De Europese Unie moet hervormen of sterven

De Europese Unie zal in 2040 niet bestaan als het doorgaat met het centraliseren van bevoegdheden ten koste van soevereine lidstaten. Europa moet terugkeren naar het intergouvernementalisme dat het succesvol maakte of het risico lopen minder te worden dan de som der delen.

De Europese Unie won in 2012 de Nobelprijs voor de Vrede voor haar bijdrage aan de bevordering van vrede en verzoening, democratie en mensenrechten in Europa. Op dat moment, vier jaar na de oorlog in Georgië, vond ik dit een politieke stunt, schrijft Ian Proud.

Ik bleef echter onomwonden pro-Europees. Toen ik opgroeide als kind van een Britse soldaat in Duitsland, herinner ik me de grenscontroleposten naar Nederland voor dagtripjes in het weekend en een gevoel van door muren verdeelde landen. Dit was slechts vijfentwintig jaar nadat de Tweede Wereldoorlog was afgelopen.

Ik herinner me ook mijn bezoeken aan verschillende landen, zoals Spanje, Italië, Frankrijk en Oostenrijk en het gevoel van opwinding over hun diversiteit in taal, cultuur en keuken. Leven in Europa als kind, binnen een stabiel gezin, was een overweldigende verrijkende ervaring.

Daarom denk ik dat het grootste succes van het Europese project het slechten van barrières tussen naties en volkeren was. In het Verdrag van Rome van 1957 werd immers “besloten de grondslagen te leggen voor een steeds hechter verbond tussen de volkeren van Europa.”

Toen het Verenigd Koninkrijk nog lid was van de EU, genoot ik altijd van het gevoel deel uit te maken van een grotere gemeenschap van Europese mensen, terwijl ik mijn uitgesproken Britse identiteit behield. Onze verschillen als naties maken Europa zo’n levendig continent. Pogingen om te homogeniseren kunnen alleen maar de kleur ervan wegnemen.

Het toestaan van vrij verkeer van goederen, diensten en investeringen in heel Europa had een transformerend effect op de relaties tussen mensen en staten. Als je teruggaat in de geschiedenis, vind je talloze voorbeelden van oorlogen – waaronder de Tweede Wereldoorlog – die ontstonden door het gedwongen opleggen van economische tegenspoed, maar minder of geen oorlogen die het gevolg waren van het verwijderen van barrières tussen staten.

De grootste prestatie van Europa – de afwezigheid van oorlogen die het continent eeuwenlang hadden geteisterd – werd ook bereikt door een intergouvernementalisme dat de barrières verminderde zonder de soevereiniteit en nationale identiteit van de lidstaten al te zeer aan te tasten.

Gemeenschap werd bereikt zonder communalisme.

Vandaag de dag is het idee van een steeds hechtere unie van volkeren ontvoerd door degenen die vastbesloten zijn om Europa als een soevereine staat te vestigen. Ik zie tijdens mijn leven geen omstandigheden waarin dit zal gebeuren.

Het idee van een gekozen Europese president is slechts fantasie. Een Franse burger zou nooit stemmen voor een Duitser of, erger nog, een Brit als president van Europa.

Een Europees leger zal om dezelfde redenen nooit bestaan. Geen enkel land zou ermee instemmen de controle over zijn strijdkrachten af te staan aan een ongekozen ambtenaar in Brussel.

Toch dreigen de kronkels en verstoringen die worden veroorzaakt door een voortdurende drang naar centralisatie, de Europese Unie uit elkaar te scheuren.

De enige raison d’être van de Europese Unie lijkt vandaag de dag de strategische nederlaag van een buurland – Rusland – na te streven, ondanks de enorme politieke en economische kosten voor de Europese bevolking die geen inspraak krijgt via muur-tot-muur propaganda.

Een steeds grotere centralisatie van bevoegdheden in Europa zal er onvermijdelijk toe leiden dat lidstaten zich rechteloos voelen door het wegnemen van soevereiniteit en de aanval op hun identiteit. Dit zal de aanzet blijven geven tot politieke dissidentie en druk tot desintegratie, zoals we nu al zien in Duitsland, Frankrijk, Hongarije en andere landen.

