Europa’s roekeloze oorlogszucht

Max Weber was het toonbeeld van een gecultiveerde intellectueel uit de late 19e en vroege 20e eeuw. De Duitse socioloog was vooral bekend om zijn essay “De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme”, een verklaring voor waarom protestantse landen in die periode beter presteerden dan andere. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was Weber 50 jaar oud. De Duitse historicus Golo Mann, de jongere broer van Thomas Mann, nam een onthullende opmerking van Weber op in zijn boek De geschiedenis van Duitsland sinds 1789. Daaruit blijkt hoe gemakkelijk we in oorlogen worden meegezogen:

“Max Weber, die we kennen als een harde, melancholische realist, schreef over ‘deze grote en prachtige oorlog’ en hoe geweldig het was om nog in leven te zijn om die mee te maken, maar ook hoe bitter het was dat zijn leeftijd hem ervan weerhield om naar het front te gaan.”

Weber en vele andere oorlogszuchtige Duitsers uit die tijd leken op geen enkel moment rekening te houden met de mogelijkheid dat de oorlog misschien niet zou verlopen zoals zij dachten, schrijft Wolfgang Munchau.

Ik zie Europa vandaag in een vergelijkbare positie. Net als Weber zijn veel intellectuelen en politici van onze tijd enthousiast over een oorlog met Rusland. Een van de grootste voorstanders van westerse militaire interventie is de historicus Timothy Snyder, voorheen aan Yale, nu aan de Universiteit van Toronto. Hij zei in 2023: “De Russen moeten worden verslagen, net zoals de Duitsers werden verslagen.”

Ook Europese politici worden steeds enthousiaster over een oorlog met de Russen. Een van hen is Alexander Stubb, de Finse president. Ik kende hem uit mijn tijd in Brussel, toen hij een bescheiden Europarlementariër was, de belichaming van een rustige, intellectuele Noord-Europeaan. Hij zei vorige week dat veiligheidsgaranties voor Oekraïne onvermijdelijk betekenen dat de garantstellers bereid zijn om tegen de Russen te vechten.

Ik bagatelliseer de veiligheidsdreiging van Vladimir Poetin niet. Het binnendringen van Russische gevechtsvliegtuigen in het Estse luchtruim is ongetwijfeld een onaanvaardbare daad van agressie. De NAVO heeft het volste recht om ze neer te schieten en moet duidelijk maken dat dit de volgende keer ook zal gebeuren. Maar het verdedigen van je bondgenootschap is iets anders dan het voeren van een proxyoorlog in Oekraïne, een land dat geen deel uitmaakt van de NAVO.

De Koude Oorlog was een periode van relatieve stabiliteit, niet alleen vanwege de machtsevenwichtpolitiek, maar ook omdat politici die de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt, vrede wilden veiligstellen. De meeste van die generatie zijn er niet meer. Net als Weber hebben de Europese elites van vandaag de kans gemist om een glorieuze oorlog te voeren. Het verschil is dat zij liever anderen voor hen laten vechten.

De kans op een escalatie naar een hete oorlog is groot genoeg om serieus te worden genomen. Afgezien van een algemene oorlogszuchtige houding, is het grootste risico vandaag de dag dat wij, net als de Duitsers in 1914, de vijand verkeerd inschatten. Ook Poetin heeft de westerse reactie op zijn invasie van Oekraïne en de veerkracht van het Oekraïense leger verkeerd ingeschat. Maar de westerse misrekeningen zijn hardnekkiger.

De grootste daarvan was dat de Russische economie zwak was en uiteindelijk zou bezwijken onder de druk van het Westen. Deze verkeerde inschatting heeft verschillende lagen. Het begon met een statistische leugen: dat Rusland eigenlijk maar een kleine economie was. Als je de omvang van de Russische economie meet aan de hand van de jaarlijkse productie in Amerikaanse dollars, zou dat inderdaad het geval zijn geweest. Aan het begin van de oorlog was de Russische economie ongeveer even groot als die van Spanje, gemeten in Amerikaanse dollars. Maar dit is geen goede manier om de capaciteit van een land in oorlogstijd te beoordelen. Wat telt, is de koopkracht van hun geld – hoeveel tanks ze met hun geld kunnen kopen. Het antwoord is dat ze veel meer tanks kunnen kopen dan wij.

Als je een economie meet op basis van koopkracht, ontstaat er een heel ander beeld dan dat wat onze zelfgenoegzame statistieken suggereren. Volgens de Wereldbank is China veruit de grootste economie ter wereld, mits de meting wordt gedaan op basis van koopkrachtpariteit. (Koopkrachtpariteit houdt rekening met het feit dat goederen in sommige landen goedkoper zijn dan in andere.) Nummer twee is de VS. Daarna komt India en vervolgens Rusland. Duitsland, op de zesde plaats, is het grootste van de Europese landen.

“Aan het begin van de oorlog was de Russische economie ongeveer even groot als die van Spanje, gemeten in Amerikaanse dollars.”

Op basis van deze maatstaf zijn de tien landen die deel uitmaken van een alliantie met China en Rusland, de zogenaamde BRICS-landen, groter dan de VS, West-Europa en Japan samen. We leven in een echt bipolaire wereld. De VS en China zijn de leiders van elk van beide kanten. Wij hebben niet langer het laatste woord, ook al denken we van wel. Na verloop van tijd zal de andere kant groter worden, omdat zij sneller groeit dan wij.

Sinds het begin van de oorlog is Rusland alle G7-economieën voorbijgestreefd. De Britse econoom John Maynard Keynes zou daar niet verbaasd over zijn geweest, want wat er gebeurde was een klassiek Keynesiaans oorlogseconomie-effect. Het Verenigd Koninkrijk heeft dit effect tijdens de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Poetin heeft Rusland gereorganiseerd tot een oorlogseconomie.

