“En de leugen heeft ons in feite zo ver weggeleid van een normale samenleving dat je je niet eens meer kunt oriënteren; in zijn dichte, grijze mist is zelfs geen pilaar meer te zien.” – Aleksandr Solzjenitsyn, De Goelag Archipel
Het volgende is een transcript van deze video.
Liegen is altijd al gebruikt voor politieke doeleinden. Leugens verdoezelen corruptie, fouten uit het verleden en verborgen motieven, en ze zijn een essentieel ingrediënt in politieke campagnes. Soms nemen politieke leugens echter een veel sinistere vorm aan. De leugens worden alomvattend, omarmen alle aspecten van het leven en besmetten elke hoek van de samenleving. Dit is een teken dat het totalitarisme in opkomst kan zijn. Want zoals de politieke filosofe Hannah Arendt opmerkte, is totalitarisme in zijn essentie een poging om “de werkelijkheid in fictie te veranderen”. Het is de poging van corrupte en pathologische staatsactoren om een fictief wereldbeeld op te leggen aan de gehele bevolking. In nazi-Duitsland vormde het idee van een superieur ras en een onrein volk de grote leugen, in de Sovjet-Unie was het de overtuiging dat het staatscommunisme kon functioneren en dat iedereen gelijk kon worden gemaakt. En uit deze grote leugen sijpelde een stroom van eindeloze kleine leugens. Verwijzend naar Communistisch Rusland, schreef Aleksandr Solzjenitsyn:
“In ons land is de leugen niet slechts een morele categorie, maar een steunpilaar van de staat geworden.” – Aleksandr Solzjenitsyn, De eik en het kalf
Vaclav Havel beschreef Tsjecho-Slowakije onder Sovjet heerschappij op vergelijkbare wijze:
“…het leven in het systeem is zo grondig doordrongen van hypocrisie en leugens… Omdat het regime gevangen zit in zijn eigen leugens, moet het alles vervalsen. Het vervalst het verleden. Het vervalst het heden, en het vervalst de toekomst. Het vervalst statistieken.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
Wanneer een politiek systeem op een bed van leugens rust, wat kan er dan gedaan worden om het tij te keren in de richting van waarheid en vrijheid? In deze video, gebaseerd op de inzichten van Aleksandr Solzjenitsyn en Vaclav Havel, gaan we deze vraag onderzoeken, schrijft Academyofideas.com.
De dag voordat hij uit de Sovjet-Unie werd verbannen, publiceerde Aleksandr Solzjenitsyn een kort essay getiteld Leef niet bij leugens, daarin schreef hij:
“We naderen de rand van de afgrond; een universele geestelijke ondergang staat al voor de deur; een fysieke staat op het punt te ontvlammen en ons en onze kinderen te overspoelen, terwijl we schaapachtig blijven glimlachen en brabbelen: “Maar wat kunnen we doen om het te stoppen? We hebben de kracht niet.”… Maar we kunnen alles doen, ook al troosten en liegen we onszelf dat het niet zo is. Het zijn niet “zij” die schuldig zijn aan alles, maar wijzelf, alleen wij!” – Aleksandr Solzjenitsyn, Leef niet door Leugens
Wanneer een staat totalitair wordt, zijn de individuen die in deze samenlevingen leven niet slechts de slachtoffers. Alle totalitaire regimes van de 20e eeuw kwamen aan de macht onder daverend applaus, omdat veel burgers openlijk opriepen tot de brute controle die deze vorm van heerschappij kenmerkt. Zonder massale steun en naleving zou de grote minderheid in de heersende klasse slechts papieren tijgers zijn. De verantwoordelijkheid voor de onderdrukking, het lijden en het verlies van levens in het kielzog van totalitarisme kan daarom niet uitsluitend bij politici en bureaucraten worden gelegd. Een groot deel van de verantwoordelijkheid moet worden gelegd bij de burgers die deze vorm van heerschappij steunen, of anders niets doen om zich te verzetten. Vaclav Havel legt in zijn boek De macht van de machtelozen uit:
“Er is duidelijk iets in de mens dat reageert op dit [totalitaire] systeem…Mensen worden gedwongen om binnen een leugen te leven, maar zij kunnen hiertoe alleen worden gedwongen omdat zij in feite in staat zijn om op deze manier te leven. Daarom vervreemdt het systeem niet alleen de mensheid, maar tegelijkertijd steunt de vervreemde mensheid dit systeem als haar eigen onvrijwillige meesterplan, als een gedegenereerd beeld van haar eigen degeneratie, als een verslag van het eigen falen van mensen als individuen.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
Als de brandstof voor de groei van totalitarisme zwakke en angstige individuen zijn, dan is een remedie een persoonlijke revolutie die plaatsvindt in harten en geesten en leidt tot een ontwaken van zelfverantwoordelijkheid, moed en kracht.
“Het beste verzet tegen totalitarisme is eenvoudigweg het totalitarisme te verdrijven uit onze eigen zielen, onze eigen omstandigheden, ons eigen land, het te verdrijven uit de hedendaagse mensheid.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
De geschriften van Aleksandr Solzjenitsyn speelden een belangrijke rol in het omverwerpen van het communistische Sovjetrijk, en hij adviseerde ons om zo’n persoonlijke revolutie aan te gaan door ons leven zo te veranderen dat we ons richten op het meest kwetsbare deel van het totalitaire systeem – de leugens waarop het is gebouwd. In Leef niet door Leugens, legt Solzjenitsyn uit:
“En daarin vinden wij, door ons verwaarloosd, de eenvoudigste, de meest toegankelijke sleutel tot onze bevrijding: een persoonlijk niet-deelnemen aan leugens! Zelfs als alles bedekt is met leugens, zelfs als alles onder hun heerschappij is, laten we ons dan op de kleinste manier verzetten: Laat hun heerschappij niet door mij komen!” – Aleksandr Solzjenitsyn, Leef niet door Leugens
Vaclav Havel was een dissident in communistisch Tsjecho-Slowakije en werd later president. Hij herhaalde Solzjenitsyn’s standpunt dat de meest effectieve sleutel tot bevrijding van totalitaire heerschappij is om zich te committeren aan het niet deelnemen aan leugens. Havel noemde deze verbintenis “leven in de waarheid”.
“Als de belangrijkste pijler van het systeem het leven in een leugen is, dan is het niet verwonderlijk dat de fundamentele bedreiging ervan het leven in de waarheid is. Daarom moet de waarheid harder worden onderdrukt dan al het andere.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
Niet deelnemen aan leugens, of in de terminologie van Havel, “leven in de waarheid”, is ophouden de leugens van de staat na te papagaaien en zich te onthouden van handelingen die in overeenstemming zijn met de staatspropaganda. Het is besluiten om zo vrij en authentiek mogelijk te leven, om onze individualiteit en spontaniteit vrijmoedig tot uitdrukking te brengen.
“…spontaniteit met haar onberekenbaarheid, is de grootste van alle obstakels voor totale overheersing over de mens.” – Hannah Arendt, De oorsprong van het totalitarisme
Het is ons geweten volgen en moraliteit boven onrechtvaardige wetten stellen, onbevreesd persoonlijke en gemeenschappelijke waarden nastreven, en onze gedachten uiten zonder ons te laten afschrikken door spot. Leven binnen de waarheid is handelen op een manier die een cultureel ontwaken bevordert en zo een tegenwicht vormt voor de dwingende mars van het totalitaire systeem naar culturele stagnatie, lijden en dood.
“Onze manier moet zijn: Steun nooit willens en wetens leugens!” – Aleksandr Solzjenitsyn, Leef niet door Leugens
In communistisch Tsjecho-Slowakije hing de Fluwelen Revolutie, of geweldloze val van het totalitarisme, volgens Havel niet zozeer af van politieke hervormingen, maar van het bestaan van een groeiend aantal:
“…individuen die bereid waren binnen de waarheid te leven, zelfs wanneer de dingen op hun slechtst waren. Het konden ook dichters, schilders, musici zijn, of gewone burgers die in staat waren hun menselijke waardigheid te behouden… Eén ding lijkt echter duidelijk: de poging tot politieke hervorming was niet de oorzaak van het ontwaken van de samenleving, maar eerder het uiteindelijke resultaat van dat ontwaken.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
Als voorbeeld van hoe leven in de waarheid een samenleving nieuw leven kan inblazen, vertelt Havel het verhaal van een rockband, The Plastic People of the Universe. In het communistische Tsjecho-Slowakije moesten muzikanten zich laten registreren bij de autoriteiten en was het verboden om muziek te maken die als te provocerend of bedreigend voor het politieke systeem werd beschouwd. The Plastic People of the Universe weigerden zich aan de regels te houden en na een concert in 1976 werden ze gearresteerd, en het proces dat daarop volgde kreeg enorme publieke belangstelling. De staatsmedia bestempelden de bandleden als drugsverslaafden, geesteszieken, extremisten en landverraders. Veel burgers hadden echter genoeg van het leven in een leugen en steunden de jonge muzikanten, en zoals Havel opmerkt, markeerde het proces in veel opzichten het begin van het einde van het totalitarisme in Tsjecho-Slowakije. Havel schrijft:
“The Plastic People of the Universe” waren onbekende jonge mensen die niets liever wilden dan in de waarheid te kunnen leven, de muziek te spelen waarvan zij genoten. Ze hadden alle kansen gekregen om zich aan te passen aan de status quo, om de principes van het leven binnen een leugen te accepteren en zo ongestoord van het leven te genieten, ongestoord door de autoriteiten. Toch kozen ze voor een andere koers… In sommige opzichten was het proces de laatste strohalm… Mensen… kwamen tot het besef dat niet opkomen voor de vrijheid van anderen… betekende dat je je eigen vrijheid moest opgeven.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
Het feit dat een jonge rockband een beweging in gang zette die het totalitaire systeem in Tsjecho-Slowakije ten val bracht, toont niet alleen de impact aan die kan voortvloeien uit de daden van gewone mensen die in de waarheid leven, maar onthult ook een belangrijk, maar ondergewaardeerd kenmerk van dit soort politieke systemen: ondanks de schijn is het van nature zwak, broos en heeft het een constante toevoer van angst en leugens nodig om niet in te storten. Deze zwakte is de reden waarom totalitaire regimes voortdurend iedereen belasteren en vervolgen, zelfs onschuldige muzikanten, die zelfs maar een bescheiden poging doen om binnen de waarheid te leven. Want de waarheid is de voornaamste vijand van het totalitarisme, omdat zij het fundament van leugens waarop het is gebouwd, uitholt. Havel legt uit:
“…de korst van het leven van leugens is van vreemd materiaal gemaakt. Zolang het de hele maatschappij hermetisch afsluit, lijkt het van steen te zijn. Maar op het moment dat iemand er op één plek doorheen breekt, wanneer één persoon roept: ‘De keizer is naakt!’ – wanneer één persoon de regels van het totalitaire spel doorbreekt en het zo ontmaskert als een spel – komt alles plotseling in een ander licht te staan en de hele korst lijkt dan te bestaan uit een weefsel dat op het punt staat te scheuren en ongecontroleerd uiteen te vallen.” – Václav Havel, De macht van de machtelozen
De broosheid van het totalitaire systeem is ook de reden waarom het zo belangrijk is dat zoveel mogelijk mensen ophouden dienstbaar te zijn aan de leugens van de staat. Want net zoals ons falen als individuen het totalitaire systeem voedt, zo is het ook een hernieuwde moed van individuen om binnen de waarheid te leven, die het verzwakt en uiteindelijk vernietigt. Totalitaire systemen conditioneren hun burgers om te geloven dat het individu machteloos staat om sociale en politieke veranderingen te bewerkstelligen; maar de geschiedenis heeft herhaaldelijk het tegendeel aangetoond, en zoals Solzjenitsyn opmerkt:
“Eén man die ophield met liegen kon een tirannie ten val brengen.” – Aleksandr Solzjenitsyn, De Goelag Archipel
Wat we zeggen en hoe we ons gedragen, beïnvloedt niet alleen ons karakter, maar ook de samenleving. Wij maken ons eigen tijdperk. En wanneer we leven te midden van een totalitair bewind, is de fundamentele keuze die we moeten maken of we aan de kant van de waarheid en de vrijheid gaan staan, of aan de kant van de leugens en het kwaadwillige gezag. Voor degenen die voor het laatste kiezen, uit angst, apathie, of gewoon om de weg van de minste weerstand te kiezen, had Solzjenitsyn het volgende te zeggen:
“Laat hem niet opscheppen over zijn progressieve opvattingen, zich beroemen op zijn status als academicus of erkend kunstenaar, voorname burger of generaal. Laat hem ronduit tegen zichzelf zeggen: Ik ben vee, ik ben een lafaard, ik zoek alleen warmte en eten.” – Aleksandr Solzjenitsyn, Leef niet door Leugens
Copyright © 2021 door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.
COVID-19 VACCIN DOSSIER
Wordt 1984 een realiteit? – George Orwell’s waarschuwing aan de wereld
Wie is je vijand? Wanneer de Joodse moeder een Palestijnse moeder treft die beiden hun kind zijn verloren in de haat oorlog en zij elkaars verdriet zien, is er geen land, geloof of ideologie die daar overheen kan gaan. Dan wordt alleen het verdriet gedeeld, elkaar ervaren. Het meest walgelijke van wat ons mensheid inhoud, voor machthebbers. Die willen niet dat u mens bent.