In het verleden verhinderden het intergouvernementele rumoer en de focus op de kleinste gemene deler in het beleid dat Brussel te ver ging. Politici en diplomaten hadden een hekel aan de ‘consensus van Brussel’. Maar de lidstaten waren vrij om hun eigen land te besturen en de Commissie wakkerde niet actief conflicten aan, zowel in Europa zelf als in buurlanden.

In het verleden werden grote veranderingen in de rol en functies van de Europese instellingen overeengekomen door middel van Verdragen. Een poging om een Europese Grondwet op te stellen werd door de Nederlanders en de Fransen weggestemd in referenda in 2005. De rol van de Europese Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid werd ingesteld door het Verdrag van Lissabon, maar pas nadat weerstand van de Ierse kiezers werd weggenomen met een tweede referendum.

De Europese Commissie moet altijd verantwoording afleggen aan de lidstaten, juist omdat zij bestaat uit ongekozen ambtenaren, ook al hebben haar zes voorzitters de status van regeringsleider op internationale bijeenkomsten.

Toch leidt een steeds grotere centralisatie onvermijdelijk tot minder verantwoordingsplicht in Brussel. De rol van Europees Commissaris voor Defensie en Ruimtevaart – een rol die volledig buiten de stichtingsvisie van de Europese Economische Gemeenschap valt – werd zonder nieuwe Verdragsbepaling ingesteld, na een aanbeveling van de voorzitter van de Commissie. Ursula von der Leyen.

De Commissie blijft de uitbreidingsagenda promoten, ook al zullen de kosten van de toetreding van arme landen tot verdeeldheid leiden in de rijkere, subsidiërende landen.

De unie van vier landen in het Verenigd Koninkrijk is het resultaat van eeuwen van oorlog en verovering. Dat het intact is gebleven vereist een constante evenwichtsoefening waarbij bevoegdheden steeds meer zijn overgedragen aan de samenstellende landen.

In het huidige Europa is de stroom omgekeerd, met bevoegdheden die geleidelijk aan bij de leden worden weggehaald. Brussel legt regels op aan de rest en duldt geen verschillen in de perifere staten.

Deze afwijzing van verschillen heeft de Europese Commissie geleid tot antidemocratische stappen, waaronder pogingen om regimeverandering in Georgië te sponsoren, verkiezingen in Moldavië te manipuleren en politieke kandidaten die niet de voorkeur genieten uit Roemenië te weren. Bewegingen van Hongarije en Slowakije om oorlogshulp aan Oekraïne te blokkeren, werden beantwoord met oproepen om niet alleen bestaande EU-regels te veranderen om deze landen te omzeilen, maar om ze te dwingen zich aan de regels te houden. Meer in het algemeen is lawfare gebruikt om Marine Le Pen uit te sluiten van de volgende Franse presidentsverkiezingen.

Zolang ik als Brits diplomaat heb gewerkt, hebben de Europese instellingen voortdurend de grenzen van hun bevoegdheden verlegd om kleine hapjes te nemen uit de bevoegdheden van de lidstaten. Dat centralisatieproces is aantoonbaar versneld door externe factoren zoals COVID en de oorlog in Oekraïne.

Zolang Europa streeft naar groei en centralisatie, is de economische groei langzaam gedaald, van bijna 6% in het begin van de jaren zestig tot nauwelijks 1% nu.

Vandaag de dag maakt een steeds neokoloniaalere relatie tussen Brussel en de lidstaten Europa kleiner dan de som der delen. En als dit zo doorgaat, kan het aantal delen geleidelijk nog kleiner worden, als landen ervoor kiezen om te vertrekken.

Europa moet terug naar de basis van economische, sociale en culturele samenwerking, zowel intern als met zijn buurlanden. Dat vereist een radicale heroverweging van de instellingen van Europa en een verdragswijziging om hun omvang en bevoegdheden te verkleinen en soevereiniteit terug te geven aan de lidstaten. Als dat niet gebeurt, betwijfel ik of de Europese Unie in 2040 nog zal bestaan.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Ian Proud

Een ongekende neergang voor Europa is nu onvermijdelijk

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: