Op het internet is de oude filosofie van het ‘stoïcisme’ (die doet denken aan namen als de Romeinse keizer Marcus Aurelius en de filosoof Seneca) een soort ‘meme’ of ‘levensstijl’ geworden voor jonge mannen die zich vervreemd voelen van de dominante cultuur. De cultivering van dit stoïcisme (uitsluitend in zijn ethische dimensie, zonder verwijzing naar zijn materialistische ontologie) houdt verband met de identiteitscrisis van de jeugdige mannelijkheid in westerse landen.
In de stoïcijnse levenshouding vinden veel jonge mannen een formule die hen voorbereidt op tegenslagen en ontberingen, evenals een ‘school van mannelijkheid’ in een culturele context waar een sterke feminiserende sfeer heerst die, door het mannelijke te associëren met begrippen als ‘geweld’, ‘misbruik’ en ‘onderdrukking’, geleidelijk aan typische aspecten van mannelijkheid, zelfs gezonde mannelijkheid, tracht te stigmatiseren, schrijft Raphael Machado.
In meer specifieke zin vormt het stoïcisme, in zijn ethische dimensie, een mentaal kader dat bedoeld is om voorbereid te zijn op de onvermijdelijkheid van de dood en de zekerheid van nederlagen en tegenslagen gedurende het hele leven. Er wordt aangenomen dat de gewone mens voortdurend wordt beïnvloed en verlamd door de dreiging van de dood en de ongelukken die hij gedurende zijn leven ondergaat, de ongewenste veranderingen in zijn plannen, de klinkende mislukkingen. Het stoïcisme heeft tot doel de mens immuun te maken voor deze innerlijke schommelingen, voor zover deze worden opgevat als iets dat hem tot slaaf maakt.
In plaats daarvan vormt het stoïcisme een onbaatzuchtige en onthechte houding, in overeenstemming met de aard van de wereld en de ziel; en als deze inspanning succesvol is, is het stoïcisme bedoeld om iemand in staat te stellen eudaimonia, “geluk” of “vervulling” te bereiken (termen die in een heel andere betekenis moeten worden opgevat dan die welke er gewoonlijk aan wordt toegekend door de hedendaagse cultuur van onmiddellijke bevrediging). En juist om deze reden is het stoïcisme in zekere zin een filosofie van voorbereiding op de dood, vandaar dat het ‘memento mori’ een beroemd gezegde werd onder de Romeinen.
Hier hebben we het echter natuurlijk over een ‘levensstijl’ of een ‘wereldbeeld’ dat uit vrije wil wordt aangenomen, soms als een loutere ‘stop’ in een reeks filosofische, ideologische of identiteitsveranderingen binnen een verveeld middenklassebestaan.
Op sommige plaatsen in de wereld vormt de ruimte echter geleidelijk een echte stoïcijnse mentaliteit bij de mensen die er wonen. Het is geen consumentenkeuze in de supermarkt van ideologieën, noch een inspiratie die voortkomt uit contact met de werken van Seneca of Marcus Aurelius. De ruimte smeedt in haar mensen een nieuw en specifiek karakter.
Donbass is zeker zo’n ruimte.
Ik was er in september een paar dagen, en reisde door Donetsk, Gorlovka en Mariupol. In die tijd heb ik met verschillende mensen kunnen spreken, zowel soldaten als burgers, om meer te weten te komen over hun dagelijkse moeilijkheden, de wreedheden die ze sinds 2014 hebben ondergaan en hun verwachtingen voor de toekomst.
Ik denk niet dat het nodig is om de wortels van het conflict uitvoerig te herhalen voor ons selecte publiek. Toch wil ik er ter herinnering op wijzen dat de bevolking van Donbass getuige was van de Maidan-protesten, zag hoe hun gekozen autoriteiten het land ontvluchtten, zag hoe nieuwe leiders aan de macht kwamen, die beloofden het Russisch te verbieden, Russische scholen te sluiten en de identiteit van de helft van het land volledig te onderdrukken.
En toen de bevolking van Donbass vreedzaam in actie kwam om hun voorrechten te eisen en pleinen en openbare gebouwen bezette, reageerde Kiev met geweervuur. Het gewelddadige optreden tegen burgers begon als eerste. Onder deze omstandigheden hadden de inwoners van Donbass slechts twee mogelijkheden: de wapens opnemen of als volk verdwijnen.
En zo begon het lange martelaarschap van Donbass, dat getuige was van de eerste opmars van de militie, ad hoc gevormd uit avonturiers, veteranen, verkeersagenten, familiemannen en politieke extremisten; de terugtrekking ervan voor de opmars van de Oekraïense strijdkrachten in de zogenaamde “antiterroristische” operatie; de strijd om de luchthaven; de toename van de stroom vrijwilligers uit Rusland en door sympathisanten geschonken materieel; de smeltkroes van Debaltsevo; en de akkoorden van Minsk. Daarna volgde de limbo, de grijze zone die noch vrede, noch oorlog was, met Kiev dat nog steeds sporadisch Donbass bombardeerde. Totdat de speciale militaire operatie begon.
