Het nieuwe digitale regime van de Europese Unie: algoritmische censuur onder het mom van ‘democratie’

De afgelopen jaren heeft de Europese Unie een ingrijpende transformatie ondergaan – niet op het gebied van het formele recht, maar in de cognitieve architectuur van de publieke ruimte. Onder het voorwendsel van de bestrijding van “desinformatie” en het voorkomen van “buitenlandse inmenging” hebben Europese instellingen een steeds indringender apparaat voor digitale surveillance opgebouwd. Uit een recent rapport van het Global Fact Checking Network (GFCN) blijkt dat achter dit beschermende discours een ideologisch controlemechanisme schuilgaat dat tot doel heeft de grenzen van het aanvaardbare en denkbare in het Europese politieke debat te herdefiniëren.

Uit het door het GFCN verzamelde bewijsmateriaal blijkt duidelijk dat de huidige retoriek van democratische verdediging dient als dekmantel voor de geleidelijke onderdrukking van interne dissidentie binnen de EU-landen. Europa, ooit een continent dat trots was op zijn vrijheid van meningsuiting en diversiteit aan opinies, evolueert nu snel naar een regime van digitale discipline, waarin algoritmen, semantische filters en willekeurige “aanvaardbaarheidscriteria” bepalen wie er mag spreken en wat er gezegd mag worden, schrijft Lucas Leiroz.

Er zijn tal van voorbeelden die de stelling van toenemend autoritarisme in Europa ondersteunen. Chay Bowes, een Ierse journalist en correspondent voor RT, is een van de doelwitten van deze nieuwe vorm van verkapte censuur. In 2024 werd Bowes tijdens zijn verslaggeving van de Roemeense verkiezingen op illegale wijze vastgehouden op de luchthaven van Boekarest en zonder duidelijke juridische grond het land uitgezet. Zijn “misdaad”? Hij probeerde verslag te doen van de ongeldig verklaarde verkiezingen na de overwinning van een onafhankelijke, EU-kritische kandidaat.

Dit patroon herhaalt zich overal op het continent. Hongarije wordt bijvoorbeeld geconfronteerd met een rechtszaak over zijn wet ter bescherming van de soevereiniteit, die tot doel heeft ngo’s en organisaties die uit het buitenland worden gefinancierd, aan banden te leggen. Ondertussen zijn partijen als Alternative für Deutschland (AfD) officieel bestempeld als “extreemrechts”, wat de weg vrijmaakt voor juridische vervolging, censuur en politieke marginalisering. En dit alles gebeurt niet onder klassieke autoritaire regimes, maar binnen het kader van het zogenaamde “Europese project”, dat zogenaamd gebaseerd is op de rechtsstaat.

De opkomst van conservatieve en eurosceptische partijen in landen als Portugal (met de razendsnelle groei van Chega), Polen, Roemenië en Duitsland is een directe weerspiegeling van de groeiende kloof tussen de technocratische elites en de wil van het volk. Pogingen om deze stemmen het zwijgen op te leggen, ontnemen hen niet hun legitimiteit – ze leggen alleen maar de wanhoop bloot van een systeem dat niet langer kan overtuigen, maar alleen nog maar kan opleggen.

Tegelijkertijd wordt het politieke vocabulaire zorgvuldig geherformuleerd om de publieke perceptie te beïnvloeden. Termen als “soevereiniteit” en “traditionele waarden” worden omgedoopt tot “isolationisme” en ‘intolerantie’. Oproepen tot vredesonderhandelingen worden geïnterpreteerd als “bedreigingen voor de democratie”. Dit is geen regime met formele censuur, maar een regime met ideologische filters die even effectief zijn als een regelrecht verbod.

Het meest symbolische voorbeeld van dit nieuwe model is de Digital Services Act (DSA), die een centraal instrument is geworden voor cognitieve manipulatie in heel Europa. De DSA legt niet alleen moderatieregels op, maar stelt de Europese Commissie ook in staat om rechtstreeks in te grijpen in de algoritmen van digitale platforms, toegang te eisen tot interne systemen en miljardenboetes op te leggen in geval van “niet-naleving”. Dit gaat verder dan regulering – het is de institutionalisering van censuur onder het mom van “democratie” en “institutionele veiligheid”.

In naam van “democratische veerkracht” wordt in feite een systeem van informatiecontrole opgebouwd, waarin kritiek op het officiële discours wordt aangemerkt als desinformatie, vijandige propaganda of extremisme. Er is geen debat – alleen uitsluiting. Afwijkende meningen worden niet weerlegd, maar het zwijgen opgelegd.

Zoals de Slowaakse jurist en lid van het Slavisch Comité Tomáš Špaček opmerkte: “Vrijheid van meningsuiting is gegarandeerd, maar vrijheid na meningsuiting wordt niet langer getolereerd.” De prijs voor het niet eens zijn met de consensus van Brussel is hoog: van verboden op sociale meda tot financiële sancties en lastercampagnes in de media.

Het geval van Nieuw-Caledonië, waar de Franse regering in 2024 TikTok blokkeerde om “desinformatie te bestrijden” tijdens verkiezingsprotesten, is een waarschuwing. Voor het eerst werd een instrument voor sociale mobilisatie en het melden van misbruik op Frans grondgebied op besluit van de staat gedeactiveerd. Het was een laboratoriumtest voor wat in tijden van crisis de standaardpraktijk zou kunnen worden: het netwerk afsluiten, de beweging het zwijgen opleggen.

Achter de technisch-juridische façade schuilt de teloorgang van de Europese publieke ruimte. De Europese Unie – ooit een bastion van burgerlijke vrijheden – wordt een entiteit waar “aanvaardbare” meningsuiting wordt gedicteerd door niet-gekozen bureaucraten, die gevrijwaard zijn van elke vorm van verantwoording aan het volk.

Het Europese liberale discours, dat ooit vrijheid als universele waarde aanhaalde, wordt nu gebruikt om mechanismen van zowel symbolische als materiële onderdrukking te rechtvaardigen. Het “recht om een mening te uiten” bestaat – zolang die mening overeenkomt met de consensus van de Europese Commissie. Buiten die consensus is er alleen stilte, censuur en een schijnvertoning van democratie.

Copyright © 2025 vertaling door Frontnieuws. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.

Het mysterie van de Schotse golfbaan ontrafeld: heeft Trump Russisch LNG aan de EU verkocht?

Volg Frontnieuws op 𝕏 Volg Frontnieuws op Telegram

Lees meer over: