Europa zit vast in de Total Perspective Vortex

Als je The Restaurant at the End of the Universe van Douglas Adams hebt gelezen, zul je meteen herkennen wat er vorige maand met de Europeanen is gebeurd. Ze zijn in de Total Perspective Vortex terechtgekomen. Dit is een martelwerktuig dat is ontworpen door een krankzinnige wetenschapper en dat je onbeduidendheid in vergelijking met de rest van het universum laat zien. Bijna iedereen die erin terechtkomt, wordt vernietigd. Dat besef is gewoon te verschrikkelijk om te overleven.

Voordat de Europeanen de Vortex ondergingen, geloofden ze dat ze Donald Trump konden bestrijden vanwege zijn invoerheffingen. Ze dachten dat ze hun eigen verdediging konden organiseren om tegen Rusland te vechten, mocht dat ooit nodig zijn. Direct nadat hij in februari de Duitse verkiezingen had gewonnen, verklaarde Friedrich Merz dat Europa onafhankelijk moest worden van de VS. Toen hij bondskanselier werd, besefte hij al snel dat zijn uitspraak onmogelijk was, schrijft Wolfgang Munchau.

De foto die het Witte Huis vorige week publiceerde, met Donald Trump achter zijn bureau en de Europese leiders op stoelen voor hem, laat zien hoe de poging tot opstand van de Europese volgelingen is geëindigd. De politici zitten ongemakkelijk op hun stoelen en zien eruit als onhandelbare schoolkinderen die op het matje zijn geroepen. Alexander Stubb, de Finse president, maakt aantekeningen als een leerling die gretig noteert wat de directeur zegt. Giorgia Meloni, de Italiaanse premier, stond met gekruiste armen en keek alsof ze strafwerk had gekregen. Friedrich Merz en Emmanuel Macron probeerden belangrijk te lijken – als de klassenvertegenwoordigers. Van Trump is alleen zijn vuist te zien.

“De collectieve zwakte van Europa is een keuze geweest, niet iets dat ons is opgelegd door ongunstige omstandigheden of buitenlandse mogendheden.”

Ik kan me niet voorstellen dat François Mitterrand, Helmut Kohl of Margaret Thatcher zich op hun stoel zouden winden voor het bureau van de Amerikaanse president. Maar ja, geen enkele voormalige president zou hebben durven doen wat Trump zojuist heeft gedaan met hun opvolgers.

Het zou alleen maar erger worden voor de Europeanen. Afgelopen donderdag bevestigde Amerika de definitieve versie van het handelsakkoord met de EU – hoewel het meer een diktat was dan een akkoord. De VS legt 15 % invoerheffingen op alle Europese goederen en 50 % op staal en aluminium. In ruil daarvoor stemt de EU ermee in alle invoerheffingen op Amerikaanse goederen af te schaffen en haar markten open te stellen voor alle Amerikaanse auto’s en landbouwproducten. De EU heeft ook toegezegd haar antitrustbeleid niet toe te passen op Amerikaanse digitale bedrijven. Dat krijg je als de andere partij een pistool op tafel legt.

Het is niet waar, zoals sommigen beweren, dat de EU slecht heeft onderhandeld. Zoals de Britten kunnen beamen, zijn het juist goede onderhandelaars. Maar je kunt geen handelsoorlog beginnen tegen het land dat je nucleaire bescherming biedt. De VS is altijd de imperiale macht geweest in de trans-Atlantische betrekkingen en nu gebruiken ze die macht tegen ons. Europa heeft geen andere keuze dan zich te schikken.

En toch heeft de EU zichzelf altijd beschouwd als de afgunst van de wereld – moreel en intellectueel superieur en gecultiveerd. De EU steunt multilaterale instellingen. Ze doet alsof ze de mensenrechten steunt wanneer dat haar uitkomt. Ze heeft een douane-unie, een interne markt en een gemeenschappelijke munt.

Maar dit imago strookt niet met de politieke en economische realiteit van het moderne Europa. Frankrijk heeft een disfunctionele regering die niet weet hoe ze een begroting moet aannemen; het balanceert op de rand van een soevereine schuldencrisis. Italië balanceert al veel langer op die rand. Het beste wat je over Meloni kunt zeggen, is dat ze er in slaagde onder de radar van de obligatiemarkten te blijven. Maar de Italiaanse economie is vandaag nog steeds fundamenteel zwak. Het Duitse industriële model is ingestort. Het berustte cruciaal op vijf gebeurtenissen die níet zouden plaatsvinden: de verkiezing van Donald Trump de eerste keer, Brexit, de oorlog in Oekraïne, China’s agressieve industriepolitiek en de herverkiezing van Trump. Spanje’s groei lijkt oppervlakkig beter, maar dat komt alleen door immigratie. De productiviteitsgroei is er even laag als overal elders in Europa. Ook het VK lijdt onder hetzelfde probleem.

We mogen echter niet vergeten dat de collectieve zwakte van Europa een keuze is geweest, en niet iets dat ons is opgelegd door ongunstige omstandigheden of buitenlandse mogendheden. Toen de EU in 1999 de monetaire unie startte, heeft zij de verschillende kansen die zich voordeden, verspeeld. Zij had de weg naar een fiscale en kapitaalmarktenunie kunnen inslaan. Daardoor had de euro een concurrent van de Amerikaanse dollar kunnen worden. Zij heeft het niet eens geprobeerd. Op het gebied van defensie zou een zeer praktische stap zijn geweest de oprichting van een inkoopagentschap om verspilling door dubbele wapensystemen in NAVO-landen tegen te gaan. Maar dat is niet gebeurd.