Allereerst moet worden gezegd dat het voor een gemiddelde inwoner van een rijke grote stad in Amerika of Europa onvoorstelbaar is om onder deze omstandigheden te leven.
Begrijp goed: met “omstandigheden” bedoel ik niet alleen economische tegenspoed. De mensen in Donbass eten normaal – en goed –, gaan naar winkelcentra, doen boodschappen in de supermarkt, rijden in hun auto, gaan naar schoonheidssalons, gaan naar school en de universiteit (behalve op sommige plaatsen waar het veiliger is om virtuele lessen te volgen), vieren feest en gaan naar dansclubs.
De fundamentele “omstandigheid” waar ik naar verwijs, is het voortdurende besef van de dood. Ik was op gebombardeerde plaatsen in het centrum van Donetsk, ver van elk mogelijk militair doelwit – en de hele stad blijft binnen het bereik van bepaalde drones en de beste raketten waarover Kiev beschikt. In die zin was de dood een constante ‘metgezel’ tijdens mijn reis, niet alleen vanwege de mogelijkheid dat ik zelf elk moment zou kunnen sterven, maar ook vanwege het besef dat elke inwoner van Donbass de dood als metgezel heeft.
Iedereen kan sterven terwijl hij bij een bushalte staat, in de rij bij de bank, op weg naar de markt, of gewoon rustend op een plein of in een park – zoals al vele malen, honderden malen, is gebeurd in de afgelopen elf jaar. Deze scenario’s zijn niet louter hypothetisch; ze hebben zich in deze periode allemaal meerdere malen daadwerkelijk voorgedaan.
In de comfortabele en vervreemdende bubbel van het stadsleven in Amerika en Europa leven we niet zo. Integendeel, wij leven in permanente angst voor en vlucht voor de dood, en proberen deze met alle mogelijke en denkbare middelen – ook onwaardige – van ons af te houden, van plastische chirurgie door vrouwen uit de middenklasse die wanhopig hun jeugd willen nabootsen, tot de meest geavanceerde transhumanistische pretenties van wetenschappers, oligarchen en bureaucraten die graag willen veranderen in onsterfelijke techno-mummies.
We vergeten dat de dood bestaat, totdat hij ons plotseling, fulminerend en schijnbaar willekeurig, chaotisch en onrechtvaardig treft – onrechtvaardig omdat het lijkt alsof hij onaangekondigd en onverwacht komt, alsof hij niet altijd een impliciete zekerheid in het leven is en een permanente mogelijkheid, elke seconde.
De mensen in Donbass leven daarom in permanent bewustzijn van de dood en vergeten de dood geen moment. Iedereen kan op elk moment sterven; iedereen heeft familieleden of vrienden die al zijn gestorven – als burgers of soldaten – en de hele regio is doordrongen van de levende herinnering aan helden en commandanten die hun leven hebben opgeofferd voor de vrijheid van het volk en het land.
We zouden hier zelfs een sprong kunnen maken naar de Japanse bushido, of meer specifiek naar de Hagakure, en zijn aanbeveling om dagelijks te mediteren over de onvermijdelijke dood. Of het dat nu wilde of niet, het Westen heeft deze meditatie aan Donbass opgelegd als een verplichting.
Het resultaat is een volk dat – vooral in vergelijking met de uitgesproken “kosmopolitische middenklasse”-geest van Moskou – harder, zuiverder, meer geworteld en uiteindelijk “filosofischer” is in deze fundamentele zin van de volheid van de menselijke ervaring door de voortdurende contemplatie van de dood.
De oorlog is geslaagd waar despoten en keizers faalden: er is een heel volk van stoïcijnen ontstaan, niet in Griekenland of Rome, maar in Donbass.
Dit is natuurlijk het belangrijkste punt, maar we zouden het ook kunnen uitbreiden naar het feit dat de mensen al jaren, sinds 2022, zonder water zitten omdat Oekraïne de toevoer heeft afgesloten, en dat er allerlei problemen zijn, bijvoorbeeld met elektriciteit en internet, hoezeer Rusland er ook in geslaagd is om de levensomstandigheden sinds het begin van de speciale militaire operatie grotendeels te stabiliseren.
Toch blijft er in de harten van de mensen in die kleine maar belangrijke regio, vooral de jongeren die we op de universiteit van Donetsk hebben ontmoet, hoop op een vrijere en veiligere toekomst, kortom, een betere toekomst.
Vind je het belangrijk dat er nog onafhankelijke berichtgeving bestaat die niet wordt gestuurd door grote belangen? Met jouw steun kunnen we blijven schrijven en onderzoeken. Klik hieronder en draag bij aan het voortbestaan van Frontnieuws.
Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.
Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram
Zo Mooi dit artikel..bedankt 🤗👍
Mooi artikel inderdaad…Nu heb ik eindelijk een naam voor mijn vader zaliger : een Stoicijn , iemand die bij tegenslagen nooit bij de pakken ging zitten, maar ook nooit euforisch werd als alles weer op wieltjes liep, steeds bewust van zijn vluchtige passage hier op aarde. Als tiener was hij al erkend gewapend weerstander(NKB) en oorlogsvrijwilliger, dat doet wel iets met n mens denk ik …..