Ik benadruk deze economische feiten omdat dit bepalend zal zijn voor de realiteit in Oekraïne in de toekomst. Het is geld dat wapens koopt. Dit geld voor Oekraïne is opgedroogd. De VS hebben tot nu toe in totaal 115 miljard euro aan bilaterale hulp aan Oekraïne gegeven, wat veel meer is dan de 21,3 miljard euro van Duitsland en de 7,56 miljard euro van Frankrijk. Zonder de VS is het voor de Europeanen absoluut onmogelijk om de oorlog zelf te financieren. Daarvoor moeten ze geld lenen.

Of ze kunnen de 210 miljard euro aan bevroren Russische activa in Europa in beslag nemen. Eerder hebben Duitsland, Frankrijk, België en de Europese Centrale Bank zich om verschillende redenen tegen een inbeslagname van activa verzet. België heeft het grootste deel van het geld op zijn grondgebied. Het geld ligt in de kluizen van Euroclear, een grote financiële deposito-instelling in Brussel. Frankrijk en Duitsland zouden mogelijk aansprakelijk zijn voor eventuele schadeclaims als Rusland in commerciële rechtbanken zou winnen. De ECB is van mening dat een aanslag op de activa illegaal is en de reputatie van Europa als financieel centrum onherstelbaar zou schaden. Onder normale omstandigheden zou het waanzinnig zijn als de EU dergelijke risico’s zou nemen, maar als ze Oekraïne willen blijven steunen, is dit het enige financiële instrument waarover ze beschikken. Nu de Europese Commissie met een voorstel is gekomen om het geld vrij te maken, is de kans groot dat dit ook daadwerkelijk zal gebeuren.

En wat dan? Afgezien van de complexe technische en juridische kwesties, zal de EU te maken krijgen met een probleem dat sterk lijkt op Margaret Thatchers karikatuur van het socialisme: uiteindelijk zal het geld van anderen opraken. De misvatting is dat de 200 miljard euro ons zal helpen de periode tot het aftreden van Donald Trump te overbruggen, wanneer hij zal worden opgevolgd door een democraat die graag het leeuwendeel van de financiering zal blijven verstrekken. Friedrich Merz, de Duitse bondskanselier, zei onlangs dat de oorlog zal eindigen wanneer Rusland economisch uitgeput is. Dat is de strategie van het Westen.

Maar onze sancties hebben de Russische economie niet lamgelegd. Denk aan Einsteins omschrijving van waanzin als steeds weer hetzelfde doen en andere resultaten verwachten. De EU heeft tot nu toe 18 sanctiepakketten tegen Rusland overeengekomen. Een negentiende wordt momenteel voorbereid.

Er zijn inderdaad enkele tekenen van financiële stress in de Russische economie. De president van de Russische centrale bank, Elvira Nabiullina, gaf eerder dit jaar toe dat de Russische economie erin geslaagd was te groeien dankzij in wezen gratis middelen, arbeidskrachten, in beslag genomen industriële capaciteit en liquide middelen uit het Nationale Vermogensfonds van het land. Deze middelen zijn nu echt uitgeput, zei ze. Maar deze opmerking was niet gericht aan het Westen, maar aan Poetin. Poetin moet manieren vinden om nieuwe middelen te creëren. Net als het Westen.

Maar Rusland heeft iets wat Oekraïne niet heeft. China is een betere bondgenoot voor Rusland dan de VS voor Oekraïne. De westerse neocons blijven de diepgang van de Chinees-Russische alliantie onderschatten, die het resultaat is van het onbekwame buitenlandse beleid van de VS in de afgelopen tien jaar. Door sancties en tarieven op te leggen aan beide landen, heeft de VS uiteindelijk een strategische alliantie tussen hen gecreëerd. Ondertussen is de VS onder Trump veel meer losgekoppeld van Oekraïne dan onder Biden.

Het verkeerde idee achter de westerse sancties is dat Rusland en China afhankelijk zijn van westerse technologie zoals halfgeleiderchips. Tot grote verrassing van de regering-Biden is China erin geslaagd zelf hoogwaardige chips te bouwen. Vorige week draaide China de rollen om door een verbod in te stellen op de invoer van Nvidia-chips.

De 200 miljard euro aan bevroren activa die we zouden kunnen vrijmaken in leningen aan Oekraïne, kan ook gemakkelijk worden geëvenaard door de andere partij. China zou Rusland een lening kunnen verstrekken, gedekt door westerse activa in China of door ontvangsten uit wettelijke compensatie waarop Rusland in de toekomst mogelijk recht heeft. Het is een voortdurende misvatting om te denken dat het Westen – het kleinere deel van onze duopolistische wereld – het grotere deel zal uitroeien.

Een verkeerde inschatting van deze omvang en dit aantal is wat regionale oorlogen verandert in wereldoorlogen. Ons leger van twitterende, oorlogszuchtige westerse intellectuelen zijn de opvolgers van Max Weber. Zij laten mij er geen twijfel over bestaan dat er aanzienlijke steun bestaat voor een glorieuze oorlog, net zoals dat meer dan 100 jaar geleden het geval was.

Vind je het belangrijk dat er nog onafhankelijke berichtgeving bestaat die niet wordt gestuurd door grote belangen? Met jouw steun kunnen we blijven schrijven en onderzoeken. Klik hieronder en draag bij aan het voortbestaan van Frontnieuws.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Russofrenie – voornaamste vorm van psychose onder hooggeplaatste westerse functionarissen

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: