus zeggen klopt. Zo’n discussie eindigt veelal met ‘als je met ons een dagje mee zou draaien, dan piep je wel anders.’

Hun werkdruk is hen overkomen en valt hen niet te verwijten. Wat hen wel te verwijten valt, is dat zij hun werkdruk één op één verklaren met de komst van het nieuwe virus. Is het werkelijk Covid die hun in deze situatie heeft gebracht? Bestuurders en zorgpersoneel die verder kijken dan hun neus lang is, wisten dat de capaciteit in de zorg vroeg of laat dé beperkende factor zou worden. Het was afkoersen op een ijsschots die al jaren in zicht was.

De zorg is de afgelopen jaren afgeschaald doordat zij beduidend efficiënter is gaan werken. Maar was die efficiency van een dergelijke orde dat het alle signalen die juist om opschaling vroegen, kon opvangen? De volgende tendensen spelen immers al jaren:

• Onze bevolking groeit. Dan is er logischerwijs meer zorg nodig.
• Onze bevolking vergrijst. Ouderdom komt met gebreken, dus er zal automatisch meer zorg nodig zijn.
• Artsen en ziekenhuizen weten dat voor een deel de zorg seizoenswerk is. Elk griepseizoen is het aanpoten. Om alleen voor het griepseizoen extra gekwalificeerd personeel aan te trekken, waaronder IC-verpleegkundigen, lijkt geen optie. Dit liet Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor IC, weten in het programma Lof der Geneeskunst. Wat moeten IC-verpleegkundigen buiten het griepseizoen als er minder patiënten zijn? Die vraag moet je dus oplossen en niet laten liggen. Daar zijn beslist creatieve antwoorden op te vinden. Ziekenhuizen weten dat zij bij een pittig griepseizoen de marges van hun capaciteit moeten opzoeken. De ijsschots was in zicht.
• Het aanbod behandelingen is toegenomen. Het arsenaal aan behandelmogelijkheden is zoveel uitgebreid en daar willen 17,5 miljoen potentiële patiënten dan ook graag gebruik van maken. Neem alleen al de veel intensievere zwangerschapsbegeleiding met de vele controles en echo’s ten opzichte van vroeger. In de tandheelkunde gebeurt precies hetzelfde. Vroeger ging je naar de tandarts om te trekken en te vullen, nu lopen veel kinderen jaren bij de orthodontist en zijn kronen, bruggen en implantaten gemeengoed geworden.
• We stellen de dood zo lang mogelijk uit. Wat vroeger een opgegeven patiënt was, daar wordt nu nog aan geknutseld. Dat vraagt extra zorg, met name palliatieve zorg.
  Wij verzwakken lichamelijk. Sommigen menen dat we ouder worden omdat we sterker zijn. Toch zijn die twee niet causaal verbonden. We worden ouder omdat we dat arsenaal aan behandelmogelijkheden en medicijnen hebben. We zijn niet sterker, we zijn afhankelijker.
• We verzwakken geestelijk. Ook de vraag naar geestelijke gezondheidszorg is enorm toegenomen.

Bestuurders hebben het effect van efficiency overschat of zij hebben de vraag naar zorg onderschat, maar er is in ieder geval iets fundamenteels mis gegaan bij de afstemming van vraag en aanbod.

Dan is er nog een aantal oorzaken waardoor specifiek de zorg op de ziekenhuizen tijdens de huidige epidemie meer toenam dan nodig was en is:

• In deze Corona-epidemie speelt een gewichtige factor mee die de vraag naar zorg doet toenemen: ANGST. Angst pleegt een aanslag op ons immuunsysteem. Zowel de Belgische lector gezondheidswetenschappen en onderzoeker Sam Brokken, klinisch psycholoog Mattias Desmet verbonden aan de universiteit van Gent als hoogleraar emeritus experimentele immunologie Pierre Capel bevestigen de enorme rol die angst speelt in deze crisis. Dat betekent dat we makkelijker ziek worden, ook van Corona. Angst laat ziekenhuizen volstromen. Wil je de werkdruk in de zorg een handje te helpen, stop met het verspreiden van angst!
• Vanwege diezelfde angst melden meer mensen zich in het ziekenhuis dan nodig. Mensen gaan naar de spoedeisende hulp met ogenschijnlijke of echte Coronaklachten, terwijl de huisarts ze niet heeft doorverwezen. Hun angst brengt hen daar, maar ze horen er niet.
• Zorgpersoneel zit met elk snotje thuis. Maar ook zij die geen snotje hebben, maar alleen een positieve pcr-test, zitten dagen thuis. Zo krijg je onnodige uitval. Zorgpersoneel had profylaxe kunnen slikken, want die zijn er. Die weg mocht echter niet worden ingeslagen van de overheid. De politicus op de stoel van de arts. Waar was de verontwaardiging vanuit de zorg?
• De huisarts, die normaal het voorportaal is van het ziekenhuis, is buitenspel gezet. Dezelfde medicatie die ziekenhuispersoneel als profylaxe kon slikken, had de huisarts in kunnen zetten ter behandeling van Corona-patiënten, maar ook dat mocht niet van de overheid. Een huisarts speelt zo’n cruciale rol in de opvang en behandeling van patiënten. Als die laag ertussenuit gaat, dan loopt het storm in het ziekenhuis. Het was te verwachten.

Het zorgpersoneel is zich er wellicht niet van bewust dat hun werkdruk hét argument is waarmee alle maatregelen omtrent Corona in stand worden gehouden. Zonder druk op de zorg, met name de IC-capaciteit, kunnen de maatregelen worden opgeheven.

Best zorgpersoneel. Jullie moeten volhouden, maar weet dat jullie noodlot niet alleen door Corona komt, maar een optelsom is van vele factoren. Het is vooral het gevolg van slecht bestuur, waarbij moedwillig werkbare alternatieven zijn genegeerd, en daar plukken jullie nu de wrange vruchten van.

De zorg heeft het druk, dus … moet de samenleving dat oplossen. Apart, zo werkt het niet in het bedrijfsleven. Daar moet een bedrijf zelf bloeden voor zijn bestuurlijke fouten. Is het niet veel logischer om te zeggen: ‘De zorg heeft het druk, dus … moet de zorg dat oplossen.’?

Mijn antwoord op de monddood makende afsluiter van vele discussies ‘als je een dagje met de zorg zou meedraaien, piep je wel anders’ is dan ook: ‘Ik zou het net zo druk hebben als jullie, maar ik zou de oorzaak van de werkdruk niet bij Corona leggen. Dit virus heeft alleen aan het licht gebracht wat al heel lang niet goed was.’

Drs. E. Noordermeer is blogger, auteur/uitgever

Medische dictatuur