De EU had de interne markt, die in 1999 pas zeven jaar oud was, kunnen uitbreiden naar diensten. Hier werd het geprobeerd maar mislukte het. Uit angst voor de Poolse loodgieter slaagde Frankrijk erin het project te blokkeren. Telkens weer wonnen de nationale belangen. Angela Merkel wees een gemeenschappelijk schuldeninstrument af omdat ze vreesde voor een opstand binnen haar partij. Italië en Duitsland wilden hun kwetsbare banken beschermen tegen buitenlandse overnames. De EU die we nu hebben is een unie op het laagste gemene deler-niveau — ongeschikt voor een wereld die gedomineerd wordt door agressieve machten.

Europa had tal van kansen om van koers te veranderen en zijn zwakke punten aan te pakken. De eurocrisis was zo’n moment. Dat gold ook voor de eerste verkiezing van Trump en het Brexit-referendum, beide in 2016. Maar in plaats daarvan kozen de Europeanen telkens voor zelfgenoegzaamheid. Ze deden het minimum dat nodig was om de euro overeind te houden en slaagden er niet in de onevenwichtigheden in de Europese economie te corrigeren. Na het Brexit-referendum dachten ze dat de Britten een tweede referendum zouden houden, omdat dat in Europa nu eenmaal gebeurt als het resultaat niet bevalt. En toen Trump werd verkozen, besloten ze af te wachten en te hopen op betere tijden.

Voor mij, en enkele anderen, ging de komst van een monetaire unie niet om geld, maar om geopolitieke macht. De EU zou nooit kunnen tippen aan de militaire macht van de VS. Maar het was een kans om de grootste economische macht ter wereld te worden.

Opnieuw kozen ze voor de weg van de zwakte. Ik bekritiseer Trump niet omdat hij hiervan profiteert. Hij is gekozen op basis van een agenda waarin zijn land op de eerste plaats komt en zijn bondgenoten op de tweede plaats. Hij laat Europa duidelijk in de steek. De Europeanen kruipen laf naar hem toe en smeken om genade. Hoewel hij geniet van de aandacht, zal dit zijn beleid niet veranderen. De onevenwichtigheid in het handelsbeleid is nu nog erger dan op 2 april, toen Trump de Liberation Day-tarieven aankondigde. De Europeanen zijn in deze onzin van “Trump durft nooit” getrapt. Uiteindelijk waren het de Europeanen die terugkrabbelden.

Ik ben mijn hele leven pro-Europees geweest. Maar een Europa van gecoördineerde onderdanigheid is niet de moeite waard. Het hele idee van Europese integratie was om collectieve actieproblemen aan te pakken. De EU doet dat niet meer.

In plaats daarvan is zij een weg ingeslagen waar geen weg terug is. Dit heeft geleid tot lage groei, hoge schulden en een gebrek aan politieke meerderheden die verandering ondersteunen. Een groot en groeiend deel van de Europese burgers leeft van een uitkering. Zij hebben geen belang bij hervormingen die onvermijdelijk zullen leiden tot een verlaging van hun inkomen. De demografie speelt de democratie parten. In Duitsland kan ik bijvoorbeeld geen enkele politieke partij noemen met een samenhangend hervormingsprogramma. Ook in het Verenigd Koninkrijk is er geen enkele politieke partij die serieus heeft nagedacht over een economisch model voor na de brexit. In hun neergang lijken de Europese landen verbazingwekkend veel op elkaar. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland discussiëren momenteel allemaal over vermogens- en onroerendgoedbelasting als laatste wanhopige maatregel. Als en wanneer dit wordt doorgevoerd, zal de groei nog verder teruglopen. Ze hebben geen ideeën meer.

Europeanen geloofden ooit dat als de crisis groot genoeg was, ze het juiste zouden doen. De recente geschiedenis heeft aangetoond dat dit niet het geval is. We hebben de eurocrisis gehad, Trump, de Brexit, een pandemie en Oekraïne. Met elke crisis werd Europa zwakker.

Natuurlijk is Europa nog steeds een cultuurrijk en mooi continent. Het zal een van ’s werelds favoriete toeristische bestemmingen blijven. Maar een museum kan geen 500 miljoen mensen voeden die gratis onderwijs en een hoge levensstandaard als vanzelfsprekend beschouwen.

Dus hier zitten we dan, vast in de Total Perspective Vortex, en we genieten niet van de ervaring. In het boek was er één overlevende van het martelwerktuig. Zaphod Beeblebrox, die zichzelf beschouwde als het belangrijkste wezen in het universum, kwam er glimlachend uit. Ik vermoed dat ook Trump eruit zou komen met zijn beeld van zijn eigen belangrijkheid bevestigd en versterkt.

Maar de Europeanen waren altijd al kleiner dan ze dachten dat ze waren.

Vind je het belangrijk dat er nog onafhankelijke berichtgeving bestaat die niet wordt gestuurd door grote belangen? Met jouw steun kunnen we blijven schrijven en onderzoeken. Klik hieronder en draag bij aan het voortbestaan van Frontnieuws.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

De “leiders” van Europa zijn een slechte grap

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: